Παραδόσεις και προβληματισμοί για το Πάσχα

Ανάσταση Sandro Botticelli 1490

Του Νίκου Τσούλια

     Το Πάσχα είναι μια γιορτή με αναφορά στα δύο μεγάλα γεγονότα της χριστιανοσύνης, τη Σταύρωση και την Ανάσταση, με ισχυρό κοσμοθεωρητικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό περιεχόμενο, που παραμένει αναλλοίωτο στου χρόνου την επέλαση.

     Ωστόσο, έχουν αναπτυχθεί στη διάβα των καιρών ποικιλίες νέων παραδόσεων και εθίμων,  που αντιστοιχούν στα πολιτιστικά στοιχεία κάθε εποχής. Και δεν λείπουν και οι ιδιαιτερότητες, όπως για παράδειγμα στην Χίο στην Κέρκυρα.

     Και θα βρούμε ακόμα και σε κάθε χωριό της χώρας μας να έχει και κάτι ξεχωριστό γι’ αυτή τη μεγάλη γιορτή. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Οι ερμηνείες, οι προσεγγίσεις, οι θεωρήσεις είναι τόσο πλούσιες, που όλα ζητούν και νέες εκφράσεις. Και ακόμα πιο πέρα, είτε σε ένα σπιτικό είτε σε μία γειτονιά κάτι διαφορετικό, κάτι πρωτότυπο καμιά φορά αναζητείται.

     Φυσικά, το νήμα της παράδοσης είναι πολύ ισχυρό. Δεν αμφισβητείταιˑ απλώς εμπλουτίζεται και αποκτά όλο και πιο δυναμικό προσανατολισμό. Οι δε παραδόσεις έχουν γίνει πολύ ισχυρές και δύσκολα αναπτύσσονται προβληματισμοί και στοχασμοί για την πραγματολογική βάση του θέματός μας.

     Η ιστορία του ανθρώπου δεν είναι γραμμική ούτε και φυσικά καθορίζεται από κάποιο ντετερμινισμό. Σε κάθε φάση της, είτε έχει συνέχεια είτε ασυνέχεια, κάτι διαφορετικό θα μας αφηγηθεί. Νομίζω ότι τα δύσκολα έχουν περάσει. Και ποια είναι αυτά;

     Η αντίφαση και η αντίθεση για την απαρχή του Πάσχα και για τον μετασχηματισμό του. Ιουδαϊκή η προέλευσή του αλλά η συνέχειά του «μεταμορφώθηκε». Γιατί, οι Εβραίοι περιμένουν ακόμα το Μεσσία – δική τους πρωτογενής θεώρηση –, αλλά οι Χριστιανοί θεωρούν ότι έχει έλθει και αυτόν εορτάζουν.

     Δυστυχώς σε αυτή την αντίθεση δημιουργήθηκε μια αταβιστικού τύπου σκληρή αντιπαράθεση και πολεμική περί συλλογικής ευθύνης των Ιουδαίων – Εβραίων όσον αφορά τα πάθη του Χριστού. Και χρησιμοποιήθηκε για αιώνες αυτή η ιδέα και συνετέλεσε στην ανάπτυξη ενός ιδιόμορφου ρατσισμού, που τροφοδότησε ακόμα και το ναζισμό με την πρωτοφανή βαρβαρότητα σε βάρος του ανθρώπου και του πολιτισμού. Για μια ακόμα φορά οι θρησκευτικές διαμάχες συνέτειναν στην πρόκληση μαζικού ολέθρου.

     Θεωρώ ότι τα θρησκευτικά γεγονότα και οι αντίστοιχες κοσμοθεωρίες δεν πρέπει να προσεγγίζονται με τον ορθολογισμό. Έχουν άλλα κριτήρια και άλλους στόχους όσον αφορά τον άνθρωπο και τη ζωή γενικότερα. Στο ένα πεδίο ο πυρήνας είναι η επιστήμη και η συνεχής δημιουργία όλο και πιο νέας και πιο ολοκληρωμένης γνώσης και η κατάκτηση προσωρινών όψεων της αλήθειας, ενώ στο άλλο πυρήνας είναι η πίστη και η εξ αποκαλύψεως αλήθεια.

Καλή Ανάσταση!

Αργυρός Ουμβέρτος-Ανάσταση, περ. 1932

Η Ανάσταση – Κωνσταντίνος Παρθένης

Πασχαλιάτικο πρωινό Maurice Denis 1891