Μεγάλος «Συνασπισμός διακυβέρνησης»

Oil painting of the Greek Parliament, at the end of the 19th century, by N. Orlof

 

Του Νίκου Τσούλια

 

      Είναι μια αναγκαία εξέλιξη από την οποία η χώρα μας μόνο οφέλη μπορεί να αποκομίσει και – κατά τη γνώμη μου – είναι ίσως και ο πιο ασφαλής δρόμος για την πιο ουσιαστική και πιο γρήγορη υπέρβαση της κρίσης. Ποιοι είναι οι λόγοι που συντείνουν στη συγκρότηση μιας τέτοιας πρότασης;

      α) Η δημιουργία μιας ευρείας εθνικής συνεννόησης έχει αυτή καθ’ εαυτή την αξία της και στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στις συνεχείς και δύσκολες διαπραγματεύσεις που απαιτούνται για το επόμενο κρίσιμο διάστημα. Στο εσωτερικό θα καταδειχτεί με τον πιο εμφανή τρόπο ότι δεν υπάρχουν πολλές επιλογές στο δρόμο για την επανακατάκτηση της σχετικά αυτόνομης οικονομίας μας και κατ’ επέκταση και της ουσιαστικής δημοκρατικής πολιτικής λειτουργίας της πολιτείας μας. Οι εύκολοι βερμπαλισμοί και οι διάχυτοι λαϊκισμοί, οι παλικαριές και οι εθνικιστικές κορώνες των κομμάτων όταν αντιπολιτεύονται και μόνο, προορίζονται για τα πρωτόγονα ένστικτα των πολιτών, δεν αντιστοιχούν σε καμιά πραγματικότητα και δεν έχουν και καμιά προοπτική. Το γεγονός ότι εξακολουθούν μερικοί να «πουλάνε τσαμπουκά» στις ξένες αγορές δείχνει ή απόλυτη ανοησία ή απροκάλυπτη δημαγωγία. Γιατί το μόνο ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι το εξής. Η λύση που υπάρχει θα είναι απόρροια συμφωνίας με την «άλλη πλευρά» ή θα είναι απόρροια μιας δικής μας μονομερούς απόφασης; Και νομίζω ότι δεν υπάρχει συνετός πολίτης που δεν έχει επίγνωση της απλής εκτίμησης ότι οι μονομερείς κινήσεις οδηγούν στην όξυνση της κρίσης και όχι στην υπέρβαση της. Άλλωστε σε μια τέτοια εξέλιξη, η άλλη πλευρά θα χάσει κάποια από τα υπερκέρδη της και εμείς θα αγκαλιάσουμε ακόμα πιο καλά τη φτώχεια.

      β) Η μεγαλύτερη δυνατή πολιτική σύγκλιση δηλώνει την αποφασιστικότητα για να εστιάσουμε στην ουσία του προβλήματος, στη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής, στην ενίσχυση της οικονομίας και της παραγωγής της χώρας μας. Τώρα ο πολιτικός λόγος εξαντλείται στις διαδικασίες και στη μεθοδολογία, στην αοριστολογία και στους αφορισμούς. Τώρα τα κόμματα οριοθετούνται στην αντίληψη ότι η δική τους και μόνο η δική τους πολιτική πρόταση είναι η σωτήρια οδός και οι προτάσεις όλων των άλλων κομμάτων είναι αρνητικές έως προδοτικές!

      γ) Μια τέτοια επιλογή ευρείας πλειοψηφίας διαμορφώνει ένα κλίμα ισχυρής κοινωνικής συναίνεσης και θέτει πιο σαφείς ευθύνες σε όλους τους θεσμούς της χώρας. Ακόμα και το ψυχολογικό κλίμα που δημιουργείται από μια ευρεία συναίνεση δημιουργεί καλύτερες προϋποθέσεις υπέρβασης της κρίσης. Σήμερα υπάρχει μια κρατούσα αίσθηση ότι η επίλυση του προβλήματος της χώρας θα δοθεί μόνο μέσω των κυβερνητικών επιλογών. Πρόκειται για μεγάλη αυταπάτη, γιατί ναι μεν η κρίση της χώρας μας είναι πρωτίστως οικονομική αλλά είναι και πολύπλευρη και όσο δεν τίθενται τα άλλα πεδία αναφοράς (πολιτισμικό, παραγωγικό, καταναλωτικό, αξιακό) στη συζήτηση καμιά βιώσιμη λύση δεν πρόκειται να υπάρξει.

      Βέβαια υπάρχουν και αρνητικές πλευρές σε μια τέτοια εξέλιξη. Εδώ πρυτανεύει το κομματικό κόστος, όσο και αν ντύνεται με ιδεολογικά επιχρίσματα. Το κόμμα που θα έχει δεύτερο ρόλο στο σχήμα του ευρέος Συνασπισμού θα ζημιωθεί κατά το μάλλον ή ήττον, όπως συμβαίνει και στο σημερινό σχήμα. Βέβαια για μια τέτοια εξέλιξη η ευθύνη ανήκει στην πολύχρονη κομματική υποκουλτούρα του πολιτικού μας συστήματος που δεν έχει κατακτήσει το πεδίο της διακομματικής συνεργασίας και κάθε συνεργασία θεωρείται ύποπτη και προδοτική. Αλλά και πέραν τούτου, τι είναι τα κόμματα, αυταξίες που κρίνουν τα πάντα με βάση τη δική τους σκοπιμότητα, δηλαδή με βάση τα συμφέροντα κάποιων οργανωμένων ανθρώπων (φοβερής μειοψηφίας για κάθε κόμμα σε σχέση με την ευρύτερη απήχησή τους) και χωρίς εσωτερική δημοκρατία συντεταγμένων πολιτών;

      Ίσως η πιο σημαντική επίπτωση σε μια τέτοια εκδοχή να είναι η απομείωση του αντιπολιτευτικού λόγου που συνιστά άμβλυνση της δημοκρατικής λειτουργίας του πολιτικού μας συστήματος. Αλλά και εδώ υπάρχει αντίλογος. Αν δεχτούμε ότι η λύση δεν μπορεί να προκύψει μονομερώς από τη δική μας πλευρά, τίθεται το πολύ απλό ερώτημα: Γιατί οι δανειστές και όλη η «απέναντί μας πλευρά» να φανούν πιο ελαστικοί σε ένα άλλο κυβερνητικό σχήμα οριακής πλειοψηφίας στο λαό, όπως είναι και το σημερινό; Οι νέοι κυβερνώντες θα έχουν καλύτερα επιχειρήματα; Προφανώς κάτι τέτοιο φαντάζει μόνο για αστείο. Θα κάνουν πιο πολλά συλλαλητήρια στην Αθήνα και έτσι θα πιέσουν περισσότερο τον αντίπαλο; Και αυτό φαντάζει ανόητο. Θα είναι πιο αριστερή η απόχρωση της νέας κυβέρνησης, άρα θα ακουστεί η φωνή της πιο απειλητική στις δυνάμεις της αγοράς. Αν αυτό δεν είναι αφελές, τότε τι μπορεί να είναι;

      Αν δεν υπάρξει τώρα εθνική συνεννόηση, τότε πότε; Για ποιο λόγο μπορεί να νοείται ένας τέτοιος όρος, εκτός αν δεν πρέπει να αναφερόμαστε καθόλου στην έννοια αυτή. Έχουμε δηλαδή ένα πολιτικό σύστημα ενός συνόλου «κομμάτων – νησίδων», που βρίσκονται όσο αφορά τη φυσική τους οντότητα σε κοινούς χώρους και θεσμούς (στη Βουλή, στην τοπική αυτοδιοίκηση κλπ κλπ), αλλά κατ’ ουσία δεν συνδιαλέγονται μεταξύ τους. Είναι δηλαδή ένα άθροισμα κομμάτων, που θα μπορούσαν να βρίσκονται – όσον αφορά το «δια ταύτα» – και σε διαφορετική χώρα. Σε μια τέτοια περίπτωση, τίθεται το εξής ερώτημα. Για ποιο λόγο υπάρχουν τα κόμματα; Για να αυτοαναγορεύονται, το καθένα ξεχωριστά και όλα μαζί ως οι μοναδικοί κάτοχοι της «αλήθειας»[i] και της ορθής πρότασης; Αλλά σε μια τέτοια περίπτωση δεν δηλώνουμε ευθέως ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την πραγματικότητα; Γιατί πώς γίνεται όλα τα κόμματα να κατέχουν την «αλήθεια» και την πρόταση για τη σωτηρία της χώρας και παρόλα αυτά όχι μόνο να μην μπορούν να συνεργαστούν αλλά ούτε και να ανταλλάξουν κάποιες ιδέες;

 

[i] Εδώ βέβαια έχει νόημα και αξία να διερευνούσαμε τι είναι τέλος πάντων αυτή η έννοια της αλήθειας, που κατέχει κάθε κόμμα και την αποκλειστικά δική του. Ίσως να βοηθούσε ο Αριστοτέλης αλλά με ποιο τρόπο; Υπάρχουν άραγε πολλά κυβερνητικά και κομματικά στελέχη που έχουν ξεφυλλίσει τα έργα του μεγάλου στοχαστή μας;

 

 

 

Albert Pierre René Maignan (Beaumont-sur-Sarthe 14 October 1845 – 29 September 1908 Saint-Prix) was a French painter and historical illustrator. Most of his work was devoted to historical subjects, but he also painted portraits.