Γη της Επαγγελίας (α μέρος)

Του Νίκου Τσούλια

B. Obama (2020), Γη της επαγγελίας,

Εκδόσεις: Athens Bookstore Publications

σελίδες 738

     Είναι ένα βιβλίο – ύμνος στην πολιτική και στη δημοκρατία. Παρακολουθούμε την ανέλιξη του Μπαράκ Ομπάμα στην προεδρία των ΗΠΑ μέσα από έναν πλούσιο αφηγηματικό λόγο, ο οποίος όμως δεν χάνει τίποτα από τη δυναμική ενός επιμελημένου πολιτικού δοκιμίου.

     Γνωρίζουμε, σε σημαντικό βαθμό, το πώς λειτουργεί η δημοκρατία στις ΗΠΑ και αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο. Γιατί το να είσαι ενημερωμένος και να μπορείς να ερμηνεύεις την άσκηση της πολιτικής αλλά και τις κοινωνικές διεργασίες στη σημερινή ηγετική χώρα του κόσμου έχει ιδιαίτερη αξία, όταν μάλιστα και η δική μας εθνική πολιτική οφείλει να έχει πλήρη κατανόηση της αμερικάνικης δημοκρατίας.

     Είναι πολύ όμορφο στοιχείο το γεγονός ότι ο Ομπάμα καταθέτει την προσωπική του ματιά, με τους φόβους του, τις αναστολές του, τις ελπίδες του, τις ματαιώσεις του. Αλλά θαυμάζεις την αποφασιστικότητά του ταξιδεύοντας μαζί του στο πιο παράτολμο όνειρο ενός ανθρώπου σήμερα: μαύρος ων ο ίδιος γίνεται επικεφαλής της πιο ισχυρής χώρας του κόσμου σε μια κοινωνία που είναι ποτισμένη με ρατσισμό αλλά και με εμπορευματικό χαρακτήρα στις λειτουργίες της. Δύναμή του και ηθικό του στίγμα δύο απλές μα και τόσο σοφές παρατηρήσεις του. “Οι ιστορίες των βασάνων των απλών ανθρώπων και οι σεμνές επιτυχίες τους μού επιβεβαίωναν επανειλημμένα τη θεμελιώδη αξιοπρέπεια των ανθρώπων… Ξέρω ότι την ημέρα που θα σηκώσω το δεξί μου χέρι και θα ορκιστώ Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο κόσμος θα αρχίσει να βλέπει την Αμερική διαφορετικά”.

     Το ξεκίνημα της καριέρας του ως νομικός και ως καθηγητής πανεπιστημίου, η προσπάθειά του για κοινωνική ανέλιξη, για να δημιουργήσει τη ζωή του καταπώς αυτός θέλει έχουν δυσκολίες. “Σπουδάζοντας έζησα σαν καλόγερος – διαβάζοντας, γράφοντας, κρατώντας ημερολόγιο, συμμετέχοντας σπανίως σε φοιτητικά πάρτι και σπανίως μπαίνοντας στον κόπο να φάω μαγειρεμένο φαγητό… Έβρισκα καταφύγιο στα βιβλία”. Αλλά, πάντα τα βιβλία, ο δρόμος των Γραμμάτων δεν είναι ο καλύτερος δρόμος για την ελευθερία, για την ομορφιά της ζωής;

     Ίσως το πιο γοητευτικό μέρος του ταξιδιού του να είναι η πορεία του προς την προεδρία. Μετά, η άσκηση της πολιτικής του έχει πάγιες συνθήκες, αν και ο ίδιος έβαλε το στίγμα με πολύ ευκρινή τρόπο σε αυτή την πολιτική. Σαν παραμύθι είναι το ταξίδεμά του. Όταν λέει την απόφασή του στη γυναίκα του για αυτό το παράτολμο σχέδιό του, γίνεται ο εξής διάλογος. “Με άλλα λόγια, έχεις κάτι μαγικά φασόλια στην τσέπη σου. Αυτό μου λες. Έχεις τα μαγικά φασόλια, θα τα φυτέψεις και σε μια νύχτα θα φυτρώσει μια τεράστια φασολιά που θα φτάνει μέχρι τον ουρανό, κι εσύ θα σκαρφαλώσεις, θα σκοτώσεις το δράκο που ζει στα σύννεφα και μετά θα φέρεις στο σπίτι μια χήνα που γεννάει χρυσά αυγά. Έτσι;”. “Κάπως έτσι”, είπα”!

     Η δημιουργία του επιτελείου του ίσως να είναι ένα από τα πιο καθοριστικά στοιχεία για την επιτυχία των στόχων του. Πολλές ομάδες ανάλογα με τα θεματικά πεδία της πολιτικής, άτομα έμπειρα από άλλες προηγούμενες διακυβερνήσεις αλλά και νέοι ενθουσιώδεις διαμορφώνουν ένα κλίμα σύνθεσης και αλληλεγγύης – στίγμα βασικό για την επιτυχία της συλλογικής λειτουργίας, που δίνεται αδιόρατα από την ίδια την κουλτούρα του Ομπάμα.

     Η προεδρία του ξεκινάει το 2008 με τη βόμβα της οικονομικής κρίσης που έχει ήδη ξεσπάσει στην Αμερική και μετά απλώθηκε σε όλο τον κόσμο και στην χώρα μας. Να ποια είναι η εικόνα. “Με πάνω από τα μισά από τα 25 μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Αμερικής να έχουν κηρύξει πτώχευση, είτε συγχωνευτεί, είτε αναδιαρθρωθεί για να γλυτώσουν τη χρεοκοπία μέσα στον τελευταίο χρόνο, αυτό που είχε ξεκινήσει ως κρίση της Wallstreet είχε τώρα πλήρως επιμολύνει την ευρύτερη οικονομία. Το χρηματιστήριο είχε χάσει 40% της αξίας του. Για 2,3 εκ. κατοικίες είχε ξεκινήσει η διαδικασία κατάσχεσης. Ο πλούτος των νοικοκυριών είχε μειωθεί κατά 16%, ποσοστό πέντε φορές μεγαλύτερο από την απώλεια που συνέβη μετά την κρίση του 1929”.

     Ο Ομπάμα θα εντοπίσει τα αίτια της κρίσης. “Επί χρόνια οι καταναλωτικές δαπάνες των Η.Π.Α. – υπερτροφοδοτούμενες από τον δανεισμό μέσω πιστωτικών καρτών και τα στεγαστικά δάνεια – ήταν ο κύριος κινητήρας της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Οι Αμερικανοί αγόραζαν αυτοκίνητα από τη Γερμανία, ηλεκτρονικά από την Κορέα, και σχεδόν κάθε τι άλλο από την Κίνα – αυτές οι χώρες αγόραζαν πρώτες ύλες από άλλες χώρες, πιο χαμηλά στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Τώρα, το πάρτι αυτό είχε τελειώσει”.

     Και στη συνέχεια θα αναμορφώσει εν μέρει τουλάχιστον την κρατούσα πολιτική άκρως νεοφιλελεύθερη νοοτροπία, του άκρατου καταναλωτισμού και του υπερδανεισμού, που οδηγεί σε αδιέξοδα. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στην προσπάθεια που κάνει ο Ομπάμα για να κρατήσει ζωντανή την οικονομία των ΗΠΑ οι Ρεπουμπλικάνοι, αν και ήταν υπαίτιοι για την πρόκληση της κρίσης, δεν στήριξαν καθόλου την προσπάθειά του.