Η ανασκαφή στην Αμφίπολη και η σημασία της

Του Νίκου Τσούλια

      Η όλη αρχαιολογική ανασκαφή στην Αμφίπολη αποτελεί σίγουρα ένα από τα σημαντικότερα πολιτισμικά γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών για τη χώρα μας. Η σπουδαιότητά της φυσικά υπερβαίνει τα εθνικά μας σύνορα και προκαλεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον, όπως πολύ χαρακτηριστικά αναδεικνύεται από τα συνεχή δημοσιεύματα των ξένων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

      Για την Ελλάδα αποτελεί ένα κορυφαίο όχι μόνο πολιτισμικό αλλά και εθνικό γεγονός, αφού τα ευρήματα της ανασκαφής φέρνουν στο φως σημαντικές πτυχές της ιστορίας μας. Μετά την ανακάλυψη του τάφου της Βεργίνας από τον αείμνηστο καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικο έρχεται να προστεθεί ένα άλλο σπουδαίο αρχαιολογικό «συμβάν» που θα βοηθήσει στην καλύτερη γνώση της ιστορίας της Μακεδονίας και της αρχαίας Ελλάδας συνολικά. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό καλλιτεχνικό και πολιτιστικό δημιούργημα, η αξία του οποίου μετασχηματίζει θετικά και την ανάγνωση της ιστορίας μας. Πρόκειται για έναν πολύτιμο θησαυρό, που θα αποβεί ουσιώδες συστατικό στοιχείο πολλαπλής ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής της Αμφίπολης, της Καβάλας, της Θεσσαλονίκης, της Μακεδονίας.

      Αλλά πέρα απ’ αυτή καθ’ εαυτή την αξία των ευρημάτων είναι φανερό ότι το όλο θέμα αποκτά μείζονα πολιτική σημασία. Και αυτή η εξέλιξη συνδέεται με την πρωτοφανή στην ιστορία της ανθρωπότητας προκλητική συμπεριφορά των Σκοπίων να «επικαθίσουν» επί της ιστορίας της Μακεδονίας με τον πιο ψευδεπίγραφο και τον πιο παρασιτικό τρόπο που επιχειρήθηκε ποτέ. Φυσικά η χώρα μας δεν έχει κανένα άγχος να αποδείξει τίποτα όσον αφορά την ελληνικότητα των Μακεδόνων και του μεγαλειώδους πολιτισμού του Μ. Αλεξάνδρου ούτε και καμιά εκμετάλλευση μπορεί να κάνει για κάτι που είναι αυτονόητο και ιστορικά και επιστημονικά απόλυτα ξεκάθαρο. Εκείνο που πλήττεται είναι η πρωτοφανής για τα παγκόσμια χρονικά ανοησία του μηχανισμού της εξουσίας των Σκοπίων, να αντιστρέψει την ιστορική πραγματικότητα[i]. Τα ερωτήματα είναι πολύ απλά και πλήττουν τη δυνατότητα της πιο απλής ορθοκρισίας του γειτονικού λαού. Υπήρξαν στην εποχή της Μακεδονίας οι πρόγονοί τους οι Σλάβοι ή ήλθαν αιώνες και αιώνες αργότερα; Έχει καμιά σχέση η γλώσσα των Σκοπιανών με τη ελληνική γλώσσα των Μακεδόνων; Βεβαίως σήμερα κατοικούν σε ένα μικρό τμήμα της πάλαι ποτέ μεγάλης Μακεδονίας. Έχουν μια γεωγραφική συνάφεια και τίποτα άλλο. Η όλη γελοία απόπειρα των Σκοπιανών θα ήταν ανάλογη με το αν οι Τούρκοι ισχυρίζονταν ότι είναι απόγονοι των Ιώνων, επειδή μόνο και μόνο κατοικούν σήμερα στη γη της ελληνικής Ιωνίας.

      Μπορεί βέβαια κάποιος να φανταστεί τι θα γινόταν αν ανακαλυπτόταν ένας παρόμοιος τάφος στο έδαφος των Σκοπίων. Οι προσπάθειες που κάνουν οι Σκοπιανοί να στρέψουν τη διεθνή γνώμη στη δική τους ιστορική βεβήλωση θα ήταν εικόνες καρικατούρας, αν δεν ήταν επαναλαμβανόμενες και δεν είχαν επίσημο κρατικό χαρακτήρα. Έχω την εντύπωση ότι ποτέ δεν υπήρξε στην ιστορία της ανθρωπότητας τέτοιο φαινόμενο ολικής εθνοτικής και πολιτισμικής διαστρέβλωσης. Και αυτό γιατί κανένας λαός δεν θέλει ποτέ να χτίσει την πορεία του πάνω σε ένα απόλυτο ψέμα, γιατί το θεωρεί προσβολή για την όποια εθνική και συλλογική αυτογνωσία του. Βέβαια αν δεν υπήρχε η στήριξη εκ μέρους των Ηνωμένων Πολιτειών που για τους δικούς τους γεωστρατηγικούς λόγους συνδαυλίζουν την επιθετικότητα των Σκοπίων, η όλη απόπειρά τους θα είχε εξατμιστεί. Αλλά ούτε η ηγεσία των Η.Π.Α. ούτε η ηγεσία των Σκοπίων αναρωτιούνται αν υπάρχει έστω ένα αμερικάνικο πανεπιστήμιο που να θεωρεί ότι οι Σκοπιανοί έχουν κάποια σχέση με τον Μ. Αλέξανδρο, με τον Αριστοτέλη και με την αρχαία Μακεδονία.

      Η ακτινοβολία του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού για μια ακόμη φορά καταδεικνύει την αισθητική του ομορφιά και το μεγαλείο της καλλιτεχνικής του δημιουργικότητας. Και οφείλουμε να νιώθουμε περήφανοι για το γεγονός ότι όλη η ανθρωπότητα σκύβει με σεβασμό και ενδιαφέρον στα τόσα και τόσα μνημεία μας και νιώθουμε ακόμα πιο περήφανοι που αυτός ο εκπληκτικός πολιτισμός είναι κατάκτηση του ανθρώπινου πνεύματος στο σύνολό του. Γι’ αυτό και θεωρούμε ότι ο Παρθενώνας και η Ακρόπολη είναι παγκόσμια και πανανθρώπινα πολιτιστικά μνημεία και χαιρόμαστε που το σύμβολο του Παρθενώνα είναι σύμβολο της UNESCO δηλαδή σύμβολο του πολιτισμού όλων των πολιτισμών. Άλλωστε κανένας Έλληνας – και όχι μόνο Έλληνας – δεν μπορεί να φανταστεί την Αθήνα χωρίς τον Παρθενώνα και την Ακρόπολη, γιατί θα ήταν μια άλλη πόλη. Και ακόμα όλοι γνωρίζουμε ότι και μόνο αυτό το μνημείο προσδίδει στον παγκόσμιο πολιτισμό μια πολύ ξεχωριστή όψη.

      Η Αμφίπολη θα γίνει ένα νέο σύμβολο – δίπλα σε εκείνο το ομόλογό του της Βεργίνας -, θα γίνει πόλος αναφοράς της ιστορικής και εθνικής μας αυτογνωσίας. Η Αμφίπολη δεν είναι πλέον η ίδια…

[i] Ο παλιότερος ηγέτης των Σκοπίων Γκλιγκόροφ αναρωτιόταν τι σχέση μπορεί να έχουν αυτοί ως Σλάβοι με τον Μ. Αλέξανδρο και με τους Μακεδόνες…