Ανάδυση νέου πολιτικού προσωπικού…

Chop Suey – Edward Hopper

Του Νίκου Τσούλια

      Οι τελευταίες εκλογές όλων των θεσμών της πολιτείας μας κατέδειξαν – εκτός των άλλων – και την ανάδειξη ενός ευρέος πολιτικού προσωπικού με νέα χαρακτηριστικά. Όλο αυτό το ρεύμα των νέων προσώπων επισφραγίζει και τυπικά το πέρασμα από τη μακρά περίοδο της Μεταπολίτευσης σε έναν νέο πολιτικό κύκλο με άγνωστα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

      Η ορμητική εμφάνιση και άνοδος των νέων προσώπων συνδέεται κατ’ ουσίαν με το γεγονός της κρίσης στη χώρα μας. Οι περισσότεροι πολίτες πίστευαν και πιστεύουν ότι αν αποχωρήσουν τα παλιότερα πρόσωπα που έχουν συνδεθεί ακόμα και χρονολογικά και όχι αιτιακά με την κρίση, τότε το πέρασμα σε μια άλλη ιστορική φάση θα είναι πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό. Η ερμηνεία αυτή μπορεί να είναι κάπως ρηχή και επιπόλαια αλλά έχει και στοιχεία μιας ορθολογικής πολιτικής ανάλυσης. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο, η ψυχολογική πλευρά. Είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Όταν μια εικόνα – πρόσωπο εν προκειμένω – του θυμίζει «οικεία κακά», δεν θέλει να βλέπει αυτό το πρόσωπο και κάνει καθετί για να το εξοστρακίσει από τη ζωή του.

      Μέσα σ’ ένα τέτοιο σκηνικό συνολικής αμφισβήτησης του «παλιού» σαρώνεται κάθε φιλοδοξία των ηλικιωμένων κυρίως ατόμων και σίγουρα όλων των ανθρώπων που είχαν κάποια δημόσια θέση στο παλιό σκηνικό, ακόμα και αν δεν είχαν καμιά ευθύνη στην πρόκληση της κρίσης. Το γενικό κλίμα απόρριψης του «παλιού» σάρωνε και σαρώνει καθετί που έχει αναφορά στο «παλιό». Και έτσι, ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα για να εκδηλώσει κάποιος / κάποια το ενδιαφέρον του / της για τη διεκδίκηση μιας εκλόγιμης θέσης για τα δημόσια πράγματα της χώρας έπρεπε να τηρεί κάποια έννοια αθέατης αλλά πανίσχυρης συμβολικής «επετηρίδας» που λειτουργούσε στα διάφορα κομματικά κυρίως επιτελεία, τώρα έσπασε αυτό το κριτήριο και απελευθερώθηκαν και οι παλιότερες στομωμένες φιλοδοξίες αλλά και κυρίως οι στοχεύσεις νέων προσώπων στην ηλικία.

      Αλλά η έννοια της «επετηρίδας» δεν ήταν μόνη της, αν και είχε τον τελικό λόγο. Παλιότερα για να θέσεις υποψηφιότητα έπρεπε ως έναν βαθμό να έχεις μια επαγγελματική πορεία, να κάνεις θητείες επί θητειών σε διάφορους μικρούς κοινωνικούς χώρους και όταν ωρίμαζες, προσπαθούσες να «εξαργυρώσεις» την προσφορά σου ή τον αγώνα σου με κάτι πιο φιλόδοξο. Κατ’ ανάγκην αυτή η διαδρομή δεν ήταν πάντα ανορθόδοξη και ανορθολογική. Είχε μια κάποια λογική. Φυσικά ήταν τα κομματικά επιτελεία και κυρίως οι τόσοι και τόσοι προσωποκεντρικοί συσχετισμοί στο εσωτερικό των κομμάτων που καθόριζαν κατ’ ουσία τη δυνατότητα να πάρεις το περίφημο χρίσμα εκ μέρους του κόμματος. Αλλά δεν ήταν παντού και πάντα αυτή η εικόνα. Αυτό ίσχυε για εκείνες τις θέσεις που οδηγούσαν είτε σε μια πολιτική εξέλιξη είτε σε μια δημόσια / κρατική θέση με σημαντική αμοιβή. Υπήρχε και η «σαβούρα». Στο συνδικαλισμό, για παράδειγμα, και ιδιαίτερα σε εκείνες τις όψεις του που δεν είχαν καμιά κρατικοδίαιτη αναφορά και αντίθετα κυριαρχούσε η κινηματική αντίληψη και πρακτική, εκεί δεν ίσχυε τίποτα από επετηρίδες ή από κομματικές προωθήσεις. Αυτό βέβαια δεν σήμαινε ότι δεν υπήρχαν και ότι δεν υπάρχουν στρεβλώσεις και ανορθολογισμοί στο εσωτερικό των χώρων αυτών, αλλά υπήρχαν και κάποιοι κανόνες που συνδέονταν με την όποια αυτονομία των χώρων.

      Αλλά εν τω μεταξύ είχε ήδη αναδειχθεί μια νέα αντίληψη – πέραν αυτών που προαναφέρθηκαν – και η οποία άρχισε να επιβάλλεται στις προηγούμενες σχετικές τεχνικές ανόδου των στελεχών του δημόσιου βίου. Ήταν η τεχνική των Μ.Μ.Ε. και κυρίως της τηλεόρασης που έπαιζε σημαντικό ρόλο στη νέα πρακτική και η οποία προφανώς ισχύει και τώρα και θα ισχύει από ό,τι διαφαίνεται και στο μέλλον. Η αναγνωρισιμότητα μέσω της τηλεόρασης και φυσικά τα αξιολογήσιμα στοιχεία της με πρώτιστο την εμφάνιση και στη συνέχεια τη λογική της τηλεοπτικής εικόνας ήταν και είναι κυρίαρχα στοιχεία για την ανάδειξη των δημόσιων προσώπων. Θα αναφέρω δύο παραδείγματα ενδεικτικά του συγκεκριμένου σκηνικού, παλιότερου και νέου.

      Η μία περίπτωση αναφέρεται σε μια πολύ νέα κοπέλα που μόλις είχε βγει στη δικηγορία. Όμορφη, ξανθιά και «άνετη» έβαλε πολύ εύκολα υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές. Είχε αρχίσει η εποχή που τα κομματικά επιτελεία αξιολογούσαν κυρίως την εμφάνιση και δη των γυναικών. Στις αρχές της Μεταπολίτευσης και για μεγάλο διάστημα το ανάλογο ισχυρό κριτήριο ήταν η συμμετοχή στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Άλλοι καιροί άλλα έθιμα. Η εν λόγω υποψήφια ενώ προσδοκούσε μέσα από το ξεκίνημά της τη διεύρυνση της επαγγελματικής της βάσης και στη δημιουργία παρακαταθήκης για μελλοντική πολιτική εξέλιξη, στις εκλογές «σάρωσε». Στη συνέχεια έγινε και υφυπουργός και τώρα βρίσκεται σε άλλο κόμμα για να συνεχίσει την καριέρα της…

      Η δεύτερη περίπτωση αναφέρεται σε αντιδήμαρχο σε πόλη της Β. Ελλάδας. Η κυρία αυτή παραπονιόταν που το κόμμα της – το ίδιο με αυτό της προηγούμενης περίπτωσης – δεν την έβαζε καν υποψήφια για τις βουλευτικές εκλογές, παρά το γεγονός ότι είχε συμμετάσχει στο αντιδικτατορικό αγώνα, είχε πλούσια επαγγελματική καριέρα, συνεχή και πολύχρονη παρουσία σε κοινωνικούς θεσμούς και πολλά μορφωτικά προσόντα. «Προφανώς γιατί δεν είμαι καθόλου εμφανίσιμη» έλεγε η ίδια με παράπονο. Και ήταν έτσι.

      Τώρα ο άνεμος του «καινούργιου» / “της μη κρίσης” σαρώνει κάθε παλιά τεχνική είτε ορθολογική είτε ανορθολογική. Αρκεί όμως αυτό; Πολύ φοβάμαι ότι και τώρα τα χαρακτηριστικά αξιολόγησης και ανάδειξης του πολιτικού προσωπικού δεν είναι καθόλου ορθολογικά. Και δεν είναι καλύτερα από πριν. Είναι πολύ χειρότερα.

Θα επανέλθω…

Rust And Blue – Mark Rothko