Επινοητής του εμβολιασμού ο Έντουαρντ Τζένερ

“Πατέρας της ανοσολογίας”, και επινοητής του εμβολιασμού ήταν ο Άγγλος γιατρός  Έντουαρντ Τζένερ (Edward Jenner). Το 1796 έγινε από τον Έντουαρντ Τζένερ, το πρώτο εμβόλιο κατά της ευλογιάς. Ο Τζένερ αντιμετώπισε χλεύη και πλήθος αντιδράσεων.

Πρόδρομοι του εμβολιασμού  υπήρξαν δύο Έλληνες γιατροί, ο Εμμανουήλ Τιμόνης και ο Ιάκωβος Πυλαρινός που εφάρμοσαν από το 1713  την εμπειρική μέθοδο του ευλογιασμού (ανοσοποίηση των ανθρώπων έναντι της ευλογιάς με υλικό που λαμβάνονταν από έναν ασθενή με ευλογιά).

Το 1840, στη Μ. Βρετανία ψηφίστηκε νόμος με τον οποίον τα εμβόλια γίνονταν δωρεάν σε όλους τους άπορους.

Το 1853  ψηφίστηκε νόμος (VACCINATION ACT) ο οποίος υποχρέωνε τους γονείς να εμβολιάζουν τα παιδιά τους κατά τους πρώτους τρεις μήνες της ζωής τους, διαφορετικά θα τιμωρούνταν με πρόστιμο ή φυλάκιση.

Μετά την ψήφιση του νόμου το 1853, ξέσπασαν βίαιες ταραχές στο Ίσπουϊτς, στο Χένλεϊ, το Μίντφορντ και αλλού. Το 1853, ιδρύθηκε στο Λονδίνο η «Anti-Vaccination League» και λίγα χρόνια αργότερα  ιδρύθηκε η «Anti-Compulsory Vaccination League» (συμμαχία για τον μη υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Τον 19ο αιώνα το αντιεμβολιαστικό  κίνημα αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.

Τον 20ο αιώνα, οι αντιεμβολιαστές, σχεδόν εξαφανίστηκαν. Όπως γράφει ο ιστορικός MartinKaufman: «Με τις βελτιώσεις στην ιατρική πρακτική και την αποδοχή του ρόλου των κυβερνήσεων στη δημόσια υγεία, το αντιεμβολιαστικό κίνημα εξασθένησε και σταδιακά κατέρρευσε».

Η υποχρεωτικότητα σήμερα  στην Ελλάδα

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν 15 υποχρεωτικά εμβόλια για παιδιά. Πρόκειται για τα εμβόλια εκείνα που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. (Ιλαράς, ερυθράς, παρωτίτιδας, αιμόφιλου ινφλουέντζας, φυματίωσης, τετάνου, ηπατίτιδας Α, ηπατίτιδας B, πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, κοκίτη, μηνιγγίτιδας C, πνευμονιόκοκκου, κατά του ιού HPV για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας).

Σύμφωνα με το ισχύον Π.Δ.79/2017:

Για την εγγραφή των νηπίων και των δύο (2) ηλικιών που φοιτούν για πρώτη φορά στο νηπιαγωγείο εφαρμόζεται η ακόλουθη διαδικασία:

α) Από την 1η έως τις 20 Μαΐου του προηγούμενου της εγγραφής σχολικού έτους οι γονείς/κηδεμόνες υποβάλλουν σχετικές αιτήσεις-υπεύθυνες δηλώσεις εγγραφής στο νηπιαγωγείο που ανήκουν σύμφωνα με τα όρια της σχολικής περιφέρειας, προσκομίζοντας: αα) έγγραφο από το οποίο αποδεικνύεται η διεύθυνση κατοικίας, ββ) το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή και γγ) το βιβλιάριο υγείας ή άλλο στοιχείο από το οποίο αποδεικνύεται ότι έγιναν τα προβλεπόμενα εμβόλια.

Σύμφωνα με το αρ. πρωτ.Υ1/Γ.Π.161682/22-12-2008 έγγραφο της Δlνσης Δημόσιας Υγιεινής του Υπ. Υγείας & Κοιν. Αλληλεγγύης, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών γνωμοδότησε ότι «είναι υποχρεωτικά όλα εκείνα τα εμβόλια που είναι ενταγμένα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και για αυτό δίνονται δωρεάν στα πλαίσια προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Μόνο σε περιπτώσεις ιατρικής αντένδειξης, θα μπορούν οι γονείς να αρνηθούν τον εμβολιασμό των παιδιών τους»

Διεθνές και ελληνικό νομικό πλαίσιο σχετικά με την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού:

• Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) με πρόσφατη απόφασή του στην υπόθεση Vanticka and Otners/2020 κατά της Τσέχικης Δημοκρατίας έκρινε ότι, χάριν της προστασίας της δημόσιας υγείας, ορθώς αποκλείστηκαν παιδιά από την εισαγωγή τους σε παιδικό σταθμό, επειδή οι γονείς τους αρνούνταν να τα εμβολιάσουν.

• H πιο πρόσφατη, σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκδόθηκε την Τετάρτη 25/8. Περί τους 627 πυροσβέστες, αστυνομικούς, εργαζομένους στον τομέα της υγείας και σε γηροκομεία της Γαλλίας προσέφυγαν σε αυτό, αφότου το αίτημα τους να ανασταλεί η απόφαση της κυβέρνησης για υποχρεωτικούς εμβολιασμούς των εργαζομένων στην ‘πρώτη γραμμή’ απορρίφθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Γαλλίας. To ECHR απέρριψε το αίτημα,

• Στην Ελλάδα το ΣτΕ με την 2387/2020 απόφασή του απέρριψε προσφυγή γονέων κατά της απόφασης του δημοτικού συμβουλίου Δράμας, με την οποία απομακρύνθηκαν ανεμβολίαστα νήπια, βρέφη και παιδιά από δομές του δήμου.

• Απόφαση 133/2021 του ΣτΕ (σε Συμβούλιο), με την οποία απορρίφθηκε αίτηση αναστολής μελών της ΕΜΑΚ, κατά της απόφασης του Αρχηγού της Πυροσβεστικής να μετακινήσει σε άλλες θέσεις όσους αρνούνταν να εμβολιαστούν.

• Απόφαση 622/2021 του ΣτΕ (Μάιος 2021) σχεδόν επανέλαβε, ή συνόψισε, χαρακτηρίζοντας «συνταγματικώς θεμιτή και νόμιμη» την πραγματοποίηση εμβολιασμού «διενεργούμενου με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας συλλογικώς και ατομικώς και προβλεπόμενου από ειδική νομοθεσία, υιοθετούσα έγκυρα και τεκμηριωμένα επιστημονικά, ιατρικά και επιδημιολογικά πορίσματα στον αντίστοιχο τομέα, με δυνατότητα εξαιρέσεως από αυτόν σε ειδικές ατομικές περιπτώσεις, για τις οποίες αντενδείκνυται».

Ανάλογες αποφάσεις για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των εργαζομένων στους συγκεκριμένους κλάδους έχει πάρει το  συνταγματικό δικαστήριο της Γαλλίας το οποίο όμως απέρριψε,  διατάξεις που αφορούν την καταγγελία της σύμβασης των εργαζομένων ορισμένου χρόνου που δεν παρουσιάζουν το πάσο, εάν η εργασία τους το απαιτεί, εκτιμώντας πως υπάρχει «άνιση μεταχείριση» με τους εργαζόμενους αορίστου χρόνου, που δεν μπορούν να απολυθούν για αυτόν τον λόγο.