Η «παγκόσμια χώρα» του στοιχήματος
Henri Matisse, Les toits de Collioure, 1905, oil on canvas, The Hermitage, St. Petersburg, Russia
Του Νίκου Τσούλια
Είναι μια παράξενη χώρα, μια απόλυτα ειδική χώρα που την έστησαν από κοινού κερδοσκόποι και αφελείς ανά τη Γη, οι μεν για να επιδοθούν στην κερδοσκοπία και στη λεηλασία και οι δε για να ονειρεύονται χάνοντας τα χρήματά τους και αλλοιώνοντας τη ζωή τους. Εμφανίζεται σαν ένα αθώο δίκτυο σε εθελοντική βάση, αλλά η πραγματική εικόνα είναι διαφορετική. Είναι μια υπερκείμενη των κλασικών κρατών χώρα χωρίς σύνορα και παραδοσιακές δομές και λειτουργίες. Είναι και αυτή μια χώρα που έχει δύο τάξεις, τους κυρίαρχους και τους κυριαρχούμενους και έχει στηθεί στην παγίδα – πρόκληση να ξεφύγουν και μερικοί κυριαρχούμενοι από το καθεστώς τους…
Ένας αδιόρατος αλλά πανίσχυρος και διφυής ιστός συγκροτεί τους ανθρώπους της χώρας αυτής, ένας ιστός με δύο όψεις, εκείνον της κερδοσκοπίας και της συγκέντρωσης χρημάτων από άπειρους αφελείς και εκείνον του χυδαίου ονείρου από τους ίδιους αφελείς που είναι αγκιστρωμένοι σε μια νεύρωση του τύπου «να πιάσουμε την καλή». Είναι όμως άκρως εντυπωσιακό το γεγονός των άπειρων μορφών των στοιχημάτων που επινοούνται, έτσι ώστε κάθε θιασώτης του εν λόγω φαινομένου να αισθάνεται ότι έχει απεριόριστες επιλογές και ότι κάποια απ’ αυτές μπορεί να του χαμογελάσει. Η ανάπτυξη του διαδικτύου απελευθερώνει από κάθε περιορισμό και δίνει τη δυνατότητα σε κάθε άνθρωπο να συμμετάσχει στο παγκόσμιο πανηγύρι του τζόγου σε όποια γωνιά και αν συμβαίνει το γεγονός στο οποίο αναφέρεται το στοίχημα.
Το «στοίχημα» είναι στοιχείο μιας ιδιότυπης μορφής παγκοσμιοποιημένης πρακτικής, που έχει απλωθεί σχεδόν σε κάθε κατοικημένο μέρος του πλανήτη μας και θρέφει κίβδηλα όνειρα και σιγοτρώει την πραγματική οικονομική δυνατότητα των πολλών ανθρώπων από την πιο ευφυή παγίδα που έχει στηθεί ποτέ στην ιστορία. Γιατί υπόσχεται σε κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από επαγγελματικές ή όποιου άλλου ορθολογικού τύπου δυνατότητες αλλά και ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μορφή κατώτερης κοινωνικής προέλευσης ότι μπορούν να κάνουν την «υπέρβαση», ότι μπορούν να ξεφύγουν άπαξ δια παντός από κάθε περιορισμό και δέσμευση και να «κάνουν τη ζωή τους».
Αλλά πέραν της όποιας περιγραφής του φαινομένου του στοιχήματος, υπάρχει δυνατότητα ανάλυσης και ερμηνείας – ως κοινωνικού ούτως ή άλλως γεγονότος – των βασικών στοιχείων που συγκροτούν σε προσωπικό επίπεδο αυτή την υπερδομή. Και αναφερόμαστε πρωτίστως σ’ αυτούς που έχουν συστηματική σχέση με το στοίχημα. Πρώτον, υπάρχει στο άτομο μια αντίληψη παραδοχής ότι δεν μπορεί να εξελιχθεί και να ανελιχθεί επαγγελματικά και οικονομικά μέσω της εργασίας του και εναποθέτει την λυτρωτική του λύση στης τύχης τα σκιρτήματα. Δεύτερον και σε συνάρτηση με το προηγούμενο, θεωρεί ότι δεν έχει δυνατότητες μέσω των παραδοσιακών και ορθολογικών μέσων για να επιτύχει στη ζωή του και επιδίδεται σε έναν χώρο που «αγνοεί» δυνατότητες και δεξιότητες των ανθρώπων και είναι εντελώς αυθαίρετος στη μεθοδολογία του.
Τρίτον, δημιουργεί μια ψυχολογία παθητική για τη ζωή, μια στάση ηττοπάθειας και παραλυτικής ραθυμίας, μόνιμης αναμονής και άμετρης προσδοκίας ότι η λύση των προβλημάτων του θα έλθει «από τον ουρανό». Τέταρτον, δεν πιστεύει στον αγώνα για τη ζωή και έτσι ακόμα και στην περίπτωση που ευνοηθεί, δεν πρόκειται να καταλάβει τίποτα από τη ζωή, δεν μπορεί να γνωρίσει και να γευθεί το νόημα της ζωής, ακριβώς γιατί η ίδια η ζωή είναι ο αγώνας και η ομορφιά που «εκπέμπει» αυτός ο αγώνας. Πέμπτον, ένα τέτοιο άτομο ουσιαστικά είναι εξαρτημένο από ένα πάθος που του διαβρώνει την ψυχική υγεία, ένα άτομο χωρίς αυτοπεποίθηση και δυναμική που δεν ζει αλλά απλώς υπάρχει!
Το κακό είναι ότι το φαινόμενο του «στοιχήματος» ευδοκιμεί πιο πολύ στους ανθρώπους της φτωχολογιάς που ελπίζουν στη «μια και έξω» λύτρωσή τους και στους ανθρώπους της λεγόμενης μεσαίας τάξης που επιδιώκουν να ανελιχθούν στην ανώτερη τάξη μέσω της δύναμης του χρήματος. Προφανώς οι άνθρωποι που έχουν οικονομική ισχύ ή θεωρούν όλη αυτή την περιπέτεια ως «ιστορία» για αφελείς έχουν άλλη και πιο στέρεα άποψη για το πώς γίνονται τα χρήματα ή μπορεί να έχουν την δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφόρηση των «στημένων» στοιχημάτων και κινούνται κατά περίπτωση.
Βλέπουμε ότι σε εποχές παρακμής οι ανορθολογισμοί είναι αυτοί που χαρακτηρίζουν τις κοινωνικές συμπεριφορές. Η αδυναμία των πολιτών να σκεφτούν λογικά, να προβληματιστούν έστω στιγμιαία ότι το όλο σκηνικό του στοιχήματος δεν στήθηκε για να μοιράσουν χρήματα οι έχοντες στους μη έχοντες αλλά ακριβώς για το αντίθετο. Και έτσι, κοντά στη χαμένη υπεραξία της εργασίας και στην τόσο εκτεταμένη τυπολογία της εκμετάλλευσης που ασκεί η κυρίαρχη τάξη επί της κατώτερης τάξης, προστίθεται και μια περίεργη πρακτική μεταφοράς υπερβολικά μεγάλης ποσότητας χρημάτων ακόμα και στα πιο παρασιτικά στοιχεία της οικονομικά ισχυρότερης τάξης. Με το στοίχημα δημιουργήθηκε άλλη μια και μάλιστα ακραίας μορφής εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Και έτσι η σύγχρονη ιστορία αντί να βαδίζει σε δρόμους αναζήτησης της χειραφέτησης των ανθρώπων εγκλωβίζεται όλο και πιο πολύ στους “βάλτους” της χειραγώγησης!
Τελικά το πιο δύσκολο πράγμα στον άνθρωπο είναι να μπορεί να σκέφτεται λογικά σε κάθε στιγμή στη ζωή του, να μπορεί να παίρνει τις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή του με βάση το δικό του συμφέρον. Αλλά αυτή δεν είναι και η βασική αιτία που έχουμε κυρίαρχους και κυριαρχούμενους;
Παιδείας Εγκώμιον 
Πρόσφατα σχόλια