Το γενικό και ιστορικό πλαίσιο της Συμφωνία των Πρεσπών

 

 

Του Νίκου Τσούλια

 

     Σε μια διεθνή συμφωνία, στην οποία υπάρχει μετωπική εθνική και κρατική αντιπαράθεση, πολύχρονη διαμάχη και ιστορικό βάθος αλλά και μέλλον κοινής γειτονίας μεταξύ των λαών, θεωρώ ότι πρέπει να τεθούν κάποιες συνθήκες κοινά αποδεκτές.

     α) Εφόσον θα είναι καρπός διαπραγμάτευσης, η Συμφωνία θα είναι συμβιβαστική και για τις δύο πλευρές με αμοιβαίες υποχωρήσεις. β) Η Συμφωνία θα πρέπει να καλλιεργεί τις σχέσεις αμοιβαίας φιλίας και συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών και να υπερβαίνει τα αγκάθια του παρελθόντος και του παρόντος. γ) Μια διεθνής συμφωνία δεν είναι εσωτερικός νόμος του κράτους που αλλάζει με έναν νόμο στη Βουλή, και επομένως απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε όλα τα σημεία της.

     Ταυτόχρονα προκύπτουν και μεθοδολογικά ζητήματα – ερωτήματα, τα οποία χρήζουν κι αυτά απάντησης. Πρόκειται δε για ζητήματα που επηρεάζουν σημαντικά το περιεχόμενο της Συμφωνίας.

     α) Οι συσχετισμοί δυνάμεων ευνοούν τη μια από τις δύο πλευρές και ποια; Στους συσχετισμούς δυνάμεων, αρχικά η Ελλάδα είναι σε πλεονεκτική θέση αφού ήδη συμμετέχει στους θεσμούς της Δύσης και στους οποίους για να εισέλθει η ΠΓΔΜ απαιτείται και η συμφωνία της χώρας μας. Όμως αυτή η αρχική θέση είναι θεωρητική, αφού εξαρτάται από την αξιοποίηση που κάνει η Ελλάδα. Προσθετικά σ’ αυτό το σημείο είναι το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε., οι Η.Π.Α., η Γερμανία κλπ «απαιτούν» επιτακτικά λύση για γεωστρατηγικούς λόγους σε κατεύθυνση ενσωμάτωσης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Και όλο αυτό το πλαίσιο αποβαίνει υπέρ της ΠΓΔΜ.

     β) Είναι προτιμότερη μια μη λύση έναντι μιας κακής λύσης; Προφανώς και όχι. Αυτός που επείγεται δεν είναι μόνο οι θεσμοί της Δύσης (ΝΑΤΟ, ΗΠΑ κλπ) αλλά και η ΠΓΔΜ που αντιμετωπίζει γενική αστάθεια στο εσωτερικό της αλλά και δυσκολίες ξεπεράσματος εγγενών δυσκολιών.

     γ) Η Συμφωνία είναι απόρροια της πρωτοβουλίας των δύο μερών ή έχει εξωγενή προέλευση και αν ναι, πώς επηρεάζει ο εξωγενής παράγοντας; Έχει γίνει πλέον αντιληπτό ότι οι θεσμοί της Δύσης έχουν την πρωτοβουλία και κατ’ ουσία έχουν διαμορφώσει ακόμα και το ίδιο το περιεχόμενο της Συμφωνίας αφού είναι ακριβώς αυτό που είχαν παρουσιάσει οι Η.Π.Α. το 2008 από την πρέσβειρα των ΗΠΑ στην ΠΓΔΜ Τζίλιαν Μιλοβάνοβιτς και το οποίο είχε τότε απορρίψει η χώρα μας (πηγή: το παρακάτω αναφερόμενο βιβλίο).

     δ) Η Συμφωνία αφορά τελικά μόνο τα δύο μέρη (Ελλάδα και Σκόπια) ή ενδιαφέρει και άλλες χώρες της περιοχής; Δεν είναι διμερές το εν λόγω ζήτημα, αφού αφορά και τη Βουλγαρία. Θεωρώ ότι θα συνέφερε την Ελλάδα να γίνει συζήτηση μεταξύ ΠΓΔΜ και Βουλγαρίας, όχι μόνο γιατί η Βουλγαρία έχει λόγο ιστορικό, γεωγραφικό και πολιτικό αλλά και γιατί θα έθετε το πλαίσιο που ευνοεί τη χώρα μας, δηλαδή τη γεωγραφική διάσταση της Μακεδονίας και όχι την εθνική, γλωσσική και πολιτιστική.

     Και μερικά ιστορικά στοιχεία για την καλύτερη κατανόηση του ζητήματος, που αντλήθηκαν από ένα σπουδαίο βιβλίο των Α. Συρίγου και Ε. Χατζηβασιλείου (Η Συμφωνία των Πρεσπών και το Μακεδονικό). «Από την εμφάνιση του Μακεδονικού ζητήματος, δηλαδή στην περίοδο μετά τη δημιουργία της βουλγαρικής Εξαρχίας το 1870 και κυρίως μετά τη συγκρότηση ενός βουλγαρικού κράτους το 1878, οι εμπλεκόμενες πλευρές ποτέ δεν κατέληξαν σε μια συμφωνία μεταξύ τους για τα όρια της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας. Ωστόσο, ως τις αρχές του 20^ου αιώνα, γινόταν διεθνώς αποδεκτό ότι η γεωγραφική Μακεδονία αναφερόταν στην περιοχή που σήμερα καλύπτει η ελληνική Μακεδονία, η βουλγαρική Μακεδονία (Μακεδονία του Πιρίν) και η ΠΓΔΜ…

Από το 1870 – και ακόμα πιο έντονα από το 1913 – η Ελλάδα δεν προσπάθησε ποτέ να μονοπωλήσει την ευρύτερη γεωγραφική Μακεδονία. Πάντοτε επεδίωκε να μην την μονοπωλήσει άλλος. Η Ελλάδα δεν ισχυρίστηκε ότι οι Έλληνες Μακεδόνες ήταν οι «μόνοι» Μακεδόνες. Αναγνώριζε την ύπαρξη Βουλγαρομακεδόνων, Σλαβομακεδόνων (ή Μακεδονοσλάβων). Απαιτούσε όμως να μην επιτρέπεται η χρήση του όρου «Μακεδονία» και «Μακεδών» (σκέτο) για να δηλωθεί ένας άλλος λαός της περιοχής».

 

Ακολουθούν άλλα δύο σχετικά άρθρα.

Το πολιτικό πλαίσιο της Συμφωνία των Πρεσπών

Να γιατί είναι εθνικά επιζήμια η Συμφωνία των Πρεσπών