Αναμονή και προσδοκίες…

Edward Cucuel, The Artist’s Garden on Lake Starnberg

 

 

Του Νίκου Τσούλια

 

      Είναι η αναμονή και οι προσδοκίες παντοτινό φορτίο του μέλλοντος ή μόνιμες ψυχολογικές καταστάσεις της συνείδησής μας και σταθερά δημιουργήματα του προσωπικού μας κόσμου ή μήπως συμφύρονται και οι δύο πλευρές ενοποιώντας με αυτό τον τρόπο ό,τι προσδιορίζεται ως αντικειμενικότητα και ως υποκειμενικότητα;

      Υπάρχει μια βεβαιότητα. Σχεδόν όλα τα ζητήματα της ζωής μας είναι αυτού του ορίζοντα, της αναμονής και των προσδοκιών. Αλλά αν όλα όσα μας αφορούν υπόκεινται σ’ αυτό τον ορίζοντα, μήπως τότε ο προσδιορισμός τους είναι ασαφής και απόλυτα συμβατικός; Ό,τι κάνουμε στη ζωή μας έχει την προβολή του στο μέλλον, το άμεσο και το απώτερο. Και είναι πάντα γλυκιά η αναμονή του ερχομού αυτού που προσδοκάμε. Η σκέψη μας και τα όνειρά μας είναι αποικισμένα από προσδοκίες και είναι αυτές που ομορφαίνουν την τραχύτητα των πραγμάτων και την υπαρξιακή αγωνία της ζωής.

      Μπορεί να είναι όλα ή τα περισσότερα ζητήματά μας υπόθεση αναμονής και προσδοκιών, όμως υπάρχουν πολύ φωτεινά σημεία τους, που είναι τα ιστορικά γεγονότα μας, που ξεχωρίζουν και που αποτελούν συναισθηματική όαση ακόμα και όταν έχουν περάσει στο παρελθόν. Κάθε άνθρωπος στη ζωή του έχει τέτοια γεγονότα, που μπορεί να του σημάδεψαν τη πορεία του, γεγονότα για όλους σημαντικά και γεγονότα ασήμαντα για τους άλλους αλλά πολύ σημαντικά για το πρόσωπό μας, που μένουν μέσα μας σαν φυλακτά πολύτιμα – διαμάντια παντοτινά…

      Κάθε φορά που μεταναστεύαμε τα καλοκαίρια σε διπλανό χωριό, νοσταλγούσα σαν τον Οδυσσέα το γενέθλιο τόπο μου, ας ήταν σχετικά δίπλα. Κάθε σημάδι του δικού μου χωριού είχε αγκιστρωθεί μέσα στη σκέψη μου και ήταν σαν να ζούσα σε δύο πραγματικότητες, τη φυσική και την ψυχική πραγματικότητα που είχαν στερέωμα. Κόλλαγε το βλέμμα μου κάτω εκεί μακριά στο δρόμο που συνέδεε τα δύο χωριά, όταν περίμενα πώς και πώς να φανεί η μάνα μου καβάλα στο άλογο. Θα έφερνε σταφίδα στο χεροκάλαθο, αλλά δεν ήταν μόνο η γεύση της που με μάγευε ήταν και το στοιχείο ότι ήταν του χωριού μου αγαθό που δεν υπήρχε στην … ξενιτιά του ξένου χωριού. Και αγνάντευα συνέχεια κατά κει, και κάθε μικρή κουκίδα, που ξεχώριζε στο βάθος του ορίζοντα, την μεγάλωνα και την έκανα τη μάνα μου. Και αν δεν ήταν, με πλημμύριζε για λίγο η απογοήτευση, αλλά εγώ την επόμενη στιγμή είχα ξαναστήσει το σκηνικό της αναμονής και των προσδοκιών.

      Και ήταν το κόλλημα πάνω στο ραδιόφωνο εκείνη τη χρονιά της δεκαετίας του 1970 που περίμενα με την ψυχή στο στόμα τα αποτελέσματα για την εισαγωγή μου στο Πανεπιστήμιο. Τότε δεν κάναμε φροντιστήρια, δεν ξέραμε από βάσεις και προπάντων δεν είχαμε δεύτερη ευκαιρία. Αν έμπαινες στο Πανεπιστήμιο η ζωή σου άλλαζε απότομα – γινόταν φωτεινή με τους ορίζοντες των ονείρων να σε προσκαλούν με τον πιο πρόσχαρο τρόπο. Αναμονή για να ακούσεις το όνομά σου και προσδοκίες που πλημμύριζαν την αναμονή με αγωνία και κρυφούς φόβους.

      Ήταν και το ιστορικό γεγονός, που δεν μπορεί να ερμηνευτεί τώρα στις πραγματικές του διαστάσεις μέσα από την κατάταξή του ως στοιχείο του παρελθόντος. Υπήρξαν η αναμονή για το εκλογικό αποτέλεσμα εκείνου του Οκτώβρη του 1981, που οι προσδοκίες – συλλογικές και προσωπικές – είχαν φουντώσει τόσο πολύ που βίωνες κατάσταση πνευματικής έκστασης, γιατί προσδοκούσες ότι θα αλλάξει ο κόσμος όλος – η Ελλάδα σίγουρα, ότι όλα θα ήταν φωτεινά στη συνέχεια. Και είναι φοβερό ότι η προσδοκία κάθε περίπτωσης βαστάει ατόφιο τον αυθεντικό πυρήνα της, ανεξάρτητα από την πορεία των πραγμάτων της διάψευσης ή της μερικής εκπλήρωσης και γίνεται ένα περίεργο μείγμα ονείρου και νοσταλγίας…

      Ήταν και η πιο γλυκιά αναμονή, η γέννηση του (κάθε) παιδιού σου. Είσαι κοντά στην πιο μεγάλη χαρά, που μπορεί να νιώσεις όσο ζεις και οι προσδοκίες είναι εκρηκτικές. Νιώθεις τα όνειρά σου να μετασχηματίζονται όλα σε ένα καινούργιο σύμπαν στη ζωή που έρχεται. Και οι προσδοκίες είναι μεγάλες όχι μόνο γιατί κρύβουν ένα πολύ φωτεινό μέλλον, αλλά γιατί πάντα εμπεριέχουν το σπέρμα της αποτυχίας ή της συντριβής. Ο φόβος μεγάλος. Και ενώ βλέπεις τον εαυτό σου να ονειρεύεται για πρώτη φορά για λογαριασμό άλλου, για ένα πρόσωπο που υπερβαίνει το εγωιστικό σου σύμπαν, η σκέψη σου την ίδια στιγμή τρέμει: θα είναι υγιές το μωρό;

      Είναι όμορφη η ζωή. Γιατί παίζει μαζί μας. Γιατί η αναμονή και οι προσδοκίες και η έκβασή τους δεν είναι απόλυτες δικές μας αλλά ούτε και εντελώς ξένες. Είναι συνδημιούργημα, δικό μας και …ποιου άλλου: του χρόνου, του υπερβατικού σύμπαντος, της φύσης, της τύχης, του άγνωστου; Δεν ξέρω. Εμένα μου αρκεί ότι είμαι και εγώ δημιουργός της ζωής μου.

Anselm Kiefer (German, b. 1945), Von Oskar Wilde für Julia [From Oscar Wilde for Julia], 1974