Μια στιγμή εθνικής αυτογνωσίας

Γιώτα Συκκά

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15.02.2021

Το επετειακό πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς για το 1821 περιλαμβάνει δεκάδες εκδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα

Στα χρόνια της οικονομικής κρίσης όλο και περισσότεροι Ελληνες αναζήτησαν αλήθειες για την Ιστορία μας, με ορόσημο την Επανάσταση του 1821. Σκοπός, να ξεδιαλύνουμε τις αυταπάτες που μας βόλευε να πιστεύουμε. Τότε άρχισε να δημιουργείται ένα νέο κοινό το οποίο παρακολουθούσε διαλέξεις που διοργανώνονταν σε μια γκρίζα Αθήνα και γειτονιές της Περιφέρειας.

Έχουμε άποψη για τη ζωή;

Henri Moret, The reaper

Του Νίκου Τσούλια

Πρέπει να κάνουμε το καθετί, ώστε, όσο ζούμε,
να γίνουμε μέτοχοι της αρετής και της φρόνησης –
διότι το έπαθλο είναι ωραίο και η ελπίδα μεγάλη.

Πλάτωνας, Φαίδων

      Ερχόμαστε στη ζωή και πριν ακόμα καλά – καλά συνειδητοποιήσουμε τον εαυτό μας και δημιουργήσουμε το πρώτο γενικό περίγραμμα της ταυτότητάς μας έχει δημιουργηθεί ένα είδωλό μας μέσα από τις συμβατικές και σε μεγάλο βαθμό ετεροπροσδιορισμένες αντικειμενικές συνθήκες. «Συνηθίζουμε να ζούμε προτού συνηθίσουμε να σκεφτόμαστε», θα ισχυριστεί ο μεγάλος διανοητής Α. Καμύ στο «Μύθο του Σισύφου», για να τονίσει το πώς η ζωή μάς εμπεριέχει προτού καν την κατανοήσουμε.

Πώς παίρνονται οι αποφάσεις;

Loch Katrine, Sir John Lavery, 1913

Του Νίκου Τσούλια

 

      Θεωρώ ότι το εν λόγω ζήτημα είναι από τα πιο ακανθώδη και δυσεξήγητα προβλήματα του ανθρώπου. Και ενώ εμφανίζεται με τη μορφή φιλοσοφικού ζητήματος – και επομένως ως έναν βαθμό λογίζεται γενικά ως θεωρητικό ζήτημα σύμφωνα με την κρατούσα ερμηνεία των φιλοσοφικών ζητημάτων -, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Ο τρόπος λήψης των αποφάσεών μας είναι καθοριστικός στη ζωή μας και ίσως να είναι και ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στην ιστορία.

Ερευνώντας τον εαυτό μας…

Girl Before A Mirror, 1932 by Pablo Picasso

Του Νίκου Τσούλια

 

      Πρόκειται για την πιο δύσκολη αλλά σαφώς και πιο ενδιαφέρουσα έρευνα, για τη συνεχή και γεμάτη εντάσεις συζήτηση που βαστάει όσο και η συνειδητοποίηση του εαυτού μας από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας μέχρι την τελευταία μας ανάσα. Αναζητούμε τον εαυτό μας και τον δημιουργούμε ταυτόχρονα, τον παρατηρούμε και τον υποδυόμαστε. Είμαστε ηθοποιοί του έργου της ζωής μας και την ίδια στιγμή και θεατές του. «Η ανθρώπινη ιστορία δεν έχει σενάριο: οι δρώντες οφείλουν να αυτοσχεδιάζουν τους ρόλους τους» (I. Berlin, Το σαθρό υλικό του ανθρώπου).

Η βιολογική αυτογνωσία μας

 

renato guttuso

Του Νίκου Τσούλια

 

      Από τη στιγμή που αντιλαμβανόμαστε τον Κόσμο και κατακτάμε τα πρώτα ερείσματα της συνείδησής μας αρχίζει το μεγάλο ταξίδι της αυτογνωσίας μας που βαστάει όσο και η ίδια η ζωή μας! Και ίσως μια από τις πιο όμορφες αλλά και πιο προκλητικές πτυχές αυτού του ταξιδιού είναι ότι είμαστε ταυτόχρονα παρατηρητές και παρατηρούμενοι του ειδώλου μας και ακόμα πιο γοητευτικά είμαστε δημιουργοί του και θαυμαστές του.

Κρίση της Ελλάδας: κρίση αυτογνωσίας

Όλυμπος

Του Νίκου Τσούλια

      Μάλλον είναι κοινός τόπος των περισσότερων αναλύσεων ότι η κρίση της Ελλάδας είναι πολύπλευρη. Και είναι – κατά τη γνώμη μου – κατ’ αρχήν σωστή μια τέτοια θεώρηση˙ γιατί στη συνέχεια θα την αμφισβητήσω. Οι λόγοι που συνεργούν για μια τέτοια προσέγγιση είναι πράγματι «ορατοί». Είναι λόγοι ενδογενείς και εξωγενείς.

Μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας;

Jean-Léon Gérôme (1824–1904): Socrates seeking Alcibiades in the House of Aspasia, 1861

Του Νίκου Τσούλια

      Η αυτογνωσία θεωρείται ως το πιο βασικό στοιχείο της ζωής μας και του εαυτού μας. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς αφού το ταξίδι της ζωής και το όποιο περιεχόμενο της ζωής το βιώνουμε μέσα από την αυτογνωσία μας.

Μπορούμε να γνωρίσουμε τον άνθρωπο;

Του Νίκου Τσούλια

 

     Οι άνθρωποι δεν γνωρίζονται μεταξύ τους. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να γνωριστούν. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να γνωριστούν. Είναι τρεις προφανώς προσωπικές προτάσεις, τρεις διαπιστώσεις – εκτιμήσεις που θεωρώ ότι χαρακτηρίζουν τη σημερινή φύση του ανθρώπου, τις σύγχρονες κοινωνίες μας, τον τεχνολογικό πολιτισμό μας. Και θα προσπαθήσω να στηρίξω εν συντομία αυτή τη θεώρησή μου.

Σχολικές γιορτές: πηγή εθνικής συνείδησης, πηγή πολιτισμού

karaiskakis‑stratopedo‑kastella

 

Του Νίκου Τσούλια

Οι σχολική γιορτές έχουν ένα πολύτιμο φορτίο, ένα φορτίο συλλογικής μνήμης και συλλογικών ονείρων. Έχουν σημαντική αποστολή: να διατηρούν και να αναπαράγουν εσαεί στη μνήμη των νέων γενιών στιγμές και γεγονότα μεγαλείου του λαού μας, να καλλιεργούν την εθνική μας συνείδηση και να συνεργούν καταλυτικά στη μεταβίβαση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τελικά, ποιοι είμαστε;

Fishing on the beach with fishermen and women catch sorting by Wijnand Nuijen. Image courtesy of Rijksmuseum (Public Domain) www.europeana.eu/…

 

Του Νίκου Τσούλια

Για όσους είναι ξύπνιοι υπάρχει μόνο ένας και κοινός κόσμος, ενώ καθένας από όσους κοιμούνται απομακρύνεται στρεφόμενος στο δικό του κόσμο.

Ηράκλειτος.

 

Η ζωή μάς αλλάζει; ο χρόνος μάς αλλάζει; εμείς αλλάζουμε; Δεν έχει ίσως σημασία για τη συγκεκριμένη ανάλυσή μας το ποιο ή ποια από τα παραπάνω ισχύουν. Το σίγουρο είναι ότι αλλάζουμε. Και είναι αυτονόητο το ερώτημα: Ποιοι είμαστε; Δηλαδή, ποιον εαυτό μας κάθε φορά ορίζουμε και αισθανόμαστε, αφού συνυπάρχουν όλες οι φάσεις της ηλικίας μας, του παρελθόντος οι υπαρκτές μνήμες μας αλλά και του μέλλοντος οι φαντασιακές προβολές μας;