Ταμείο Ανάκαμψης: Ανάπτυξη και κοινωνική πρόοδος ή χαμένη ευκαιρία;

Γ. Ιακωβίδης

Του Νίκου Τσούλια

Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του Κινήματος Αλλαγής

     Η απουσία διαλόγου με τα πολιτικά κόμματα και με τους κοινωνικούς φορείς σε ένα μείζον εθνικό θέμα δεν είναι διαδικαστικό ζήτημα. Είναι θέμα ουσίας, γιατί το ξεπέρασμα της σημερινής δυστοπικής ιστορικής συγκυρίας είναι υπόθεση όλων των θεσμών της πολιτείας και των συλλογικών φορέων της κοινωνίας.

     Είναι αποκαλυπτική η θέση που επιφυλάσσει το σχέδιο για το κοινωνικό κράτος. Ενώ δοκιμάζεται η υγεία του συνόλου των πολιτών, δεν περιλαμβάνεται προγραμματισμός για την ανασυγκρότηση και την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας.

     Αντίστοιχη είναι και η θέση του σχεδίου για την εκπαίδευση. Προβλέπεται ενίσχυση των νεοφιλελεύθερων πεδίων, τα οποία ήδη με περισσή επιμέλεια έχει ανοίξει η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας στις στενά κομματικές της προτεραιότητες για πριμοδότηση των δομών της ιδιωτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αντιεκπαιδευτική υπόθεση των κολεγίων, με την αποδόμηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, με την εγκατάλειψη σχολείων και πανεπιστημίων, με την πλήρη απουσία εκσυγχρονισμού του περιεχομένου και των υποδομών της δημόσιας εκπαίδευσης.

     Το βασικό πρόταγμα του Κινήματος Αλλαγής, όσον αφορά την πολιτική για το Ταμείο Ανάκαμψης, “κανένα ευρώ χωρίς αναπτυξιακή διάσταση και κοινωνική ανταποδοτικότητα και επενδύσεις με προστιθέμενη αξία στην ελληνική παραγωγή” έχει στην εκπαίδευση απόλυτη ισχύ. Όμως δεν σχεδιάστηκε ένα ουσιαστικό πρόγραμμα για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης.

     Η σημερινή εικόνα της εκπαίδευσης με την πολύμηνη υπολειτουργία της απαιτεί ολοκληρωμένο σχεδιασμό και όχι αποσπασματικές πολιτικές, όπως αυτές που παρουσιάζει η κυβέρνηση στο Πρόγραμμα για το “Εθνικό σχέδιο ανάκαμψης”. Κρίσιμα πεδία αναφοράς δεν είναι μόνο τα λειτουργικά προβλήματα και οι πολλές και βασικές ελλείψεις στις υποδομές αλλά και οι πολλαπλές προκλήσεις των καιρών: όλο και πιο έντονη διεθνοποίηση των ζητημάτων, βιοτεχνολογία, κοινωνική περιθωριοποίηση, νέες γενιές δικαιωμάτων, ψηφιόκοσμος, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική, κυβερνομηχανική, κλιματική αλλαγή, μηχανική γενετική, βιοπληροφορική, κλασματικές κοινωνίες…

     Οι σημερινοί μαθητές και φοιτητές θα ζήσουν ως πολίτες κοινωνίες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά. Και αν δεν έχει δημιουργηθεί ευνοϊκό υπόστρωμα για τις μεγάλες αλλαγές, η πορεία της χώρας μας δεν θα μπορεί να είναι πορεία με προοπτική. Γιατί, όπως επισημαίνεται από πολλούς κοινωνιολόγους, για παράδειγμα από τον Harari στο Homo Deus, “οι νεοαποκτηθείσες γνώσεις οδηγούν σε ταχύτερες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές – στην προσπάθεια να κατανοήσουμε τι συμβαίνει, επιταχύνουμε τη συσσώρευση των γνώσεών μας – πράγμα που απλώς οδηγεί ταχύτερα σε μεγαλύτερες αναταράξεις”.

     Είναι κοινός τόπος ότι η εκπαίδευση διατρέχει τον χώρο (όλο τον κοινωνικό και παραγωγικό ιστό της χώρας) και τον χρόνο (το βασικό ιστορικό φορτίο του παρελθόντος και κρίσιμες προβολές του μέλλοντος). Καταυγάζει τα γκρίζα πεδία κάθε κοινωνίας: ανορθολογισμούς, προκαταλήψεις, δογματισμούς. Ανοίγει ορίζοντες για την άμβλυνση των ανισοτήτων, για μια δίκαιη κοινωνία. Διαμορφώνει προϋποθέσεις και συνθήκες για κοινωνική κινητικότητα και συνεχή εκδημοκρατισμό στους θεσμούς και στις λειτουργίες κάθε πολιτείας.

     Οι διεθνείς οργανισμοί UNESCO και OECD και διεθνείς εκπαιδευτικοί φορείς Educational Education και ETUCE (Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία) τονίζουν διαρκώς ότι η εκπαίδευση αποτελεί την καλύτερη επένδυση για το μέλλον μιας χώρας.

     Γιατί έχει υψηλή προστιθέμενη αξία, ισχυρό κοινωνικό αντίκρισμα, πολλαπλή επίδραση στην οικονομία και στην παραγωγή και αξιακό όφελος για τη δημοκρατία και την πολιτική.

Γιάννης Τσαρούχης