Πού είναι η διανόηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.;

Οικονόμου Μιχαήλ – Michail Oikonomou [1888-1933] Σπίτι κοντά στο νερό

 

 

Του Νίκου Τσούλια

      Το ερώτημα είναι ρητορικό, αφού η απάντηση είναι περισσότερο από προφανής σ’ όσους παρακολουθούν με έναν συστηματικό τρόπο τα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Η διανόηση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν είναι πουθενά, αφού δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ. Εκείνο που μπορεί να διαπιστωθεί εύκολα είναι μερικοί σκόρπιοι θεωρητικοί στοχαστές – καταθέτες μιας σκληρά κομματικής θεώρησης των πραγμάτων και άμεσα ωφελημένοι της κυβερνητικής εξουσίας αυτού του κόμματος, αφού αποδείχτηκαν αρκούντως κρατικοδίαιτοι και εξουσιολάγνοι… Αλλά αυτή η φτωχή συγκομιδή καταδεικνύει τις «βαθιές χαράδρες» ανάμεσα στην εν τοις πράγμασι “διανόηση” του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. και στην ουσία της διανόησης, αφού η όποια διανόηση είναι εξ ορισμού αντιεξουσιαστική.

      Και η γραφή αυτού του άρθρου θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει την ανυπαρξία διανόησης, της διανόησης που θεωρείται συστατικό στοιχείο κάθε αριστερής πρότασης. Η αναγκαιότητα μάλιστα αυτή στην περίπτωση του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ήταν ακόμα πιο εμφαντική, αφού συνδέεται με την κυβερνητική εξέλιξή του και την προσέγγιση μιας ευρύτερης αλλαγής των κοινωνικών πραγμάτων της χώρας. Ιστορικά, κάθε κοινωνική αλλαγή ή και απόπειρα κοινωνικής αλλαγής είχε τους θεωρητικούς της, τους προάγγελούς της και τους στοχαστικούς θεμελιωτές της. Σήμερα καμιά τέτοια κίνηση της ιστορίας δεν συμβαίνει και ως εκ τούτου δεν υπάρχει και καμιά αντίφαση με το γεγονός της πλήρους απουσίας σχετικής διανόησης. Αντίθετα η χώρα βιώνει το για πρώτη φορά «αριστερό Μνημόνιο» και ήδη προγεύεται τον καινούργιας φάσης «κοινωνικό πόνο». Ας δούμε όμως τους λόγους – πέραν της έλλειψης ιστορικότητας – για την εκκωφαντική απουσία της διανόησης.

      α) Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ποτέ δεν είχε ένα συγκροτημένο πεδίο στο χώρο της διανόησης. Αν και καρπώθηκε το μεγάλο μέρος των στοχαστών του πάλαι ποτέ Κ.Κ.Ε. εσ. στη χρόνια μεταπολιτευτική του διαμάχη με το Κ.Κ.Ε., δεν κατόρθωσε να αναπτύξει αυτή την κληρονομιά αλλά αντίθετα την συρρίκνωσε σε επίπεδο μερικών ατόμων. Ο λόγος γι’ αυτή την εξέλιξη ήταν περισσότερο από υπαρκτός. Το εν λόγω κόμμα δεν καλλιέργησε την κριτική πολιτική σκέψη και το θεωρητικό στοχασμό. β) Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν ήταν ποτέ ένα ενιαίο κόμμα, ακόμα και τότε που ήταν λιγότερο αναπτυγμένος με τη μορφή του «Συνασπισμού». Υπήρχαν και υπάρχουν δύο βασικές τάσεις, εκείνη της ευρωπαϊκής αριστεράς με μάλλον σοσιαλδημοκρατικό προσανατολισμό και εκείνη της «Αριστερής Πλατφόρμας» με καθαρά κομμουνιστικό περιεχόμενο. Πώς να αναπτυχθεί λοιπόν ο όποιος θεωρητικός στοχασμός και προς ποια κατεύθυνση, όταν ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος είναι κυριολεκτικά διχοτομημένος, πλήρως αντιφατικός και σχιζοφρενικός;

      γ) Ο ΣΥ.ΡΙ.Ζ.Α. ως κόμμα ποτέ δεν είχε αποσαφηνίσει τον όποιο στρατηγικό του χαρακτήρα. Είχε μια γενική θεώρηση που συμπυκνωνόταν στο περίφημο σύνθημα «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», όπου ο καθένας έδινε όποιο περιεχόμενο ήθελε και κυρίως αυτοσχεδίαζε ανούσια με ποιον τρόπο θα επιτύχει την προαγωγή ή τη δημιουργία αυτού του κόσμου. δ) Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. διαπνεόταν πάντα από δύο κυρίαρχες αντιλήψεις, τη δημαγωγία και το λαϊκισμό στο πολιτικό επίπεδο και το συντεχνιασμό στο συνδικαλιστικό κίνημα με συνδετικό μεταξύ τους ιστό, τον διάχυτο ακτιβισμό. Όχι απλά και μόνο δεν υιοθετούσε κάθε αίτημα που προβαλλόταν στο κοινωνικό πεδίο – χωρίς καμιά αξιολόγηση και ιεράρχηση -, αλλά και ήταν πρωτοπόρος στη γέννησή τους. Συνεκτικός ιστός μεταξύ του πολιτικού και του κοινωνικού πεδίου αναφοράς ήταν ο διάχυτος ακτιβισμός με αιχμή του τις περιβόητες καταλήψεις πανεπιστημίων και σχολείων!

      ε) Με δεδομένο ότι ο «Συνασπισμός» είχε θεωρητικό / ιδεολογικό πρόβλημα ως προς την αριστεροσύνη του σε σχέση με την πολιτική πρόταση του Κ.Κ.Ε. και, προκειμένου να το υπερκεράσει στον ανταγωνισμό της αγωνιστικότητας (…), υιοθετούσε αριστερίστικο λόγο και γι’ αυτό σε πάρα πολλές περιπτώσεις έκανε και εκλογικές συμπράξεις με τις παρατάξεις των αριστεριστών. Αλλά τι ιδεολογικό και θεωρητικό / στοχαστικό στερέωμα μπορούσε να αναπτύξει ένα αριστερό κόμμα όταν ο αριστερισμός ήταν ο βασικός κορμός της ανάλυσής του; στ) Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. δεν έχει πρόταση για τη διακυβέρνηση της χώρας. Όλο αυτό το διάστημα που βρίσκεται στην κυβέρνηση δεν έχει κυριολεκτικά κανένα ούτε καν γενικό πρόγραμμα δράσης. Το περίφημο «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» δεν νομίζω ότι το θυμάται κανένας και αν κάποιο κυβερνητικό στέλεχος ξεχαστεί και κάνει καμιά αναφορά σ’ αυτό, φαντάζει στην ελληνική κοινωνία ως απόλυτα γραφικός…

      Η διανόηση δεν μπορεί παρά να είναι στην πρωτοπορία της πολιτικής, να ανιχνεύει και να ανοίγει δρόμους στο πεδίο της εφαρμοσμένης πολιτικής. Είναι αυτή που κρυσταλλώνει την ιδεολογία και το θεωρητικό στοχασμό. Όμως η ιδεολογία είναι στενά συνδεμένη με την πολιτική πρόταση ενός κόμματος, δεν θεωρητικολογεί γενικά και αόριστα. Είναι η ακτινοβολία του κόμματος και η προβολή της συλλογικής του συνείδησης και φαντασίωσης. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορεί να δομείται με ανορθολογικά υλικά και να προσφέρεται σαν παραμυθία των μαζών και πολύ περισσότερο ως αντιστροφή της ιστορικότητας και των κοινωνικών χαρακτηριστικών.

 

Παπασάββας Σταύρος – Stavros Papasavvas [1928]