Σ’ αγαπώ σαν βιβλίο

Της Άντζης Σαλταμπάση

 

«Πες μου ποιο βιβλίο διαβάζεις, να σου πω αν σ’ αγαπώ». Αυτή ήταν η ιδέα του Ματ Σέρμαν και μαζί μ’ έναν φίλο του, τον Ματ Μασίνα δημιούργησαν το σάιτ γνωριμιών alikewise.com. Σε αντίθεση με τα περισσότερα του είδους, που βασίζονται σε πληροφορίες γενικού περιεχομένου, όπως «μου αρέσουν οι εκδρομές, το διάβασμα και η θάλασσα», το σάιτ των δύο Ματ ανάγει το βιβλίο και τη λογοτεχνία σε κριτήριο συμβατότητας.

Οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν μία φόρμα, στην οποία δηλώνουν χρώμα μαλλιών, ματιών, ύψος και στιλ και ύστερα φτιάχνουν ένα βιογραφικό ανάγνωσης. Γράφουν δηλαδή για τα βιβλία που σημάδεψαν τη ζωή τους, για τα βιβλία που διάβαζαν μικροί, κάνουν παρατηρήσεις και αιτιολογούν την προτίμησή τους για τον τάδε ή τον δείνα τίτλο. Και η αλήθεια είναι πως έχει ενδιαφέρον να «ξεφυλλίζεις» αυτά τα βιογραφικά. Μια 30χρονη γυναίκα από τη Νέα Υόρκη αρχίζει την αναγνωστική της ζωή με τον «Τομ Σόγιερ» και τον «Φύλακα στη Σίκαλη» και φτάνει μέχρι τον Παμούκ, τον Ντοκτόροου, τον Φέιμπερ και τον Γεοσούα. Την συμπαθείς. Αμέσως και αδιαπραγμάτευτα. Θέλεις να πιείτε καφέ.

Ένας 39χρονος από το Άμστερνταμ γράφει για τις «Μεγάλες Προσδοκίες», εξυμνεί την «Ανακάλυψη του Ουρανού» και μετά σου πετάει έναν «Αλχημιστή» και στα χαλάει όλα. Φαντάζεσαι το πρώτο ραντεβού κάπως έτσι: ενώ αναλύετε την σαρωτική δύναμη της γραφής του Μούλις, ξεκινάει να σου διηγείται με ποιο τρόπο συνωμότησε  το σύμπαν για να πάρει προαγωγή. Μπιμπ! Ανάβει το κόκκινο λαμπάκι της ασυμφωνίας χαρακτήρων, όπως λένε στα διαζύγια.  Μόνο που τα διαζύγια δεν φυτρώνουν στον εικονικό κόσμο, αλλά στον πραγματικό. Εκεί όπου αρπάζεις και τους τέσσερις τόμους των «Αδερφών Καραμάζοβ» και τους εκσφενδονίζεις στο «Σκοτεινό αντικείμενο του πόθου».

Βιβλία που δεν έχουν γραφτεί (ακόμη)

Όλοι φαντάζονται ιστορίες, αλλά μόνο οι συγγραφείς τις γράφουν. Πολλοί άνθρωποι θέλουν να γράψουν ένα βιβλίο, αλλά λίγοι τα καταφέρνουν. Αυτές οι δύο παραδοχές αποτέλεσαν την έμπνευση για την Κάρολιν Τζουπ και τον Σαμ Μπράουν και ξεκίνησαν ένα φιλόδοξο σχέδιο (the library of unwritten books). Ταξίδεψαν σε διάφορες πόλεις και χωριά της Αγγλίας και πήραν συνεντεύξεις από όλους όσοι είχαν μια ιστορία να διηγηθούν. Ύστερα οι απομαγνητοφωνήσεις έγιναν μικρά βιβλιαράκια. Ένας ανώνυμος εύχεται να τον πλήρωνε ένας εκδότης για να ταξιδέψει σ’ όλο τον κόσμο με ταξί και να καταγράψει τις ιστορίες των απανταχού ταξιτζήδων. Ένας Λονδρέζος δυσκολεύεται να βρει μια ιστορία, αλλά στο τέλος λέει ότι θα έφτιαχνε ένα βιβλίο με εικόνες και κείμενο σε κυριλλική γραφή ή στα γιαπωνέζικα και ότι οι εικόνες θα διηγούνται την ιστορία και οι λέξεις με τα παράξενα γράμματά τους θα λειτουργούν ως οπτικό εφέ. Μία κοπέλα πιστεύει ότι  αν έγραφε ένα βιβλίο, όπου θα εξιστορούσε καθημερινές τυχαίες συναντήσεις με αγνώστους, θα σημείωνε μεγάλη επιτυχία. Δεν είμαι σίγουρη για την καλλιτεχνική αξία της όλης ιδέας, τη συστήνω όμως ανεπιφύλακτα για την πρακτική της αξία. Συγγραφείς και δημοσιογράφοι που έχουν στερέψει από ιδέες, ενδέχεται να ανακαλύψουν διαμαντάκια, που τα δικά τους έμπειρα χέρια θα τα βγάλουν από τον ανέκδοτο κόσμο τους. Με το ρίσκο φυσικά να κατηγορηθούν για λογοκλοπή. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία…

Μια ασυννέφιαστη μέρα

Αναζητώντας πληροφορίες για «άγραφα» και ανέκδοτα βιβλία, θυμήθηκα ένα άρθρο του Guardian για τα βιβλία που δεν έχουν γραφτεί, στο οποίο δέκα συγγραφείς, ανάμεσα τους και ο Τζ. Κόου, μιλούν για εκείνες τις ιδέες που μένουν για πάντα θαμμένες στο ντουλάπι. Ο Κόου θεωρεί ότι είναι πολύ επικίνδυνο να αποκαλύψει τέτοιου είδους ιδέες, αφού κάποια στιγμή μπορεί να του φανούν χρήσιμες. Ο Άντριου Ο Χάγκαν θυμάται ότι ως έφηβος προσπάθησε να γράψει ένα άθλιο μυθιστόρημα με τίτλο «On a clear day», το οποίο διάβαζε σε όμορφα κορίτσια για να τα εντυπωσιάσει. «Κατέστρεψα το γούστο τους στη λογοτεχνία», εξομολογείται.

Η αφορμή για το άρθρο του Guardian είναι το βιβλίο «My Unwritten Books»  του Τζορτζ Στάινερ . «Ένα βιβλίο που δεν έχει γραφτεί είναι κάτι περισσότερο από μια απουσία. Συνοδεύει το έργο σου σαν ζωντανή σκιά, ειρωνική και θλιμμένη ταυτόχρονα. Είναι μια από τις ζωές που θα μπορούσαμε να έχουμε ζήσει, ένα από τα ταξίδια που δεν κάναμε», σημειώνει ο Στάινερ. Και όπως το ένα φέρνει το άλλο στο Διαδίκτυο, έτσι έπεσα και πάνω σ’ ένα ενδιαφέρον κείμενο του δημοσιογράφου Άντριου Γκάλιξ, που επιχειρεί να παρουσιάσει έναν οδηγό για όσα δεν έχουν γραφτεί και μας μαθαίνει πολλά, όπως για παράδειγμα ότι ο Βίτγκενστάιν επέμενε πως το πλέον σημαντικό κομμάτι του έργου του ήταν αυτό που δεν είχε γράψει.