Διαβάζοντας με …κάθε τρόπο

 

Guy Cambier

 

Του Νίκου Τσούλια

      Το διάβασμα δεν είναι απλά και μόνο η εικόνα του αναγνώστη απέναντι από ένα ανοιχτό βιβλίο. Αυτό είναι η απλή επιφάνεια του γεγονότος. Κάτω απ’ αυτήν υπάρχουν αμέτρητες επιστρώσεις ιδιαιτερότητας: γενικές και προσωπικές, ιστορικές και σύγχρονες, κοινότοπες και απόλυτα ξεχωριστές και στιγμιαίες!

      Όλοι αντιλαμβανόμαστε και γνωρίζουμε ότι η εκάστοτε ψυχική διάθεση που κάθε φορά μας συνοδεύει στο διάβασμα επηρεάζει το ίδιο το διάβασμα, το ίδιο και η πνευματική ετοιμότητα και η γενικότερη συναισθηματική μας κατάσταση.

      Αλλά επειδή το διάβασμα είναι η πιο καθολική και διαχρονική ιεροτελεστία στοχασμού όπου γης και όπου χρόνου, επηρεάζεται ως ιεροτελεστία και από το όλο σκηνικό του διαβάσματος. Αλλιώς διαβάζεις στο γραφείο σου που έχει θέα ένα κομμάτι ουρανού της Αθήνας, αλλιώς στο γραφείο σου στο χωριό που έχει θέα τον Ερύμανθο από τη μια πλευρά και τη λίμνη φράγματος του Πηνειού ποταμού από την άλλη, αλλιώς στο γραφείο σου στο Λύκειο, αλλιώς στο κρεβάτι ξαπλωμένος, αλλιώς αν είσαι σκυφτός καθισμένος σε μια ξύλινη καρέκλα και αλλιώς αν κάθεσαι σε μια πολυθρόνα κοντά στο τζάκι με το σώμα σου γερμένο προς τα πίσω.

      Αλλιώς διαβάζεις αν είσαι χειμωνιάτικα ντυμένος και αλλιώς αν είσαι ημίγυμνος – γιατί αλλάζει η συμπεριφορά του σώματος, αλλιώς αν είσαι ερωτευμένος και έχεις ένα επικείμενο ραντεβού και αλλιώς αν δεν έχει τίποτα να κάνεις. Αλλιώς διαβάζει ένα παιδί που η φαντασία του οργιάζει και αλλιώς ένας ηλικιωμένος που έχει τη σκέψη του αποικισμένη από την επαγγελματική δραστηριότητα, αλλιώς διαβάζει μια γυναίκα ντυμένη «μέχρι επάνω» σε ένα μοναστήρι, αλλιώς μια καλλονή στην παραλία με τον ηλιαχτίδες και με τα βλέμματα πάνω της και αλλιώς μια μαθήτρια που αγχώνεται με το σχολείο. Αλλιώς διαβάζεις αν έχεις λουλούδια στο γραφείο σου και όμορφη βιβλιοθήκη δίπλα σου κι αλλιώς αν το γραφείο είναι μονότονο και πληκτικό, αλλιώς αν είναι κάποιος δίπλα σου και αλλιώς αν είσαι μόνος σου ή αν είσαι μεταμεσονύκτιος ή απογευματινός αναγνώστης, αν διαβάζεις σε δημόσια πολυσύχναστη βιβλιοθήκη ή αν βρεθείς σε μια βιβλιοθήκη μοναστηριού με παλιά σπάνια βιβλία απέναντί σου. Αλλιώς διαβάζεις σε κάθε φάση της ηλικίας σου και ακόμα αλλιώς διαβάζεις την Κυριακή ή την Τετάρτη… Ατέλειωτα είναι τα «αλλιώς»…

      Μπορώ να ισχυριστώ ότι κάθε φορά που διαβάζουμε είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση, όχι απλά και μόνο γιατί κάθε φορά θα διαβάζουμε κάτι διαφορετικό ή γιατί είμαστε σε διαφορετική ψυχοσυναισθηματική κατάσταση αλλά και γιατί το σώμα μας και το «είναι» μας είναι κάθε στιγμή διαφορετικό και μοναδικό. Υπάρχει εξήγηση. Το διάβασμα δεν είναι μια εικόνα, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι με τον τίτλο «διάβασμα» αναφερόμαστε σε ένα κοινά αποδεκτό γεγονός. Το γεγονός του «διαβάσματος» είναι πολύ γενικό και η λέξη «διάβασμα» έχει ένα  νόημα για να συνεννοηθούμε κατ’ αρχήν γιατί ο γλωσσικός κώδικας είναι πλασμένος με γενικούς τίτλους. Ουσιαστικά το διάβασμα επειδή περιλαμβάνει έντονους μετασχηματισμούς μας – συνειδητούς και μη -, ανά πάσα στιγμή είναι ένα ολόκληρο Σύμπαν άπειρων και διαφορετικών εικόνων, εξωτερικών και εσωτερικών. Κάθε στιγμή διαβάσματος είναι και μια ξεχωριστή περίπτωση γιατί το σώμα – δηλαδή ο αναγνώστης – βρίσκεται σε διαφορετική στάση και αυτό επηρεάζει την ανάγνωση. Κάθε στιγμή επίσης το πνεύμα μας συναντάει άπειρα και ιδιαίτερα μονοπάτια και ξέφωτα, άλλοτε γνωρίζει τόπους έκστασης και θαυμασμού, άλλοτε βρίσκεται σε γειτονιές γεωγραφικά ή ιστορικά μακρινές και βιώνει «παραστάσεις εποχής», άλλοτε βυθίζεται σε μελαγχολικές περιδινήσεις, άλλοτε εξοργίζεται από τη βαρβαρότητα ενός συμβάντος και άλλοτε γαληνεύει από τη δικαίωση ενός πόθου ή ενός ονείρου.

      Διαβάζοντας με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά μπορεί η ουσία του διαβάσματος να μην είναι απόλυτα διαφορετική αλλά και ποτέ δεν είναι ίδια – άλλωστε από το «απόλυτα διαφορετικό» μέχρι το «απόλυτα ίδιο», υπάρχει ένα άπειρο και συνεχές φάσμα που οι συχνότητές του συνθέτουν τη μοναδικότητα κάθε διαβάσματος και την ξεχωριστή γοητεία της στιγμής και όλες μαζί εκφράζουν την αρμονία του πνεύματος, την ομορφιά του στοχαζόμενου ανθρώπου…

Μπορείτε να αξιολογήσετε τα παραπάνω αναγραφόμενα βλέποντας τους πίνακες που ακολουθούν, αρκεί να στοχαστείτε έστω κατ’ ολίγον για κάθε περίπτωση εικόνας που ακολουθεί ποιο μπορεί να είναι το όλο «περιεχόμενο» του διαβάσματος. Ως βιβλιοφάγοι όμως «οφείλετε» να βλέπετε και με τα μάτια της ψυχής και να ψυχανεμίζεστε, για να ανιχνεύετε όσο μπορείτε περισσότερες αποχρώσεις του διαβάσματος…

FRANCINE VAN HOVE (1942- ).(On my new board «Book & Reading II.» Irit Volgel)

 

 

Paul-Felix Guerie

The Browning Readers, by William Rothenstein

 

 

«Léopoldine au livre d’heures» by Auguste de Chatillon (1813 – 1881)

 

 

«Untitled» by José Sobral de Almada Negreiros (1893 – 1970)

 

 

«Jeune femme cousant à la lueur d’une lampe» by Georg Friedrich Kersting (1783-1847)

 

 

«Monhegan’s Schoolteacher» by Jamie Wyeth (b.1946)

 

 

«Chez soi ou Intimité» by Marie-Louise-Catherine Breslau (1856-1927)

 

 

«Pierre de Nolhac (1859-1936), conservateur du musée de Versailles» by Henri Girault de Nolhac (1884 – 1948)

 

 

«La Méditation» by Domenico Feti (1589 – 1624)

 

 

«Le révérend Randall Burroughes et son fils Ellis» by Johan Zoffany (1733 – 1810)

 

 

«An Interlude» by William Sergeant Kendall (1869 – 1938)

 

 

«Woman reading» by Dr. Teodoro Núñez Ureta (1912 – 1988)

 

 

«Vieille femme à la fenêtre» by Bartholomeus Van der Helst (1613 – 1670)

 

 

«Woman reading in bed» by Gabriel Ferrier (1847 – 1914)

 

«Girl reading on a divan» by Ceri Richards (1903-1971)

 

 

«The Half Holiday, Alec home from school» by Elizabeth Adela Stanhope Forbes (1859-1912)

 

 

«Blue girl reading» by Frederick Carl Frieseke (1874-1939)

 

 

«Maximilian Voloshin» by Boris Kustodiev (1878-1927)

 

 

«Candlemas day» by Marianne Stokes (1855-1927)

 

 

«Robin with friend and Trixie, 1952» by Peter Samuelson (20thc.)

 

 

«Dreams» by Vittorio Matteo Corcos (1859-1933)

 

 

«Head of a child» by Etienne Gauthier (fl. 1860’s)

 

 

«Interno» by Gigi Chessa (1895-1935)

 

 

«The Love Letter» by Pietro Antonio Rotari (1707-1762)

 

 

«Slovak woman at prayer» by Marianne Stokes (1855-1927)

 

 

«Sul Balcone» by Adelaide Giannini (1898-?)

 

 

«The Concerto of Angels» by Gaudenzio Ferrari (1471-1546)

 

 

«The New Novel» by Winslow Homer (1836-1910)

 

 

«Five Little Pigs» by Elizabeth Shippen Green (1871-1954)

 

 

«A Young Woman Reading» by Freek Van den Berg (1918-2000)

 

«Girl on a red carpet» by Felice Casorati (1883-1963)

 

«Reading in the chapel» by Phil Winsloe (active 1908-1918)

 

 

«Amanda Reading» by Buckley MacGurrin

 

«Annunciation» by Antonella de Messina (1430-1479)

(The lesser known companion of Messina’s famous Palermo Annunciation)

 

«Woman reading a newspaper» by Paritosh Sen (b.1918)

 

 

«The portrait of Penelope Deligiorghis-Drossini» by Francesco Pige (1822-1862)

 

 

«La robe verte» by Jean Metzinger (1883-1956)

 

 

«Untitled» by Conger A. Metcalf (1914-1998)

 

 

«Portrait of André Gide» by Jacques Emile Blanche (1861-1942)

 

 

«A young woman reading on a balcony» by Carl Schmitz-Pleis (1877-1943)

 

 

«The reading lesson» by Fanny Geefs (1814-1883)

 

 

«Two girls reading» by Ann Meilstrup Hogle (b.1927)

 

 

«Woman reading» by William McCance (1894-1970)

 

 

«Portrait of Ted Hughes» by Sylvia Plath (1932-1963)

 

 

«Nun reading in a church interior» by Enrico Coleman (1846-1911)

 

 

«L’Enfance de Pic de La Mirandole» by Paul Delaroche (1797-1856)

 

 

«Reading girl» by Izsák Perlmutter (1866-1932)

 

 

«Reading Girl» by Heinz Tetzner (1920-2007)

 

 

«The verdict» by Gyula Derkovits (1894-1934)

 

«Maria Bonciani with her daughter Margherita and Saints Margaret and Mary Magdalen» (Right Panel of the Portinari Tryptich) by Hugo Van Der Goes (Dutch, 1436-1482)

 

«Liseuse» by Charles de Steuben (French, 1788-1856)

 

 

 

«The Reader» by Maurice Esteve (French, 1904-2001)

 

«Portrait of a Man» by Jan Kupecky (Slovakian, 1667-1740)

 

«Lady reading a book» by Attilio Baccani (Italian, 1844-1889)

 

«Woman reading» by Louai Kayyali (Syrian, 1934-1978)

 

«La Liseuse» by Jean-Jacques Henner (French, 1829-1905)

 

Study for the above

 

«St. Jerome in his study» by Vincenzo Catena (Italian, 1470-1531)

 

«Le Dame en Blue» by Hubert-Denis Etcheverry (French, 1867-1950)

 

«Hermine Reading» by Jules Pascin (Bulgarian, 1885-1930)

 

 

«Reading Girl» by Gustav Adolph Hennig (German, 1797-1869)

 

«Elderly man at a Window» by Yves Trevedy (Belgian, 1916-)

 

«Untitled» by Bernard Boutet de Monvel (French, 1881-1949)

 

«Girl Reading» by Franz Eybl (Austrian, 1806-1880)

 

http://www.artinconnu.com/search/label/Reading