Ζητούμενο, ο εκδημοκρατισμός της επιστημονικής μεθόδου

Του Νίκου Τσούλια

      Έχουμε κάνει αφορά για τη σχετικότητα της επιστημονικής μεθόδου και τα διάφορα ζητήματα που ανακύπτουν. Ωστόσο, το όλο ζήτημα επεκτείνεται και σε άλλες πλευρές της λειτουργίας της Μεθόδου και της Επιστήμης.

Περί της σχετικότητας της επιστημονικής μεθόδου

Του Νίκου Τσούλια

«Ο άναξ ου το μαντείον εστί εν τοις Δελφοίς ούτε λέγει ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει ».

Ηράκλειτος

Η σημασία της επιστημονικής μεθόδου είναι πολύτιμη και πολύπλευρη. Ίσως να είναι και πιο θεμελιακή από το ίδιο το εξαγόμενό της, την παραγωγή της γνώσης. Η επιστημονική μέθοδος δεν είναι απλώς ένα εργαλείο γνώσης. Είναι τρόπος σκέψης, είναι μορφή κουλτούρας, είναι πολιτισμικό φαινόμενο.

Το μαγευτικό δέλεαρ της άγνοιας

 

 

OLIVIER Ferdinand, Meadow before Aigen, Friday, 1823

 

Του Νίκου Τσούλια

 

 

      Υμνούμε και δοξάζουμε τη γνώση. Γοητευόμαστε από την κατάκτηση της γνώσης και δημιουργούμε ολόκληρους Κόσμους της μάθησης και της εκπαίδευσης για να αναπαραγάγουμε τη γνώση ως το φως που μας φωτίζει νέους πνευματικούς ορίζοντες. Γευόμαστε τους πάντα γλυκείς καρπούς της γνώσης και ηδονιζόμαστε όταν αλλάζουμε επιστημονικό ή φιλοσοφικό «παράδειγμα» αλλά ακόμα και από την πιο απλή επίγνωση των αιτίων, των πραγμάτων και των γεγονότων.

Το ανοιχτό ζήτημα της γνώσης (β)

 

Sunrise in the Wengeralp, Fearnley, Thomas

Του Νίκου Τσούλια

Η γνώση δεν είναι ιδεολογικά ουδέτερη

Ο άνθρωπος που είναι εγωιστής , υπερηφανεύεται ότι έμαθε πολλά , ο σοφός όμως λυπάται που δεν έμαθε περισσότερα

– Αριστοτέλης

Υπάρχει όμως και μια καινούργια πλευρά στις σχέσεις γνώσης και προόδου, που αφορά τον αναπτυγμένο κόσμο. Η συσσώρευση τεχνογνωσίας αιχμής και έρευνας οδηγεί στην αυτοματοποίηση και στο ρομποτισμό της παραγωγικής διαδικασίας. Οι «ευφυείς μηχανές» δεν αντικαθιστούν μόνο εργατικά χέρια αλλά κυρίως ανθρώπινο μυαλό. Το κεφάλαιο μπορεί να συσσωρεύει κέρδος όχι μόνο εκμεταλλευόμενο την υπεραξία του εργαζόμενου αλλά και την ίδια την πολλαπλασιαστική ικανότητα της επιστήμης.

Το ανοιχτό ζήτημα της γνώσης (α)

 

La Chasse au gibier d’eau, Fearnley Thomas (1802-1842) , 1828

Του Νίκου Τσούλια

Γνωρίζοντας τη γνώση

Η ευτυχία δε βρίσκεται στη γνώση, αλλά στην απόκτηση της γνώσης

– Έντγκαρ Άλαν Πόε

 

Ποιος περίμενε στις σημερινές γνωσιοκεντρικές εποχές ότι θα προέκυπτε μείζον πρόβλημα ως προς την ίδια τη θεώρηση της γνώσης; Ποιος μπορεί να προσδιορίσει τις οριοθετήσεις της γνώσης ως προς τους χώρους των πληροφοριών και ως προς τα πεδία του στοχασμού και της σοφίας; Πώς θα συγκροτείται ο προσωπικός μας κόσμος (ο σύμπας εν τέλει Κόσμος) με τον απέραντο ωκεανό των γνώσεων που αυτοαναπαράγονται και διαρκώς πολλαπλασιάζονται με μαθηματικούς εκθετικούς ρυθμούς;

Είναι ουδέτερη η γνώση; 28.3.12

Β΄μέρος

“Noth­ing in life is to be feared. It is only to be understood.” Marie Curie

Του Νίκου Τσούλια

Υπάρχει και μια άλλη όψη της γνώσης. Ως γνώση δεν θεωρούμε ένα ουδέτερο πεδίο μέσω του οποίου γίνεται κατανόηση, από την ανθρώπινη νόηση, του κόσμου και του εαυτού μας, αλλά έναν παρεμβατικό χώρο μέσω του οποίου επιχειρούμε τη μέγιστη δυνατή χρηστική λειτουργία του κόσμου και της ύλης προς όφελός μας. Δεν αναγνωρίζουμε, δηλαδή, τις αυτονομίες και τις αυταξίες των άλλων όντων, παρά μόνο σε σχέση με τη δική μας πολιτιστική και πολιτική κατεύθυνση και με τις δικές μας αναγκαιότητες. Με άλλα λόγια, εκτιμούμε πως οι άλλες μορφές της ύλης πρέπει να εξυπηρετούν τις δικές μας κατευθύνσεις και ο χαρακτήρας της γνώσης είναι ενταγμένος σ’ αυτό το σκοπό.

Είναι ουδέτερη η γνώση; 27.3.12

Α΄μέρος

“The impor­tant thing is not to stop ques­tion­ing. Curios­ity has its own rea­son for existing.” (Albert Einstein)

 

Του Νίκου Τσούλια

Ένα θαυμάσιο κείμενο επιστημολογικού περιεχομένου αναδημοσιευμένο στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» από την ιταλική εφημερίδα «LA STAMPA» θέτει με ιδιαίτερα καίριο και προκλητικό τρόπο το θέμα της γνώσης και του χαρακτήρα της σε μια αντίληψη του προέδρου του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης Τσαρλς Βεστ που δίνει «έμφαση όχι στις κατακτήσεις της έρευνας αλλά στην πολύτιμη ανεξερεύνητη γνώση». Θα μπορούσαμε βέβαια να ισχυριστούμε ότι η εν λόγω θεώρηση αποτελεί παραλλαγή ή και ισχυροποίηση της γνωστής άποψης των ερευνητών ότι μεγάλη σημασία στην παραγωγή της γνώσης έχουν τα ανοιχτά ζητήματα και τα καινούργια ερωτήματα που προκαλούν οι όποιες απαντήσεις παρά αυτές καθ’ εαυτές οι απαντήσεις…

Το τέλος της βεβαιότητας

Prigogine, I. (2003), Το τέλος της βεβαιότητας,
Αθήνα: Κάτοπτρο, σ.

[Οι αποδελτιώσεις δεν αντικαθιστούν το διάβασμα των βιβλίων, αντίθετα το κεντρίζουν. Προσφέρονται ως πρόταση μελέτης του σχετικού βιβλίου και για διευκόλυνση στη δική σας αποδελτίωση. Ο χρόνος γι’ αυτούς που διαβάζουν έχει … άλλη αξία.
Θεωρώ πως κάθε διάβασμα βιβλίου απαιτεί κορφολόγημα του κειμένου για καλύτερη μελέτη και για βιβλιογραφική χρήση]

Επιμέλεια: Νίκου Τσούλια

Ο Προυστ και το καλαμάρι

Wolf, M. (2009),
Ο Προυστ και το καλαμάρι,
Πώς ο εγκέφαλος
έμαθε να διαβάζει,
Αθήνα: Πατάκης, σ.

[Οι αποδελτιώσεις δεν αντικαθιστούν το διάβασμα των βιβλίων, αντίθετα το κεντρίζουν. Προσφέρονται ως πρόταση μελέτης του σχετικού βιβλίου και για διευκόλυνση
στη δική σας αποδελτίωση.
Ο χρόνος γι’ αυτούς που διαβάζουν έχει … άλλη αξία.
Θεωρώ πως κάθε διάβασμα βιβλίου απαιτεί κορφολόγημα του κειμένου για καλύτερη μελέτη και για βιβλιογραφική χρήση]

Επιμέλεια: Νίκου Τσούλια

Δοκίμιο περί της καταγωγής των ανθρώπινων γνώσεων.

Ετιέν Μπονό ντε Κοντιγιάκ (2001), Δοκίμιο περί της καταγωγής των ανθρώπινων γνώσεων, Αθήνα: Καστανιώτης.

[Οι αποδελτιώσεις δεν αντικαθιστούν το διάβασμα των βιβλίων, αντίθετα το κεντρίζουν. Προσφέρονται ως πρόταση μελέτης του σχετικού βιβλίου και για διευκόλυνση στη δική σας αποδελτίωση. Ο χρόνος γι’ αυτούς που διαβάζουν έχει … άλλη αξία]

Επιμέλεια: Νίκου Τσούλια

Ο πλατωνικός Τίμαιος

και κάποιες σκέψεις πάνω στο κοσμολογικό πρόβλημα

Από τον Δήμο Μαρουδή, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 1.8.2010

Πλάτων, Τίμαιος

εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Βασίλης Κάλφας, εκδόσεις Πόλις,

Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί

Ηράκλειτος

Ερμηνευτικές προσεγγίσεις σχετικά με τη δημιουργία του κόσμου έχουν επιχειρηθεί πάμπολλες στην πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Τούτες, όντας έργο της φαντασίας ανθρώπων των πιο διαφορετικών εποχών και πολιτισμών, καθώς και απαύγασμα της επιστημονικής σκέψης χαρισματικών δημιουργών, επιχειρούν να εξηγήσουν το επτασφράγιστο μυστικό της προέλευσης του Σύμπαντος, δίνοντας μια άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο ευλογοφανή εκδοχή σχετικά με το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, ολοκληρώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο τη σύνθεση των λεγόμενων «κοσμοειδώλων» – η εικόνα που έχει για τον κόσμο μία συγκεκριμένη εποχή.

ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ HESS

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή

Κεφάλαιο 2: Η Φιλοσοφία της Επιστήμης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η επιστήμη έχει γίνει βασικός παράγοντας σε πολλά θέματα κοινής ανησυχίας- όπως της ιατρικής, πληροφοριακής και περιβαλλοντικής. Στη δουλειά η επαγγελματική διάλεξη έχει γίνει κατά μεγάλο βαθμό τεχνική, και στο σπίτι αντιμετωπίζουμε καθημερινά δηλώσεις από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για καρκινογενή στοιχεία στη τροφή μας, ή για τα τεχνικά χαρακτηριστικά στις ηλεκτρικές συσκευές διαφόρων ανταγωνιστικών εταιρειών.