Τι είναι ο Διαφωτισμός;

Συγκέντρωση στο σαλόνι της Μαντάμ Ζοφρέν, Gabriel Lemonnier

Γράφει ο  Γιάννης Χουντής

19/02/2015

Ο Διαφωτισμός, τα Φώτα, ξεκινώντας από τα μέσα του 17^ου αι. και καταλήγοντας στις παρυφές του 19^ου αι. αποτελούν μία πνευματική επανάσταση του ανθρωπίνου πνεύματος δίχως προηγούμενο. Είναι η κατάληξη της μεγάλης διεργασίας, που άρχισε με την Αναγέννηση και ολοκληρώνει την συνολική ιδεολογική και πολιτιστική μεταρρύθμιση του κοινωνικού συστήματος.

Η λογική είναι βάση της ζωής μας!

Του Νίκου Τσούλια

     Αν θέλαμε να αξιολογήσουμε και να ιεραρχήσουμε τα βασικά “εργαλεία” με τα οποία μπορούν να συνεννοούνται οι άνθρωποι, να διαμορφώνουν θεσμούς κοινωνικούς και πολιτικούς, να δημιουργούν τρόπους βελτίωσης της ζωής των κλπ είναι βέβαιο ότι η λογική και ο ορθολογισμός θα έχουν προνομιακή σχέση. Φυσικά, δεν είναι τα μοναδικά εργαλεία, αφού εδώ πρέπει να συμπεριληφθούν το συμφέρον, το συναίσθημα αλλά και η φαντασία, η τέχνη κλπ.

Καλλιέργεια παιδαγωγικών αξιών στο σχολείο

Του Νίκου Τσούλια

     Οι πρόσφατες αντιεπιστημονικές, παλαιοσυντηρητικές και σκοταδιστικές παρεμβάσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας, τα πολλαπλά μαθησιακά, ψυχικά και κοινωνικά προβλήματα, που έχει διαμορφώσει το «κλειστό σχολείο» λόγω πανδημίας, τα συνεχή φαινόμενα βίας, ρατσισμού και μισαλλοδοξίας απαιτούν ένταση στο διαπαιδαγωγικό και πολιτιστικό περιεχόμενο του σχολείου.

Ο Διαφωτισμός ανοίγει τους δρόμους της προόδου

Του Νίκου Τσούλια

St. Pinker (2021),

Διαφωτισμός τώρα,

λογική, επιστήμη και ουμανισμός για μια καλύτερη ζωή

εκδ. Διόπτρα, σελ. 864

     Όλα τα βιβλία, που επιλέγουμε με επιμέλεια και με περισσή φροντίδα, κάτι μας αφήνουν έστω και αδιόρατα και ασυναίσθητα. Ξεχωρίζουμε όμως τα βιβλία που μας συνοδεύουν στη ζωή μας, γιατί μας έχουν επηρεάσει και τροφοδοτούν συνεχώς την πνευματική μας καλλιέργεια και τις ανησυχίες μας.

Παίζουμε με τον Χρόνο;

Του Νίκου Τσούλια

     Τον αισθανόμαστε κάθε στιγμή. Είναι παντού παρών. Καθορίζει τα πάντα. Φέρνει μαζί του συνεχώς τη φθορά και τη δημιουργία. Άλλοτε θέλουμε να τρέξει γρήγορα και άλλοτε θέλουμε να κολλάει. Πότε τον φοβόμαστε και δεν θέλουμε να βλέπουμε τα σημάδια πάνω μας και πότε προσδοκούμε σε αυτόν να μας λυτρώσει από τις ασχήμιες και τα βάσανα.

Μεγάλη νίκη της Σοσιαλδημοκρατίας, μεγάλη ευθύνη

Του Νίκου Τσούλια

     Η όλη διαδικασία για την εκλογή Προέδρου στο κόμμα μας είναι μείζον πολιτικό γεγονός. Είναι μεγάλη νίκη για το Κίνημα Αλλαγής / ΠΑ.ΣΟ.Κ., για τη Δημοκρατική Παράταξη, για τη Σοσιαλδημοκρατία. Παράλληλα, όμως εκφράζεται πλέον αποφασιστικά ένα νέο ρεύμα γενικότερης πολιτικής ανανέωσης στη χώρα μας. Δεν αφορά μόνο το κόμμα μας.

Ζωή τρυφηλή ή αγώνας για τη ζωή;

Του Νίκου Τσούλια

     Κατηγορείται ο ορθολογισμός της σύγχρονης εποχής ότι απέτυχε από τη στιγμή που έγινε η μαζική μηχανή του θανάτου, η φρίκη του Ολοκαυτώματος. Κατηγορείται γιατί δεν έχουμε καν κατακτήσει τις βασικές πηγές του ορθού λόγου και τον ταυτίζουμε με την πρόοδο της υλικής ευμάρειας, της τεχνολογικής ευδαιμονίας, των επιστημονικών θαυμάτων.

Το θέμα δεν είναι ότι είμαστε αποκλεισμένοι…

The fair captive, 1965 – Rene Magritte

Του Νίκου Τσούλια

     Ας φαίνεται ότι αυτό είναι το βασικό πρόβλημα. Δεν μας έχει πανικοβάλλει ο ιδιότυπος εγκλεισμός, ο περιορισμός του φυσικού χώρου μας, η συστολή της δράσης μας.

Διαρκής ο αγώνας για τον ορθολογισμό!

R. Magritte

Της παραφροσύνης ξεπετάγματα

Του Νίκου Τσούλια

      Έχουμε τη λανθασμένη – κατά τη γνώμη μου – άποψη ότι η παραφροσύνη είναι οριοθετημένη στους διάφορους ανθρώπους. Θεωρούμε ότι κάποιοι άνθρωποι είναι παράφρονες εξ αιτίας συγκεκριμένων και γνωστών ή όχι παραγόντων και ότι όλοι οι άλλοι δεν έχουμε καμιά σχέση με το όλο φαινόμενο.

Τη χρειαζόμαστε τη φιλοσοφία;

Little girl at the Book fair in Kirov / Vyatka, 1960’s, Sergey Mikhalkov. Russian (1913 – 2009)

Του Νίκου Τσούλια

 

      Η σημερινή κρατούσα εικόνα που έχουμε για τη φιλοσοφία είναι ότι πρόκειται για μια επιλεκτική και μια άκρως θεωρητική ενασχόληση μερικών «έντονα» πνευματικών ανθρώπων. Βέβαια αυτή η εικόνα δεν ήταν ίδια σ’ άλλες εποχές. Στην αρχαία Ελλάδα και στην ελληνιστική περίοδο, για παράδειγμα, η φιλοσοφία ήταν συνδεδεμένη με Σχολές και με μορφωτικά ρεύματα, με έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και εν μέρει με την άσκηση της πολιτικής και δεν είχε τον τωρινό περιθωριακό ρόλο. Θεωρώ άκρως αναγκαία την καλλιέργεια και την προαγωγή της φιλοσοφίας, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία και αυτό για πολύ συγκεκριμένους και σημαντικούς λόγους.

Τόσα φώτα, πόσο σκοτάδι…

Browne, Henriette – A Girl Writing

 

 

Του Νίκου Τσούλια

 

     Αιώνες και αιώνες τώρα φώτα και φώτα ανάβουν στο διάβα της ιστορίας του ανθρώπου. Διαφωτισμός, Αναγέννηση, επιστημονικές επαναστάσεις, Γαλλική επανάσταση, ηλεκτρισμός, βιομηχανική επανάσταση, Οκτωβριανή επανάσταση, Έρασμος, Γαλιλαίος, Νεύτωνας, Δαρβίνος, Αϊνστάιν, Ράσσελ, Ντιούι…, UNESCO, εκπαιδευτικά συστήματα, μορφωτικά κινήματα, Μάης του 68, internet, νέες τεχνολογίες, δισεκατομμύρια βιβλία… ατέλειωτα φώτα!

Το θαύμα της λογικής

Του Νίκου Τσούλια

      Θεωρώ ότι αν μπορέσουμε να βρούμε εκείνα τα αρχέγονα μονοπάτια του μακρινού προγόνου μας μέσα από τα οποία αναδύθηκε ο κόσμος της λογικής – που ουσιαστικά ήταν το πρωτόλειο βήμα εξανθρωπισμού του ανθρώπου -, τότε θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα προς την ανθρωπογνωσία και την αυτογνωσία μας.