Γινόμαστε Δημιουργοί της ζωής!

Η πρόοδος ή θα είναι άρτια ή δεν μπορεί να υπάρξει!

Του Νίκου Τσούλια

      Όταν έχει ανοίξει για τα καλά ένας δρόμος που σου φέρνει όλο και περισσότερα υλικά αγαθά, δεν πρόκειται να σταματήσεις. Αυτή η εδραία πεποίθησή μας έχει βαθιές ρίζες και στα παραμύθια των ανθρώπων και στους μύθους και στις δοξασίες των λαών αλλά και στην πάντα ανήσυχη ματιά των πολιτισμών και στη διαρκή αναζήτηση της επιστήμης.

      Και είναι το πεδίο των «νέων τεχνολογιών» ένα εκρηκτικό σύμπαν, που διαρκώς επινοεί μεθόδους και τεχνικές και δημιουργεί όλο και πιο νέα ευρήματα που βελτιώνουν τη ζωή μας. Η νομιμοποίησή του ως εκ τούτου είναι απόλυτη και αναμφισβήτητη. Δυστυχώς δίνουμε τη ματιά μας και τη ψυχή μας μόνο στην ανάπτυξη της εργαλειακής γνώσης – που συσσωρεύει υλικά αγαθά – αλλά δεν ανησυχούμε καθόλου για τη στόμωση των ανθρωπιστικών σπουδών και για την καλλιέργεια του πνεύματός μας.

     Και ποιο είναι το αποτέλεσμα; Οι κοινωνίες να μην προοδεύουν ουσιαστικά και ο άνθρωπος να μην νιώθει ικανοποιημένος και ευτυχισμένος. Αντίθετα, βλέπουμε να αυξάνονται οι ανισότητες και να δημιουργούν χάσματα τόσο βαθιά όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία. Βλέπουμε την πείνα και την εξαθλίωση, τους πολέμους και τη βιομηχανία των όπλων να εξαπλώνονται σε κάθε γωνιά της Γης και έτσι η μαύρη σκιά της βαρβαρότητας είναι πολύ μεγαλύτερη από το φωτεινή πλευρά της επιστήμης.

      Έχει φοβερή δύναμη ο άνθρωπος. Δεν είναι πλέον μόνο δημιούργημα της ζωής, αλλά γίνεται και δημιουργός και αναδημιουργός της ζωής! Ο δρόμος έχει ανοίξει. Από τη στιγμή που βρήκαμε το μόριο της ζωής, το DNA, και έγινε υλικό του εργαστηρίου, έχει απελευθερωθεί η δυνατότητα της βιολογικής γνώσης μας. Μπορεί να μην ξέρουμε τι είναι ζωή, ποιο το περιεχόμενό της και ποιο το νόημά της αλλά ξέρουμε και ασκούμαστε πάνω στο βιολογικό υλικό της κάνοντας θαύματα.

      Οι καινούργιες, ανατρεπτικές και επαναστατικές, μεθοδολογίες της βιοτεχνολογίας και της μηχανικής γενετικής, της πληροφορικής και της βιοπληροφορικής είτε μόνες τους είτε συνδυαζόμενες μεταξύ τους διαμορφώνουν ένα πρωτόγνωρο τοπίο, το οποίο όμως δεν ξέρουμε να το χειριστούμε εξ ολοκλήρου, ακριβώς γιατί δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως το εύρος και τη δυναμική των αποτελεσμάτων της επιστήμης.

     Προς το παρόν μένουμε πάντα έκπληκτοι μπροστά στα ευρήματά μας και θαυμάζουμε τη δύναμή μας, αλλά δεν ξέρουμε όλες τις πλευρές των νέων όψεων της πραγματικότητας. Ξέρουμε πολύ καλά ότι υπάρχουν και επιπτώσεις. Ξέρουμε ότι η Φύση έχει νόμους και συνθήκες, που δεν μπορούμε να υπερβούμε, αλλά εμείς προχωράμε. «Βλέποντας και κάνοντας», είναι ουσιαστικά το κλειδί για τους ποιους δρόμους μας ανοίγει κάθε φορά μια κατάκτησή μας.

     Αλλά ας δούμε για λίγο τη νέα θαυματοποιία της επιστήμης. «Επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν τη δημιουργία του πρώτου σταθερού ημισυνθετικού οργανισμού, ενός βακτηρίου E.coli, το οποίο περιέχει στο γενετικό κώδικά του όχι μόνο τις τέσσερις φυσικές βάσεις (A, T, C, G) κάθε έμβιου οργανισμού στη Γη, αλλά επίσης δύο συνθετικές βάσεις (Χ, Υ). Το σημαντικό δεν είναι τόσο ότι το γενετικό «αλφάβητο» επεκτείνεται στα έξι από τα τέσσερα γράμματα (αυτό είχε επιτευχθεί πριν λίγα χρόνια), αλλά ότι ο ημισυνθετικός μονοκύτταρος οργανισμός είναι πλέον σταθερός, δηλαδή διατηρεί μόνιμα το συνθετικό τμήμα του γενετικού υλικού του, καθώς διαιρείται και πολλαπλασιάζεται – κάτι που επιτυγχάνεται για πρώτη φορά.

      Ανοίγει έτσι ο δρόμος για τη δημιουργία τελείως νέων μορφών ζωής, που θα αναπαράγονται απεριόριστα και θα είναι δυνατό επίσης να προγραμματισθούν εκ των προτέρων, έτσι ώστε να διαθέτουν συγκεκριμένες επιθυμητές -από τους ανθρώπους- ιδιότητες. Οι ερευνητές του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον καθηγητή Φλόιντ Ρόουμσμπεργκ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «PNAS». «Δημιουργήσαμε έναν ημισυνθετικό οργανισμό πιο κοντά στη ζωή» δήλωσε ο Ρόουμσμπεργκ. «Αυτό σημαίνει ότι τελικά όλες οι διαδικασίες της ζωής είναι υποκείμενες σε χειραγώγηση», πρόσθεσε. Αν και οι πρακτικές εφαρμογές αυτού του νέου είδους οργανισμού απέχουν ακόμη αρκετά στο μέλλον, οι ερευνητές οραματίζονται διάφορους ρόλους, π.χ. στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων και υλικών». (ΤΟ ΒΗΜΑ, 24.1.2017)

      Ας δούμε όμως και έναν άλλο δρόμο, που έχουμε ανοίξει στα πεδία της εμβρυολογίας. «Δεν φτάσαμε ακόμη να δημιουργούμε μυθικά τέρατα, όπως η μυθική Χίμαιρα με σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού και ουρά φιδιού, αλλά μάλλον προς τα εκεί οδεύουμε αργά αλλά σταθερά. Επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι δημιούργησαν τα πρώτα χιμαιρικά έμβρυα χοίρων, τα οποία είναι κατά περίπου 0,001% ανθρώπινα, συνδυάζοντας κύτταρα και από τα δύο είδη.

     Ο απώτερος στόχος των επιστημόνων είναι να δημιουργήσουν μέσα σε τέτοια υβριδικά ζώα ανθρώπινα όργανα (καρδιά, πάγκρεας, ήπαρ κ.α.) προοριζόμενα προς μεταμόσχευση σε ασθενείς. Επίσης θα μπορούν να γίνουν δοκιμές νέων φαρμάκων. Όμως αυτή  η προοπτική είναι ακόμη μακρινή, καθώς υπάρχουν πολλές τεχνικές δυσκολίες, όπως παραδέχθηκαν οι επιστήμονες – για να μην αναφέρουμε τους βιοηθικούς προβληματισμούς». (ΤΟ ΒΗΜΑ, 27.1.2017).

      Είναι φανερό ότι η έρευνα γνωρίζει ημέρες δόξας και αυτό το γεγονός από μόνο του σημαίνει όλο και περισσότερες δυνατότητες στον άνθρωπο. Υπάρχει όμως σοβαρό πρόβλημα, όσο δεν γίνεται εκδημοκρατισμός στη γνώση και όσο η ηθική και κοινωνική όψη των νέων ζητημάτων παραμένει σε προηγούμενες ιστορικές φάσεις. Θεωρώ ότι η πραγματική πρόοδος θα είναι απόρροια μόνο μιας σύμμετρης εξέλιξής της, τόσο στην υλική όσο και στην πνευματική πλευρά της. Η πρόοδος ή θα είναι άρτια ή δεν μπορεί να υπάρξει!