Ήπια κατάθλιψη. Θα είναι η νέα πανδημία;

της Ελένης  Καραγιάννη

Μετά την εμφάνιση του κορονοϊού, οι έρευνες δείχνουν ότι η COVID-19 δεν απειλεί μόνο τη σωματική υγεία, αλλά και την ψυχική.

Η δική μας γενιά δε γνώρισε πόλεμο, κατοχή ή εμφύλιο, φαίνεται όμως πως η ιστορία τής επιφύλασσε το δικό της μερίδιο στον συλλογικό θρήνο με τη μορφή μιας πανδημίας. Κάτι ο φόβος, κάτι η απομόνωση, η έλλειψη κοινωνικής επαφής και η σκιά του θανάτου που πλανάται πάνω από όλο τον πλανήτη, δεν είναι καθόλου δύσκολο να κλονιστεί η υγεία μας. Κι ενώ κάθε βράδυ στα δελτία ειδήσεων (και όχι μόνο) γίνεται υπερβολικά πολύς λόγος για τη σωματική υγεία, οι συνέπειες της πανδημίας στην ψυχική παραμένουν σχεδόν ταμπού.

Όταν όμως κάτι παίρνει μεγάλες διαστάσεις, δε γίνεται –και δεν πρέπει– να μένει κρυφό. Έτσι, όλο και περισσότεροι άνθρωποι που έχουν πρόσβαση στον δημόσιο λόγο αποκαλύπτουν το αποτύπωμα που έχει αφήσει η κατάσταση που ζούμε στην ψυχή τους. Η ίδια η πρώην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ Michelle Obama αποκάλυψε πριν από λίγους μήνες ότι υποφέρει από “ήπιας μορφής κατάθλιψη” (“low-grade depression”, όπως ήταν τα ακριβή λόγια της). Η ίδια απέδωσε την ψυχολογική της κατάσταση στις συνέπειες της καραντίνας. “Ξυπνάω μέσα στη νύχτα γιατί νιώθω μεγάλη ανησυχία ή βάρος για κάτι” είπε. Όπως εξήγησε, αισθάνεται ότι δεν έχει ενέργεια και ότι δεν μπορεί να πάρει ικανοποίηση από ό,τι κι αν κάνει αυτή την περίοδο.

Ειδικοί της ψυχικής υγείας, όπως ο καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Rush στο Σικάγο, Dr John Zajecka, έσπευσαν να τονίσουν ότι είναι πολύ σημαντικό δημόσια πρόσωπα να αποκαλύπτουν ότι πάσχουν από κάποιο ψυχικό νόσημα. “Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη από την οποία πάσχουν σαν ανικανότητα να χειριστούν τις καταστάσεις, σαν μια αδυναμία τους για την οποία κατηγορούν τον εαυτό τους, με αποτέλεσμα πολύ συχνά να μην αναζητούν θεραπεία. Γι’ αυτό τον λόγο τέτοιες δημόσιες δηλώσεις μπορούν να βοηθήσουν στην ενημέρωση του κόσμου, να διαλυθούν κάποιες παρεξηγήσεις και μύθοι γύρω από τις ψυχικές παθήσεις και να μειωθεί το στίγμα” σημείωσε ο Dr John Zajecka.

Εξάλλου, η ήπια κατάθλιψη είναι κάτι συνηθισμένο που αφορά πολύ περισσότερους από όσους νομίζουμε. Σε όλες τις χώρες του κόσμου –από την Κίνα, απ’ όπου ξεκίνησε η πανδημία και έγιναν οι πρώτες έρευνες, μέχρι την Αμερική και τη Μεγάλη Βρετανία– τα ποσοστά κατάθλιψης στον πληθυσμό είναι από διπλάσια έως τετραπλάσια σε σχέση με παλαιότερα. Ειδικότερα στην Ελλάδα, όπως αποκάλυψε έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες στην Journal of Affective Disorders, τα συμπτώματα αγχώδους διαταραχής αυξήθηκαν κατά 45% κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τα πιο καταθλιπτικά συναισθήματα να αυξάνονται κατά 40%, ενώ σχεδόν το 10% (9,31% για την ακρίβεια) όσων συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι μέσα στην καραντίνα παρουσίασαν συμπτώματα βαριάς κατάθλιψης.

Η παλέτα της ψυχικής υγείας

Φαντάσου το εύρος των ανθρώπινων συναισθημάτων και της ψυχικής κατάστασης σαν μια παλέτα με εκατοντάδες αποχρώσεις. Η χαρά, η αισιοδοξία, η διάθεση για δημιουργία, η ηρεμία είναι στο ένα άκρο, εκεί που βρίσκονται οι τόνοι του κόκκινου, του γαλάζιου, του πράσινου ή του κίτρινου – χρώματα ζωντανά, κοντά στο φως. Στο άλλο άκρο υπάρχει το γκρι, το ανθρακί και το μαύρο. Σε αυτό το άκρο δεν υπάρχει δύναμη, χαρά, αισιοδοξία, σαν να μη φτάνει εκεί ο αέρας. Όταν η διάθεση κινείται στις πιο σκούρες αποχρώσεις αυτής της γκάμας, τότε μπορεί και να μιλάμε για κατάθλιψη.

“Όταν ένας ψυχίατρος σκέφτεται τη νόσο κατάθλιψη, μέσα στο μυαλό του τη διαχωρίζει σε ήπια, μέτρια και βαριά ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων του ασθενούς” αναφέρει η Γεωργία Μπαλτά, ψυχίατρος, ψυχοθεραπεύτρια, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. “Δεν ξέρουμε τι γίνεται μέσα στο μυαλό της Michelle Obama. Θα ήταν όμως μια ασφαλής εικασία να πούμε ότι πάσχει πράγματι από ήπια κατάθλιψη. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία από μόνη της μπορεί να αποδειχτεί αποτελεσματική για την εξάλειψη των συμπτωμάτων. Αυτός είναι άλλωστε και ο τρόπος με τον οποίο η ίδια αντιμετωπίζει την κατάσταση, όπως έχει δηλώσει”.

Τι είναι η ήπια κατάθλιψη;

“Ένας άνθρωπος που πάσχει από ήπια κατάθλιψη βιώνει τα συμπτώματα της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής αλλά σε μικρό βαθμό και χωρίς να διαταράσσονται σημαντικά η λειτουργικότητα και η καθημερινότητά του” εξηγεί η ειδικός. Μπορεί να νιώθει θλίψη, κούραση, αδυναμία, απαισιοδοξία, να μην μπορεί να κοιμηθεί ή να έχει υπνηλία, να είναι κακοδιάθετος και να θυμώνει εύκολα, να έχει χάσει την όρεξη για φαγητό ή να τρώει ακατάπαυστα. Όλα αυτά μπορεί να μην είναι εμφανή στους γύρω του, γιατί καταφέρνει να φέρει εις πέρας το καθημερινό πρόγραμμά του χωρίς να καταλαβαίνει κανένας ότι κάτι δεν πάει καλά. Όμως στο τέλος της ημέρας καταρρέει.

Μήπως πάσχω κι εγώ;

Όταν κάποιος έχει ήπια κατάθλιψη, κατά κανόνα νιώθει δυσάρεστα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Μπορεί να αισθάνεται θλιμμένος ή να νευριάζει και να εκρήγνυται με το παραμικρό. Επίσης, ακόμα κι όταν καταφέρνει να φέρει εις πέρας τις βασικές υποχρεώσεις του, δεν αντλεί ικανοποίηση ή χαρά από τις δραστηριότητές του. Παράλληλα με αυτά, συχνά υπάρχουν:

• Έλλειψη όρεξης για φαγητό ή πολύ μεγάλη όρεξη

• Δυσκολίες στον ύπνο (αϋπνία, υπνηλία)

• Αίσθημα συνεχούς κόπωσης ή έλλειψης ενέργειας

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση

• Δυσκολία στη συγκέντρωση ή τη λήψη αποφάσεων

• Αίσθημα απελπισίας

Παρόλο που είναι φυσιολογικό κάποιος να βιώνει περιστασιακά τέτοιου είδους συναισθήματα, δεν είναι καθόλου φυσιολογικό να βρίσκεται μόνιμα σε μια τέτοια κατάσταση. Εάν τα παραπάνω συμπτώματα ταλαιπωρούν κάποιον για τουλάχιστον 14 συνεχόμενες ημέρες, μπορεί να πάσχει κι αυτός από ήπια κατάθλιψη και είναι σημαντικό να ζητήσει βοήθεια.

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση, επειδή ο καθένας από εμάς έχει διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετική ψυχοσύνθεση και διαφορετικό βιολογικό προφίλ, δεν είναι δυνατό να υπάρχει μια τυποποιημένη θεραπεία που να ταιριάζει σε όλους. “Ένας συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής έχει καλά αποτελέσματα για τους περισσότερους, μπορεί όμως μόνο η ψυχοθεραπεία ή μόνη της η φαρμακευτική αγωγή να είναι αποτελεσματική” λέει η Γεωργία Μπαλτά. Εάν κάποιος πιστεύει ότι υποφέρει από ήπια κατάθλιψη, είναι σκόπιμο να μιλήσει με τον γιατρό του ή έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα του υποδείξει ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση.

ΠΗΓΗ: https://www.madamefigaro.gr/