Η Αγιά Σοφιά θα είναι πάντα Αγιά Σοφιά

 

Του Νίκου Τσούλια

 

     Όλα τα κράτη πασχίζουν να χαρακτηριστούν τα πιο σημαντικά μνημεία τους ως μνημεία παγκόσμια πολιτιστικής κληρονομιάς. Γιατί είναι απόλυτα όμορφο να έχεις στην επικράτειά σου ένα καθολικής αποδοχής μνημείο, που αφορά όλη την ανθρωπότητα. Γιατί κάτι τέτοιο προσδίδει πολιτισμικό και εθνικό κύρος και φυσικά είναι πόλος έλξης και διαμορφώνει περισσότερο τουριστικό ενδιαφέρον.

     Αλλά όταν αυτό έχει συμβεί, δεν μπορεί μετά το κράτος που ανήκει το μνημείο να αλλάζει το περιεχόμενο και το συμβολισμό του μνημείου. Ο Ερντογάν και η Τουρκία όφειλαν να σεβαστούν τον χαρακτήρα της Αγιάς Σοφιάς, όπως είναι ήδη χαρακτηρισμένη ως Μουσείο εδώ και πολλά χρόνια.

     Οποιαδήποτε σκοπιμότητα μεγαλοϊδεατισμού και αλαζονείας, σκληρού αναχρονισμού και θρησκευτικού φονταμενταλισμού απαξιώνει πλήρως το πολιτιστικό στερέωμα της Αγιάς Σοφιάς. Προσβάλλει την αισθητική του μεγαλοπρεπούς ναού. Ακυρώνει την ιστορία του μνημείου. Αμαυρώνει την ενέργεια της UNESCO.

     Το Κίνημα Αλλαγής ζητά πολιτικές ενέργειες και όχι μόνο θεωρητικές αναλύσεις. «Η Αγία Σοφία είναι επίσημα «μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς» της UNESCO για το οποίο η Τουρκία έχει νομικές και άλλες δεσμεύσεις για την προστασία της ταυτότητας και ιστορικότητάς του… Ο ΟΗΕ και η UNESCO, το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καταδικάσουν απερίφραστα την ενέργεια της Τουρκίας και να επιβάλουν τις απαραίτητες κυρώσεις, μέχρι την αναθεώρησή της».

     Κι όμως αυτή η ενέργεια της Τουρκίας αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα στο αδιέξοδο που βρίσκεται λόγω των επεκτατικών και αναθεωρητικών τάσεών της. Απομονώνεται όχι μόνο από τον δυτικό πολιτισμό αλλά και από χώρες που πιστεύουν στις διεθνείς υποχρεώσεις μας. Απομονώνεται στο μικροκόσμό της, στο παρελθόν της που δεν έχει κανέναν ορίζοντα ανοιχτό, καμιά προοπτική. Μόνη της κόβει τους όποιους δεσμούς έχει με τη Δύση.

     Ο Π. Χρηστίδης, εκπρόσωπος τύπου του ΚΙΝ.ΑΛ. δίνει τη μεγάλη εικόνα της απαράδεκτης ενέργειας της Τουρκίας. «Αυτή η βάναυση, συμβολική πρόκληση θα κλονίσει συμμαχίες και θα αποτελέσει ορόσημο για τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ τις ΗΠΑ και τη Ρωσία αλλά και ευρύτερα με το εσωτερικό κεμαλικό ακροατήριο της Τουρκίας. Η πράξη του σηματοδοτεί και το τέλος του Κεμαλισμού, την υπέρβαση των συνταγματικών ορίων του. Το θέμα αυτό αφορά την παγκόσμια κοινότητα την ανατοποθέτηση της σχέσης της Τουρκίας με τη δύση, ιστορικά, πολιτιστικά αλλά και γεωπολιτικά».

     Το πραγματικό συμφέρον της Τουρκίας δεν βρίσκεται στην απαξίωση του διεθνούς δικαίου ούτε πολύ περισσότερο στην κλαγγή των όπλων. Θα έπρεπε επιπλέον να επιδιώκει μια πολυπολιτισμική Κωνσταντινούπολη, γιατί η Πόλη έχει διαδρομή αιώνων και αιώνων και δεν διαγράφεται με αποφάσεις μιας κάποιας στιγμής. Θα έπρεπε να μη φοβάται την ιστορία και τον πολιτισμό. Δεν μπορεί να οικειοποιηθεί τίποτα που δεν είναι δικό της.

     Η Αγιά Σοφιά είναι σύμβολο βυζαντινό, σύμβολο του χριστιανισμού. Το θέατρο της Εφέσου είναι θέατρο των αρχαίων Ελλήνων κλπ κλπ. Ούτε τα σχολικά βιβλία της ούτε οι ξεναγοί δεν μπορούν να παρακάμπτουν την ιστορική πραγματικότητα. Στις ερωτήσεις ποιος τη δημιούργησε, τι σημαίνει, ποιους εκφράζει, γιατί η UNESCO την ενέταξε στη λίστα των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς, οι απαντήσεις θα είναι πάντα απλές «μαχαίρια» στη βεβήλωση, στη διαστρέβλωση, στη βαρβαρότητα. Όσες προσχώσεις και να ρίξει, το μεγαλείο της Αγιάς Σοφιάς θα παραμένει πάντοτε αναλλοίωτο.

     Πέραν των ενεργειών της επίσης πολιτείας απαιτούνται πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο από τους κοινωνικούς φορείς. Σήμερα όλοι συζητάμε με την ιστορία. Κρινόμαστε απέναντι στο μέλλον.

     Οι ελεύθερες σκέψεις, οι συνειδήσεις όλων των στοχαζόμενων πολιτών «έχουν» μια βεβαιότητα. Ό,τι και να κάνουν η Αγιά Σοφιά θα είναι πάντα η Αγιά Σοφιά γι’ όλο τον κόσμο – ακόμα και για τους Τούρκους που δεν μπορούν να πιστεύουν στην απόκρυψη της ιστορίας και της πραγματικότητας.