ΑΠΟΡΙΟΜΕΣ ΤΙ ΧΡΗ ΔΡΑΝ

Gladiators, Philip Guston, 1940

Του  Γιώργου  Θωμόπουλου

Στην καταγεγραμμένη ιστορική μαρτυρία το θεωρούμενο πρώτο τηλεγράφημα, εξαιρετικό δείγμα λακωνικής διατύπωσης, με το δραματικό του περιεχόμενο δεν άφηνε κανένα περιθώριο για παρερμηνείες:  «΄Ερρει τά κάλα, Μίνδαρος απεσσύα, πεινώντι τώνδρες, απορίομες τι χρή δραν»(1) – Τα πλοία χάθηκαν, ο (ναύαρχος του ηττημένου στην Κύζικο στόλου των Λακεδαιμονίων) Μίνδαρος σιώπησε για πάντα, οι (διασωθέντες) άνδρες πεινούν, βρισκόμαστε σε απορία για το τι πρέπει να κάνουμε.

      Δεν ξέρω γιατί, αλλά από χθες, μετά το πέρας της τριήμερης κονταρομαχίας στη  Βουλή και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας πάνω στην πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ, το μυαλό μου βασανίζει ως απόηχός της αυτός ο επιγραμματικός λόγος που διέσωσε ο Ξενοφών στα «Ελληνικά» του. Μαζί μ’  αυτόν κι ο επίσης επιγραμματικός τρόπος με τον οποίο ολοκλήρωνε την εξιστόρησή του: « ακρισία δε καί ταραχή έτι πλείων μετά την μάχην εγένετο ή πρόσθεν εν τη Ελλάδι»(2).

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να αντιτείνει πως τίποτε δραματικό, τίποτε τέλος πάντων καινούργιο και άξιο προσοχής δεν προέκυψε από την τριήμερη συζήτηση, αφού και το σκηνικό και οι τοποθετήσεις των κομματικών ομιλητών κινήθηκαν στο μήκος κύματος, στο οποίο η κάθε πολιτική δύναμη εκπέμπει το μήνυμά της. ΄Ισως όμως κι εκεί ακριβώς να εντοπίζεται ένα σοβαρό πρόβλημα της πολιτικής μας λειτουργίας, στο γεγονός ότι η επαναλαμβανόμενη θεατρική παράσταση καταντά κουραστική, παρά το γεγονός ότι ο γνωμικός λόγος θέλει την επανάληψη μητέρα της μάθησης.

Η υπέρβαση, πολιτικός διακηρυκτικός στόχος με σαφές και θετικό περιεχόμενο που καταναλώθηκε ως λεκτική καραμέλα και απαξιώθηκε από την πραγματική πολιτική διαδρομή των χρηστών του πολύ γρήγορα, παραμένει δύσκολη κι απαιτητική κατευθυντήρια γραμμή, όσο και το αίτημα για «συνεχή επανάσταση» που ευαγγελίστηκε έως θανάτου ο Τσε Γκεβάρα. Αυτό όμως όχι μόνο δεν μειώνει, αλλά αντίθετα υπερτονίζει τη σημασία της βούλησης και της συνεπούς προσπάθειας ν΄ απαγκιστρωθούμε από ευκολίες, συνήθειες, μικρότητες, ευτέλειες. Αυτές δηλαδή που έλαμψαν και χτες, μαζί με θεατρινισμούς και θλιβερές ρητορικές εξάρσεις.

     Πέρα όμως από τις συνήθεις γραφικότητες, για να μην πω γελοιότητες, θεωρώ όχι απλώς θεσμικό ατόπημα, αλλά ανεύθυνο και επικίνδυνο ολίσθημα υπονομευτικό της πολιτειακής μας συγκρότησης και λειτουργίας και ταυτόχρονα αποκορύφωμα ύβρεως την κραυγαλέα περιφρονητική στάση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη απέναντι στο δημοκρατικό θεμέλιο της διάκρισης των λειτουργιών  ή εξουσιών – κι οι δύο όροι αποπνέουν την συγκεκριμένη αντίληψη που έχουν οι χρήστες της κάθε λέξης για το περιεχόμενο του πράγματος που δηλώνουν.

Σε μια χαρακτηριστική αποστροφή του λόγου του αποκάλεσε συμμορία κάποιους δημοσιογράφους που δεν διαπρέπουν στο λιβάνισμά του και εννοούν να τον ελέγχουν, όπως είναι υποχρέωσή τους – εφ΄όσον βέβαια ασκούν το δημοσιογραφικό λειτούργημα και δεν αποτελούν εξωνημένους κονδυλοφόρους. Η κλήση τους από τον ανακριτή είναι αρκετή για τον κορυφαίο παράγοντα της εκτελεστικής εξουσίας να εκδώσει ούτε καν παραπεμπτικό, αλλά καταδικαστικό βούλευμα με το κεκτημένο μιας Λουδοβίκειας ξιπασιάς ότι το κράτος είναι αυτός. Και δεν πρόκειται, όπως λέγεται, για παραβίαση ενός δικονομικού κανόνα που κατοχυρώνει το τεκμήριο αθωότητας κάθε κατηγορουμένου, αφού η κλήση των δημοσιογράφων δεν συνιστά παραπομπή τους σε δίκη με συγκεκριμένη κατηγορία, αλλά για κάτι πολύ χειρότερο.

Κι αυτό είναι η ετσιθελική καταστρατήγηση κάθε θεμελιώδους έννοιας δημοκρατίας, ευνομίας, χρηστής διοίκησης. Απέναντι σ΄ αυτήν την εκτροπή η ευαισθησία του προεδρείου της Βουλής για την προάσπιση του κύρους της κοινοβουλευτικής διαδικασίας μάλλον συνελήφθη εν υπνώσει και ληθάργω – ή μήπως όχι; Εκτός θέματος ομιλών ασελγεί μόνος και όλως εξαιρετικώς ο εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος που λέγεται Πολάκης και τα παραληρήματα του Κυριάκου και του Αδώνιδος συνιστούν μιαν υποδειγματική παιδαγωγική υψηλού πνεύματος και ήθους επίδοση, με την οποία καταυγάζεται ο ναός της δημοκρατίας; Αφελή ερωτήματα αφελούς πολίτη, μακριά από την πολυδιαφημισμένη και εν τοις πράγμασι καταρρακωμένη αριστεία των καθ’ ύλην αρμοδίων ν’ ασχημονούν ασυστόλως.

     Και μια τελευταία παρατήρηση του ίδιου αφελούς και φουκαρά πολίτη που δεν κατόρθωσε να εμπεδώσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά αυτής της κυβέρνησης των αρίστων που άνευ αντιλογίας αποδεικνύεται η κορυφαία κυβέρνηση της μεταπολίτευσης, όπως αρέσκονται να την χαρακτηρίζουν σεμνοπρεπώς τα μέλη της και οι αυλοκόλακες τζουμπέδες της. Ποιοι άριστοι λογογράφοι και δημιουργοί της μαγικής εικόνας του πρωθυπουργού τον αφήνουν να εκτίθεται κατ’ επανάληψη χωρίς να τον επαναφέρουν στην τάξη, όταν χαρακτηρίζει την εξυφανθείσα – κατά τον ίδιο – σκευωρία της Novartis ως την «αθλιέστερη» από καταβολής κόσμου; 

Αν ισχύει το λεγόμενο «αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις», τότε ας συμβουλευτεί καμιά γραμματική ο πρωθυπουργός και οι υποβολείς του, για να διαπιστώσει ότι ο συγκριτικός βαθμός του επιθέτου άθλιος είναι αθλιότερος και όχι αθλιέστερος, όπως αρέσκεται να τον εκφέρει γεγωνυία τη φωνη – εκτός και αν οφείλουμε εμείς οι ιθαγενείς να προσαρμόσουμε την μέχρι τούδε γραμματική τέχνη της γλώσσας μας στη φωνούμενη εκδοχή της από τον αείποτε αριστεύοντα κύριο Μητσοτάκη. Τον γόνο – όπως έλεγε κάποτε ο αντ΄αυτού σήμερα Άδωνις – του δοκιμασθέντος στο παρελθόν και αριστεύσαντος κοινοβουλευτικού ανδρός Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, που υποκλινόταν και διερρήγνυε τα ιμάτιά του για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης την ίδια ώρα που δήλωνε ότι, εάν κινούσε και το μικρό του δαχτυλάκι, ο Ανδρέας Παπανδρέου θα είχε καταδικαστεί πανηγυρικά. Για τέτοια ευλαβική προσήλωση μιλάμε μπροστά στην ανεξάρτητη δικαιοσύνη.

      Και μια και κάνουμε λόγο για το πόσο οι εκπρόσωποι της συντηρητικής παράταξης είχαν και έχουν εικόνισμα την ανεξάρτητη δικαιοσύνη και φρίττουν μπροστά σε κάθε σκευωρία, μια υπενθύμιση ίσως φανεί χρήσιμη για τα διαχρονικά τους πεπραγμένα. Τα στρατοδικεία και η ετυμηγορία τους και μετά τον εμφύλιο, οι δραστηριότητες του ΙΔΕΑ, οι εκλογές βίας και νοθείας του 1961, το παρασκήνιο της δολοφονίας του Χρίστου Λαμπράκη, η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Και το αποκορύφωμα της υποκρισίας στην ιερή τους αγανάκτηση, γιατί κατά την φρασεολογία τους σκευωρώντας το καθεστώς ΣΥΡΙΖΑ τους «κρέμασε στα μανταλάκια» με όχημα το έγκλημα και το σκάνδαλο Νovartis, πώς μπορεί άραγε να συγκριθεί η εξεταστική επιτροπή της βουλής με την παραπομπή και ηθική καταδίκη του Ανδρέα Παπανδρέου και τόσων υπουργών της κυβέρνησής του στο Ειδικό δικαστήριο; Ασήμαντες λεπτομέρειες για τους ξιφουλκούντες στο όνομα της δικαιοσύνης και της ανεξαρτησίας της.

      Αντί επιλόγου σε όλο το σκηνικό των τελευταίων γεγονότων ταιριάζει απόλυτα η ευφυέστατη αποστροφή του ανεξάντλητου σκύλου Διογένη που αφήνει σε δεύτερη μοίρα και την πιο αντικειμενική περιγραφή: «Άθλιος, παρ΄αθλίου, δι΄αθλίου, προς άθλιον» (3). Και κατά ένα τρόπο δραματικό τίποτε αθλιότερο από τον θλιβερόν εσμό των υπομειόνων που παριστάνουν τους μετριοπαθείς, τους δίκαιους, τους σώφρονες, τους εν γένει αρίστους.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. ΞΕΝΟΦΩΝ: Ελληνικά, 1. 124

2. ΞΕΝΟΦΩΝ, Ελληνικά, 7.5.27

3. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Βίοι φιλοσόφων,6.44



Winter, Jose Clemente Orozco, 1932