Ο πολίτης απέναντι στην άδικη εξουσία

Αγαλμα του Χένρυ Ντέιβιντ Θορώ κοντά στην περίφημη καλύβα της λίμνης Γουόλντεν, όπου έζησε για ένα διάστημα ο Αμερικανός συγγραφέας. (Φωτ. SHUTTERSTOCK)

Ενα από τα επιδραστικότερα κείμενα στη μεταγενέστερη πολιτική φιλοσοφία – Επηρέασε τους Γκάντι, Λούθερ Κινγκ και Τολστόι

ΕΥΗ ΜΑΛΛΙΑΡΟΥ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

15.02.2021

Περί νεωτερικότητας

 

Νίκος Μουζέλης

Παρά το ότι έχω ασχοληθεί ξανά με την έννοια της νεωτερικότητας σε σχέση με την Ελλάδα και άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, σε αυτό το κείμενο θα ασχοληθώ πιο γενικά/θεωρητικά με το θέμα. Η νεωτερικότητα συνδέεται κυρίως με την Γαλλική Επανάσταση. Μια επανάσταση που κατάργησε τον φεουδαρχισμό του ancient regime, εναντιώθηκε στην απολυταρχία του θρόνου, στον θρησκευτικό σκοταδισμό και στις λαϊκές δεισιδαιμονίες. Στήριξε δηλαδή τις αξίες της λογικής ανάλυσης των φαινομένων, την επιστημονική πρόοδο και την αυτονομία του ατόμου.

Παίζουμε με τον Χρόνο;

Του Νίκου Τσούλια

     Τον αισθανόμαστε κάθε στιγμή. Είναι παντού παρών. Καθορίζει τα πάντα. Φέρνει μαζί του συνεχώς τη φθορά και τη δημιουργία. Άλλοτε θέλουμε να τρέξει γρήγορα και άλλοτε θέλουμε να κολλάει. Πότε τον φοβόμαστε και δεν θέλουμε να βλέπουμε τα σημάδια πάνω μας και πότε προσδοκούμε σε αυτόν να μας λυτρώσει από τις ασχήμιες και τα βάσανα.

ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

Χρίστος Σαμαντάς

Η διάκριση του χρόνου σε παρελθόν, παρόν και μέλλον παρουσιάζει αναλογικά κενά μνήμης, διαίσθησης και φαντασίας. Για το παρελθόν όσα δεν θυμόμαστε, δεν έχουν αξία καθότι η ζωή σύμφωνα με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές, δεν είναι αυτή που έζησε κανείς, αλλά αυτή που θυμάται και όπως τη θυμάται για να τη διηγηθεί.

Αποφθέγματα για τον Χρόνο

Υπάρχει ή δεν υπάρχει ο Χρόνος; Μπορεί να νοηθεί χωρίς τον χώρο; Πώς ενιαιοποιείται ο χωροχρόνος; Γιατί δεν έχει νόημα η ερώτηση, τι υπήρχε πριν το Big Bang; Όχι, δεν θα γίνει αναφορά σε επιστημονικές ή σε φιλοσοφικές θεωρήσεις. Απλές ρήσεις περί του Χρόνου το θέμα μας.

Καρλ Πόπερ: Οι 4 θέσεις μου για την ελευθερία

Τα κεντρικά ερωτήματα που πρέπει εδώ να θέσουμε στον εαυτό μας, επιθυμώ να τα εκφράσω ως εξής: Τι μας έχει φέρει η ελευθερία; Καλό ή κακό; Τι υπερτερεί; Πώς εμφανίζεται η ισορροπία καλού και κακού;

Βρίσκω αυτά τα ερωτήματα άκρως ενδιαφέροντα και θα ήθελα να προσπαθήσω να απαντήσω με όσο το δυνατόν περισσότερο διεισδυτικό και περιεκτικό τρόπο, μέσα από μια σειρά θέσεων.

Παράδοξα της καθημερινότητας

Του Νίκου Τσούλια

     Είναι παράδοξα και όμως δεν τα προσλαμβάνουμε ως τέτοια. Ο λόγος είναι απλός και ισχυρός. Έχει επικρατήσει η απατηλή πρόσληψη των αισθήσεών μας, ενώ η επιστημονική εξήγηση – αν και είναι ορθή – δεν γίνεται κρατούσα για διάφορους λόγους.

Μα τι είναι αυτές οι λέξεις;

Του Νίκου Τσούλια

     Σκέπτεσαι με αυτές. Φτιάχνεις ιδέες, θεωρίες, ερμηνείες. Κι αν πας σε δύσκολα θέματα, φτιάχνεις και φαντάσματα. Το ξέρεις. Σε δυναστεύουν μετά αυτά τα φαντάσματα, τα δικά σου φαντάσματα. Νιώθεις ότι είσαι θύμα. Έχεις εξορίσει τη λογική. Βολεύεσαι, όταν δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις την πραγματικότητα.

Τρία παιδιά και μια φλογέρα: ένα πρόβλημα φιλοσοφικό, κοινωνικό, ιδεολογικό, πολιτικό

Του Νίκου Τσούλια

(Πρόκειται για ένα πολύ εύστοχο παράδειγμα του βραβευμένου με Νόμπελ διανοούμενου Amartya Sen από το βιβλίο του “Η ιδέα της δικαιοσύνης”).

Ένα παράδειγμα: Τρία παιδιά και μια φλογέρα

     “Ας υποθέσουμε ότι τρία παιδιά – η Ανν, ο Μπόμπ και η Κάρλα – μαλώνουν για μια φλογέρα, και εμείς πρέπει να επιλέξουμε ποιο από τα τρία θα την πάρει.

Βλέπεις τόση ομορφιά, όταν το ροδοχάραμα της ζωής συναντά το γέρμα της…

Του Νίκου Τσούλια

     Έβλεπα το περιστατικό ξανά και ξανά και ένοιωθα απέραντη γλύκα ομορφιάς. Μια απλή σκηνή με είχε καταγοητεύσει. Χανόμουνα στις σκέψεις και στους στοχασμούς με μια αίσθηση απίστευτης πληρότητας.

Όμορφο ερώτημα, όμορφη απάντηση

Rene Magritte

Του Νίκου Τσούλια

     Ποιο ονομάζω όμορφο ερώτημα και ποια όμορφη απάντηση; Όταν είναι ερώτημα πολύ απλό και δεν το σκεπτόμαστε εύκολα αλλά έχει όμως νόημα και αξία, όταν η απάντηση αποκαλύπτει μια σοφία είτε της φύσης είτε του ανθρώπου.

Τόποι της Φύσης, Κόσμοι της Ζωής

Pegaso de Sol, Xul Solar, 1922

Του ΧΡΗΣΟΥ ΔΟΥΚΑ

Αγαπημένοι Φίλοι, θέλω να σας ζητήσω μια χάρη,  να αφιερώσετε έστω και λίγο χρόνο για να σκεφτείτε αυτή την παράξενη  σχέση που διατηρείται σταθερή ενώ αλλάζει συνεχώς, που περνά αλλεπάλληλες κρίσεις, αλλά πάντα ανανεώνεται. Είναι μια μυστική σχέση από παλιά. Δεν μπορεί, κάτι θα έχετε αισθανθεί σχετικά, αν φυσικά  ζητάτε κάτι διαφορετικό, κάποια αλλαγή ανανέωσης.