Εικαστικό ανθολόγιο για τον Παπαδιαμάντη

Του Νίκου Τσούλια

 

      Η τέχνη εμπνέεται και δημιουργεί όταν βρίσκει τον πυρήνα της ψυχής των ανθρώπων και τα ύψιστα πολιτισμικά έργα και ιδεώδη των λαών, όταν συναντάει μεγάλα ιστορικά γεγονότα αλλά και σπουδαίες κορυφές του πνεύματος, όταν άνθρωποι συγκροτούν διαχρονικούς συμβολισμούς και γίνεται η Μορφή τους είδωλο αιώνιο.

      Και είναι ο Αλέξανδρος των Γραμμάτων μας μια ταπεινή και κορυφαία Μορφή του ελληνικού έθνους και του λαού μας. Υπήρξε μια γραφίδα ανατομίας ολόκληρης εποχής. Έσκυψε με ιδιαίτερη φροντίδα στους καταφρονεμένους και στους αδικημένους της κοινωνίας μας. Δεν τον χαρακτήριζε μόνο το είδωλο του Κοσμοκαλόγερου και η εικόνα της βαθιάς θρησκευτικής πίστης ούτε μόνο η νοσταλγία για την εστία και το πάθος του για τα Γράμματα. Αναζήτησε με πάθος τις δοκιμασίες της ανθρώπινης ψυχής – και τα ψυχογραφήματά του έγιναν σημεία μιας ενδελεχούς κοινωνιολογικής και κοσμοθεωρητικής ανάλυσης.

      Δεν μπορεί να νοηθεί η σύγχρονη ελληνική πνευματική ιστορία χωρίς τον Παπαδιαμάντη. Είναι mutatis mutandis ο Όμηρος της νεωτερικότητας του λαού μας. Καλλιέργησε με τον πιο συστηματικό τρόπο τον πλούτο της γλώσσας μας. Προήγαγε τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και τις ουμανιστικές αξίες με την πιο απλή προσέγγιση της καθημερινής ζωής. Εμβάθυνε στην ουσία των ανθρώπινων και των κοινωνικών πραγμάτων με αμεσότητα και εμφαντικότητα. Βίωσε και κατανόησε τη μεγάλη φτώχεια και τις βαθιές προκαταλήψεις, που ταλάνισαν ανθρώπους και ανθρώπους. Δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εξουσία και με τις παραφυάδες της ούτε και ενθουσιάστηκε από τη γοητεία της.

      Μας δώρισε επίσης λαμπρά διηγήματα για τις δυο μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι μπορούν να νοηθούν τα Χριστούγεννα και το Άγιο Πάσχα, χωρίς να προστρέξει με λαχτάρα σε έργα του Σκιαθίτη συγγραφέα; Ποιος μπορεί να κατανοήσει το μυστήριο της πίστης και της θρησκείας, χωρίς να περιδιαβεί στα τόσα και τόσα μονοπάτια που άνοιξε η τόσο πλούσια πένα του μέσα από την ασκητική σύλληψη της ζωής; Να και ένα αυτογραφικό του απόσπασμα.  

     «Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ, τῇ 4 Μαρτίου 1851. Ἐβγήκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α΄ καὶ Β΄ τάξιν. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ Ἰούλιον τοῦ 1872 ὑπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ΄ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολήν, ὅπου ἤκουα κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰς ξένας γλώσσας. Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἁγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, καὶ ἐδοκίμαζα νὰ συντάξω κωμῳδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη Ἡ Μετανάστις ἔργον μου εἰς τὸ περιοδικὸν Σωτῆρα. Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθη Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν εἰς τὸ Μή Χάνεσαι. Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδας».

      Απολαύστε με επιμέλεια και αφοσίωση κάθε σύλληψη της τέχνης, που έχει στο επίκεντρό της τον Παπαδιαμάντη. Διαβάστε το έργο του με αγάπη και στοργή. Ταξιδέψτε με το πνεύμα του. Βρείτε τους περιθωριοποιημένους ανθρώπους, τα φτωχικά σπίτια, το βαθύ συναίσθημα και το συνεσταλμένο έρωτα. Αφήστε την ψυχή σας να βρει τον εαυτό της. Αποθηκεύστε τα έργα του και κυρίως διαβάστε τα είτε από την προσφερόμενη στο τέλος ιστοσελίδα είτε από τα «Ψηφιακά Βιβλία και Περιοδικά» του «Ανθολόγιού μας».

 

 

 

Η ζωή του Παπαδιαμάντη μέσα από εικόνες. Από τον Σπύρο Στάβερη

Δείτε εδώ το έργο του Παπαδιαμάντη!

http://papadiamantis.net/%CE%96%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%A6%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/%CE%95%E1%BC%B0%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B7%CE%B3%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%A0%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B7