Η Τέχνη και η Μεγάλη Εβδομάδα
Eugène Delacroix, 1853
Του Νίκου Τσούλια
Δεν θα μπορούσε η Τέχνη να μην εντρυφήσει στο θείο δράμα, στα ιερά και άγια πάθη. Εδώ έρχεται και επανέρχεται σ’ όλες τις εποχές για να αποτυπώνει του ανθρώπου το πάντα διαχρονικό συναίσθημα και τη διαρκή υπαρξιακή του αγωνία. Εδώ όλες οι γενιές και όλοι οι καιροί συναντώνται ξανά και ξανά και μέσω της Τέχνης των Αγίων Παθών υφαίνεται και το νήμα της δοξασίας και της πίστης.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν είναι μόνο μια θρησκευτική αλληλουχία που προσδιορίζει τον κύκλο ζωής και θανάτου με προοπτική την εικόνα της αθανασίας. Αποτελεί και τη γήινη προσπάθεια του ανθρώπου για να κατακτήσει ένα νόημα μέσα στην ίδια τη ζωή, γιατί αυτό το νόημα προ-οικονομεί και τα μελλούμενα˙ αλλιώς θα έχανε η ζωή κάθε αυταξία και κάθε σκοπιμότητα.
Αλλά η Μεγάλη Εβδομάδα δεν θα μείνει ανεπηρέαστη και από το διάβα της ιστορίας. Θα μετασχηματίζεται και θα εξελίσσεται, χωρίς να χάνει τη φωτεινότητα του πυρήνα της αλλά η πρόσληψή της από τους ανθρώπους θα έχει πάντα μια πολιτισμική σχετικότητα, μια ιδεολογική και κοσμοθεωρητική επισκόπηση.
Και τελικά στις ημέρες μας έχουμε και την παρακμιακή αντίληψη και πρακτική. Και η αμφισβήτηση του όλου σκηνικού ως προς την ιερότητα της Μεγάλης Εβδομάδας δεν θα προέλθει από την ιδεολογία, που εμφανίζεται να αμφισβητεί τη θρησκευτικότητα του ανθρώπου δηλαδή από την αριστερή κοσμοθεωρία. Η εν μέρει αποδόμησή της θα είναι πιο γενικού χαρακτήρα και θα προέλθει από την ιδεολογία της κυρίαρχης τάξης, από τη δεξιά κοσμοαντίληψη, από το κυρίαρχο στερέωμα του καταναλωτισμού και της εμπορικότητας κάθε πτυχής της κοινωνικής και προσωπικής ζωής.
Οι ιθύνοντες και των δύο πλευρών – διοίκησης της εκκλησίας (πρωτίστως της Καθολικής τοιαύτης) και κρατούσας πολιτικής τάξης – που φαινομενικά αυτοπροσδιορίζονταν στην ίδια όχθη του ρεύματος, εμφανίζονται σαν μην έχουν κατανοήσει το τι έχει συμβεί. Δεν αναφέρονται στην ουσία της δημιουργίας της κίβδηλης εικόνας. Θεωρητικολογούν οι της διοίκησης της εκκλησίας γενικά και αόριστα για τη λοξοδρόμηση του ανθρώπου ως ατόμου, χωρίς να αναφέρονται στο πώς έγινε και ποιοι ευθύνονται. Και ενώ ξέρουν τους λόγους και τις αιτίες, σιωπούν. Ίσως γιατί και η ίδια η διοίκηση της εκκλησίας έχει μετασχηματιστεί σε μορφή εξουσίας και συναγελάζεται και συναρθρώνεται με την άλλη μεγάλη εξουσία, του καπιταλισμού και της κυρίαρχης κεφαλαιοκρατικής τάξης. Αλλά η σιωπή είναι συνενοχή. Ο εχθρός της αποδόμησης του σκηνικού της Μεγάλης Εβδομάδας δεν είναι extramuros αλλά extramuros, δεν αφορά την απέναντι ιδεολογική πλευρά αλλά συνολικά την κοινωνική κατάσταση, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί από το κυρίαρχο πολιτικό και πολιτισμικό παράδειγμα του καπιταλισμού.
Η Τέχνη είναι ο μόνος τόπος – και εν μέρει και η “παιδική ματιά” – όπου εξακολουθεί να φύεται η σχεδόν πρωτογενής και εν πολλοίς αυθεντική πρόσληψη της ιερότητας της Μεγάλης Εβδομάδας. Η ζωγραφική και η μουσική και πιο ειδικά οι μελωδίες και οι ψαλμοί βρίσκουν όλα εκείνα τα μονοπάτια μέσα από τα οποία η ψυχή του ανθρώπου γεύεται στιγμές άρτιας έκστασης και ανάτασης, στιγμές ιεροποίησής της. Εδώ δεν μπορεί να εισχωρήσει διαβρωτικά το καταναλωτικό σύμπαν. Εδώ μπορεί ο άνθρωπος μαζί με τη λατρευτική διάθεσή του να βρει κομμάτια γνησιότητας της ψυχής του και να αισθανθεί το μεγαλείο των Παθών, της Σταύρωσης, της Ανάστασης.
Francisco de Zurbarán, 1627
El Greco, Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού. 1604-1608. Παλαιά Πινακοθήκη (Alte Pinakothek)-Μόναχο.
Fr. Martini, Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού. 1501. Εθνική Πινακοθήκη της Σιένα
Ελ Γκρέκο
El Espolio Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού, 1583 – 1584
Christ Washing the Disciples’ Feet Tintoretto, περ. 1548
Last Supper, Peter Paul Rubens, περ, 1630-31
Christ on the Mount of Olives Caravaggio, 1604-06
Christ on the Mount of Olives, Theodore Chasseriau, 1840
The Agony in the Garden, Giovanni Bellini, περ. 1459-65
Christ at the Column, Caravaggio, περ 1606
The Flagellation of Christ, Caravaggio, 1607-1610
The Crowning with Thorns, Caravaggio, περ. 1602-07
Christ Falling on the Way to Calvary, Raphael, περ. 1514-16
Christ Carrying the Cross, El Greco, περ. 1580
The Disrobing of Christ, El Greco, περ. 1577-79
Cristo en la cruz, Francisco Goya, 1780
Christ Crucified, Diego Velazquez,1632
The crucifixion, Andrea Mantegna, 1457-59
Christ of Saint John of the Cross, Salvador Dali, 1951
Crucifixion (Prado), El Greco, 1600
The descent from the Cross, Van der Weyden, 1435
The Entombment of Christ, Caravaggio, περ. 1602
Deposition, Pala Baglione, Raphael, 1507
Lamentation over the Dead Christ with Saints, Sandro Botticelli, 1495-98
The Resurrection of Christ, Paolo Veronese, 1570
The Resurrection, Piero della Francesca, περ. 1460 (fresco)
Franz von Stuck, 1917
Frank Mason, 1998
Tintoretto (Jacopo Robusti), 1568
Nikolai Ge, 1892
Luis de Morales 1566
Ivan Glazunov 1994
Domenico Feti 1605
Michael Pacher 1495-1498
Rembrandt Harmenszoon van Rijn, 1655
Albrecht Dürer 1504
Peter’s Denial, Artist: Carl Bloch, 1865
Taking Christ Ward, Artist: Ilya Repin, 1886
El Greco
hrist Taking Leave of the Apostles, Artist: Duccio di Buoninsegna, 1308-11
The True Vine, Artist: Jodi Simmons, 2009
The Last Supper of Jesus, Artist: Andre Derain, 1911
Simon Vouet, 1615-1620
Dirck van Baburen, 1616
Gerrit van Honthorst “Ο Χριστός ενώπιον του Καϊάφα”
Καραβάτζιο: “Η Μαστίγωση του Ιησού”
Αντονέλο ντα Μεσίνα “Ίδε ο άνθρωπος”
Αντρέα Μαντένια: “Ίδε ο άνθρωπος”
Ραφαήλ: “Η Ανάβαση του Γολγοθά”
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: “Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού”
Τιτσιάνο: “Ο Χριστός στο σταυρό και ο καλός κλέφτης”
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: “Η Σταύρωση”
Rogier van der Weyden: “Η Αποκαθήλωση”
Μιχαήλ Άγγελος: “Πιετά”
Τιτσιάνο: “Πιετά”
Ανγκεράν Καρτόν: “Ο επιτάφιος θρήνος – Πιετά της Αβινιόν”
Μαντένια: “Επιτάφιος Θρήνος”
Καραβάτζιο “Η ταφή του Κυρίου”
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος “Η Ανάσταση”
Τιτσιάνο: “Ο ακάνθινος στέφανος”
Ντελακρουά
El Greco, Ο Χριστός αίρων το σταυρό. 1577-87. Μητροπολιτικό Μουσείο Tέχνης. Νέα Υόρκη.
El. Greco, Ο Χριστός αίρων το σταυρό. 1602. Πινακοθήκη του Prado στη Μαδρίτη.
El Greco, H Σταύρωση. 1596-1600. Στην Πινακοθήκη του Prado στη Μαδρίτη.
El Greco, H Σταύρωση. 1605-1610. Μουσείο Τέχνης στη Φιλαδέλφια (Philadelphia museum of art).
El Greco, H Σταύρωση. 1600-1605. Μουσείο Τέχνης στη Φιλαδέλφια (Philadelphia museum of art).
Εl Greco, Πιετά (Αποκαθήλωση) ή ο Θρήνος. 1565-1570. Μουσείο Τέχνης στη Φιλαδέλφια.
El Greco, H Ανάσταση. 1596-1600. Στην Πινακοθήκη του Prado στη Μαδρίτη.
"Ιδού ο Νυμφίος έρχεται". Ατελείωτος πίνακας -λάδι σε μουσαμά- διαστάσεων 2×2 μέτρων του Νικόλαου Γύζη
El Greco, Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού. 1604-1608. Παλαιά Πινακοθήκη (Alte Pinakothek)-Μόναχο.
Fr. Martini, Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού. 1501. Εθνική Πινακοθήκη της Σιένα
Μυστικός Δείπνος (ιταλ. Il Cenacolo ή L’Ultima Cena) είναι τοιχογραφία του 15ου αιώνα, δημιουργημένη από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Βρίσκεται στο Μιλάνο.
JACOMART, Jaume Baηo, Spanish painter (b. 1411, Valencia, d. 1461, Valencia), The Last Supper, 1450s, Panel, Cathedral Museum, Segorbe
Β. Βαν Γκογκ, Πιετά (κατά τον Ντελακρουά). Η πρώτη εκδοχή. 1889. Μουσεία του Βατικανό-Ρώμη (Vatican Collection of Modern Religious Art-Rome).
V. Van Gogh, Πιετά (σύμφωνα με τον Ντελακρουά), 1889. Μουσείο Βαν Γκογκ-Άμστερνταμ (Van Gogh Museum, Amsterdam)
Ευγ. Ντελακρουά, Πιετά. 1850. Βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη του Όσλο-Νορβηγία.
Ελ Γκρέκο
Διαβάστε, δείτε και ακούστε:
http://www.ec-patr.org/music/default.htm
http://www.matia.gr/5/510/510_3.html
http://annagelopoulou.blogspot.gr/2012/04/el-greco.html
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Vincent_van_Gogh_-_Pietà_(after_Delacroix).jpg
http://en.wikipedia.org/wiki/Copies_by_Vincent_van_Gogh
Παιδείας Εγκώμιον 
.jpg){kind=link}
Πρόσφατα σχόλια