Τέχνη και πολιτισμός

M.K.Klodt: On Tillage (1872)

 

Η τέχνη είναι η ουσία της ζωής. Μπορεί να είναι και το νόημά της. Η καλλιέργεια του πνεύματος ποτέ δεν ήταν υπόθεση μόνο της επιστήμης, αφορά συνολικά τον πολιτισμό μας.

 

Η Google τιμά τον Θόδωρο Αγγελόπουλο

Στα 77 χρόνια από την γέννηση του αδικοχαμένου Ελληνα σκηνοθέτη, Θόδωρου Αγγελόπουλου, είναι αφιερωμένο σήμερα το doodle της Google.

Το doodle έκανε την εμφάνισή του στην κεντρική σελίδα της μεγαλύτερης μηχανής αναζήτησης με γαλάζιο χρώμα, ελληνικό έψιλον στο τέλος της λέξης Google, καθώς και ένα σχέδιο με την φιγούρα ενός σκηνοθέτη πίσω από μία κάμερα.

Με ένα «κλικ» ο χρήστης μεταβαίνει στη φιλμογραφία, το βιογραφικό, ακόμα και σε συνεντεύξεις που παραχώρησε στον Τύπο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, όλα αυτά τα χρόνια.

Με αφορμή την επέτειο γεννήσεώς του, έχει προγραμματιστεί εκδήλωση στη μνήμη του στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138).

Σήμερα, στις 7.30 μ.μ., η οικογένειά του, οι συνεργάτες, οι γνωστοί και άγνωστοι φίλοι του δίνουν ραντεβού στο αμφιθέατρο του μουσείου για «ένα ταξίδι προς τα πίσω». Ξεκινώντας από την «Αλλη θάλασσα» και φτάνοντας στους «Forminx» -την πρώτη του ανολοκλήρωτη ταινία μικρού μήκους, το φιλμ της οποίας έχει χαθεί- ένας συνεργάτης από κάθε ταινία του θα θυμίσει το κλίμα, το περιβάλλον, τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε καρέ καρέ το έργο του σημαντικού Ελληνα σκηνοθέτη.

Στην εκδήλωση, που διοργανώνει η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου, συμμετέχουν οι μουσικοί Ναταλία Μιχαηλίδου, Ανδρέας Τσεκούρας, Βαγγέλης Χριστόπουλος και η ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών.

Μετά τον Αγγελόπουλο το χάος;

Με αφορμή την επέτειο των γενεθλίων του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη, ένα από τα εγκυρότερα γαλλικά περιοδικά, το Télérama στρέφει το βλέμμα του στην Ελλάδα της κρίσης και στη νέα γενιά σκηνοθετών που προσπαθεί να δουλέψει με λιγοστά μέσα και αναρωτιέται: Μετά τον Αγγελόπουλο, το χάος;».

«Θέλω να μιλήσω ξεκάθαρα για την κρίση που πλήττει τη χώρα μου», έλεγε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, τον Ιανουάριο στα γυρίσματα της Άλλης Θάλασσας, ταινία που έμελλε να αφήσει ανολοκλήρωτη.

Από την εποχή που υπό την απειλή της δικτατορίας ήταν αναγκασμένος να εφεύρει μία «μυστική κινηματογραφική γλώσσα», για πρώτη φορά στην πολύχρονη καριέρα του, ο Αγγελόπουλος κινηματογραφούσε την καρδιά της πόλης του, της Αθήνας και προσπαθούσε να καταγράψει σε πλάνα τα συνθήματα που κάλυπταν τους τοίχους. Εκεί, όπου εκφραζόταν «η ζωή, ο θυμός, η σύγχυση».

«Η εικόνα που θέλω να κρατήσω γι αυτόν, είναι εκείνη ενός ανθρώπου που περνούσε πολλές ώρες κοιτώντας έξω από το παράθυρό του και έκλαιγε», λέει μία από τις βοηθούς του σκηνοθέτη που βρισκόταν κοντά του τα τελευταία χρόνια.

Μ’ αυτές τις σκέψεις ξεκινά το μεγάλο αφιέρωμα που παρουσιάζει το γαλλικό περιοδικό Telerama, στο οποίο ο ξαφνικός χαμός του Θόδωρου Αγγελόπουλου γίνεται η αφορμή για να αναδειχθεί ο λόγος και τα πιστεύω της νέας γενιάς Ελλήνων κινηματογραφιστών.

«Ζούμε μέσα στον εφιάλτη," εξηγεί στο περιοδικό η σύζυγος και παραγωγός του σκηνοθέτη, Φοίβη μιλώντας για την Ελλάδα.

«Αυτό που ζούμε δεν είναι απλά μια κρίση, αλλά μια ολοκληρωτική καταστροφή». Ο Αγγελόπουλος είχε κινήσει γη και ουρανό για να γυρίσει τη νέα του ταινία. Τα χρήματα έλειπαν και είχε ξεκινήσει τα γυρίσματα χωρίς να ξέρει αν θα έχει χρηματοδότηση μέχρι τέλους. Σύμφωνα με τη σύζυγό του το φιλμ θα ήταν «ένας καθρέφτης της σημερινής Ελλάδας». Τα τελευταία πλάνα του Αγγελόπουλου, το βράδυ όπου πέθανε είναι εκείνα των μεταναστών που ξεμπαρκάρουν μες στο σκοτάδι της νύχτας στο λιμάνι της πόλης. Η αγωνία των μεταναστών που φτάνουν στην Ελλάδα για να φύγουν στην Βόρεια Ευρώπη είναι το κλειδί του φιλμ.

Ο κινηματογραφιστής είχε πολύωρες συζητήσεις με τη συγγραφέα Ρέα Γαλανάκη στην Πάτρα, όπου είχαν στηθεί καταυλισμοί και καταστράφηκαν από την αστυνομία.

«Ο Θόδωρος δούλευε καιρό, είχε γράψει πάνω από εκατό βερσιόν του σεναρίου γιατί ήθελε ν’ αποτυπώσει πραγματικά τις συνέπειες της κρίσης στη χώρα», λέει ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, που συνεργαζόταν μαζί του σε όλα του τα σενάρια από την δεκαετία του 1970. «Δεν επρόκειτο, φυσικά, να την απεικονίσει ρεαλιστικά ή κυριολεκτικά. Όπως πάντα, στην ταινία υπήρχαν περισσότερα επίπεδα αφήγησης και ανάγνωσης. Σε ό,τι αφορά τους μετανάστες, ασχολιόταν με την απεργία των εργατών σ’ ένα εργοστάσιο και με ένα θίασο ηθοποιών που ήθελαν να ανεβάσουν την Όπερα της Πεντάρας των Μπρεχτ και Βάιλ που γράφτηκε στην καρδιά του οικονομικού και κοινωνικού πανικού της δεκαετίας του 1920 στη Γερμανία. Ήθελε να συνδέσει αφηγηματικά την αθλιότητα των ηρώων του έργου και των κατοίκων της Ελλάδας του σήμερα».

 

Η γυμνή τέχνη του Πάμπλο Πικάσο

 
Της Μαίρης Αδαμοπούλου, ΤΑ ΝΕΑ 28.4.12

Ενας παθιασμένος συλλέκτης, ένας γαλαντόμος μαικήνας, ένας ανήσυχος επιμελητής και μία από τις σπουδαιότερες εικαστικές υπογραφές του 20ού αιώνα, εκείνη του Πάμπλο Πικάσο, έχουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στην επόμενη έκθεση του Βρετανικού Μουσείου. Σεξ, ανασφάλεια, καλλιτεχνικές εμμονές και μια σειρά από 100 σπάνια χαρακτικά συνθέτουν το σενάριο

Η ιστορία των σπάνιων χαρακτικών του Πικάσο προσφέρεται κάλλιστα για σενάριο κινηματογραφικής ταινίας. Μόνο που πρόλαβε η ζωή να το γράψει. Και δεν πρόκειται για μια φανταστική περιπέτεια, αλλά για την αληθινή ιστορία των διάσημων αλλά σπάνιων χαρακτικών, γνωστών ως Σειρά Βολάρ (Vollard Suite) με την υπογραφή του Πικάσο, που τον Νοέμβριο βρήκαν τη θέση τους στις συλλογές του Βρετανικού Μουσείου.

Σκηνή πρώτη. Βιβλιοθήκη του Βρετανικού Μουσείου. Ο επιμελητής της συλλογής χαρακτικών και σχεδίων Στίβεν Κόπελ κοιτάζει για πολλοστή φορά τα επτά χαρακτικά του Πικάσο από τη Σειρά Βολάρ που διαθέτει το μουσείο. Είναι όσα κατάφερε να αγοράσει στα 20 χρόνια της θητείας του. Αναλογίζεται ότι τα μουσεία που διαθέτουν την πλήρη σειρά των 100 χαρακτικών της Σειράς Βολάρ – παραγγελία του παθιασμένου συλλέκτη και εμπόρου έργων τέχνης Αμπρουάζ Βολάρ προς τον Πικάσο – μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Ανάμεσά τους, όμως, είναι και η Εθνική Πινακοθήκη της Αυστραλίας στην Καμπέρα, εκεί όπου υπηρετούσε τη δεκαετία του ’80. Εκείνος ήταν που έκανε τις σωστές κινήσεις ώστε η πινακοθήκη να αποκτήσει μια πλήρη σειρά των περίφημων χαρακτικών. Και η ιδέα πως δεν τα είχε ξανακαταφέρει για λογαριασμό του Βρετανικού Μουσείου επί δύο δεκαετίες, δεν τον αφήνει να ησυχάσει.

Σκηνή δεύτερη. Γαλλία 1930. Ο Αμπρουάζ Βολάρ είναι από τους πρωταγωνιστές της καλλιτεχνικής ζωής του Παρισιού. Εμπορος έργων τέχνης, εκδότης και συγγραφέας, αλλά πάνω από όλα πρωτοποριακό μυαλό. Είναι ο άνθρωπος που διοργάνωσε τις πρώτες εκθέσεις των Σεζάν, Πικάσο και Ματίς. Και παθιασμένος συλλέκτης σε βαθμό που κάποιοι τον χαρακτηρίζουν τον Τσαρλς Σάατσι της εποχής του. Παραγγέλλει λοιπόν μια σειρά χαρακτικών στον καλλιτέχνη του οποίου διοργάνωσε την πρώτη έκθεση το 1901, στον Πικάσο.

Σκηνή τρίτη. Νορμανδία. Πύργος Μπουαζελού, όπου βρίσκεται το ατελιέ του καλλιτέχνη. Ο Πικάσο δουλεύει για την παραγγελία που έχει δεχτεί. Βρίσκεται σε μια από τις πιο γόνιμες αλλά και πιο ταραγμένες περιόδους της ζωής του. Εχει περάσει τα 40, είναι παντρεμένος με τη δεύτερη σύζυγό του, τη ρωσίδα μπαλαρίνα Ολγα Χοχλόβα και τρελά ερωτευμένος με τη 17χρονη Μαρί-Τερέζ Βαλτέρ.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι 15 από τα χαρακτικά έχουν πρωταγωνιστή τον Μινώταυρο, το τέρας της ελληνικής Μυθολογίας το οποίο ο Πικάσο χρησιμοποιούσε ως σύμβολο τους σεξουαλικού του εαυτού: άγριος, βίαιος, επιθετικός, απεικονίζεται σχεδόν να βιάζει τη νεαρή μούσα του. «Ο Μινώταυρος αισθάνομαι να με ακολουθεί στη ζωή μου», έλεγε. Ηταν άλλωστε γνωστός για τις αυξημένες απαιτήσεις που είχε από τις συντρόφους του. Παράλληλα όμως οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες φουντώνουν. Και ο μύθος του Πυγμαλίωνα που ερωτεύτηκε ένα άγαλμα τόσο πολύ ώστε να ζητήσει από τους θεούς να του δώσουν σάρκα και οστά, είχε γίνει εμμονή στο μυαλό του Πικάσο. Γι’ αυτό και ενώ δοκιμάζει τις δυνάμεις του στη γλυπτική, παράγει τρία – τέσσερα χαρακτικά την ημέρα, όπου απεικονίζει τη Μαρί-Τερέζ ως άγαλμα που «ζωντανεύει», άλλοτε να ετοιμάζεται να κατέβει από το βάθρο της και άλλοτε μισή ως γυναίκα και μισή ως ακατέργαστο μάρμαρο.

Καλλιτέχνης χωρίς ανασφάλειες δεν υπάρχει. Και ο κορυφαίος του 20ού αιώνα δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση, με αποτέλεσμα τα φαντάσματα που τον κυνηγούσαν να «καταλάβουν» και τα χαρακτικά του. Απεικονίζει τον εαυτό του με χρυσό κολάρο και καπέλο με φτερό. Δεν αισθάνεται απειλή από τους συγχρόνους του ούτε καν τον βασικό του αντίπαλο, τον Ματίς. Αγωνιά να βρει τρόπο να ξεπεράσει τους προγενέστερους: τον Γκόγια και τον Ρέμπραντ. Δείχνοντας μάλιστα ένα από αυτά τα χαρακτικά σε ένα φίλο του, τού λέει: «Βλέπεις αυτόν τον άγριο τύπο εκεί με τα κατσαρά μαλλιά και το μουστάκι; Είναι ο Ρέμπραντ. Ή ίσως ο Μπαλζάκ. Δεν είμαι σίγουρος. Δεν έχει και σημασία. Είναι οι μοναδικές προσωπικότητες που με στοιχειώνουν».

Παράλληλα φοβάται, όπως όλοι οι καλλιτέχνες, μήπως χάσει την όρασή του. Και παρουσιάζει τον Μινώταυρο, τυφλό, να καθοδηγείται από τη Μαρί-Τερέζ.

Σκηνή τέταρτη. Γαλλία 1937. Ο εκκεντρικός και πρωτοποριακός καλλιτέχνης επτά χρόνια αργότερα ολοκληρώνει την παραγγελία του Βολάρ, ενώ η σύζυγός του τον έχει εγκαταλείψει, η ερωμένη του είναι έγκυος και εκείνος γνωρίζει τη νέα μούσα του, Ντόρα Μάαρ. Παραδίδει 100 χαρακτικά με διάφορα θέματα (ανάμεσά τους, τρία πορτρέτα του παραγγελιοδότη). Ο Πικάσο δεν πληρώθηκε με χρήματα – τουλάχιστον δεν καταγράφεται κάτι τέτοιο στα αρχεία. Ως αμοιβή διάλεξε μερικούς από τους πίνακες της συλλογής Βολάρ, ανάμεσά τους και ένας Ρενουάρ.

Σκηνή πέμπτη. Γαλλία 1939. Ο Αμπρουάζ Βολάρ σκοτώνεται σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Δεν έχει προλάβει να κυκλοφορήσει σε βιβλίο τα χαρακτικά του Πικάσο, ενώ ο ειδικός επί των χαρακτικών Ροζέ Λακουριέρ έχει τυπώσει 310 σειρές. Το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποτελεί ακόμη ένα εμπόδιο. Τα περισσότερα χαρακτικά αγοράζονται από τον έμπορο τέχνης του Παρισιού Ανρί Πετιέ και πωλούνται μεμονωμένα. Τα χρόνια περνούν και η αξία τους ολοένα και μεγαλώνει. Πολλοί είναι εκείνοι που αναγνωρίζουν σε αυτά σπέρματα ή αναφορές από την αριστουργηματική του Γκερνίκα, ενώ αποτελούν πηγή έμπνευσης και για νέα έργα τέχνης, όπως η όπερα του Χάρισον Μπερτγουίστλ «Μινώταυρος».

Σκηνή έκτη. Λονδίνο 2010. Ο Στίβεν Κόπελ διοργανώνει συγκέντρωση για μαικήνες και φίλους των χαρακτικών και των σχεδίων. Ενα από τα επτά χαρακτικά της σειράς που κατείχε το Βρετανικό Μουσείο ελκύει το βλέμμα του Χάμις Πάρκερ, διαχειριστή κεφαλαίων από το Σίτι, που συλλέγει χαρακτικά για χόμπι. Μαθαίνει πως το μουσείο δεν διαθέτει την πλήρη σειρά, όπως πίστευε. Ο Κόπελ αντιλαμβάνεται την αδυναμία του Πάρκερ και αρχίζει μια διακριτική «πολιορκία».

Σκηνή έβδομη. Λονδίνο 2011. Ο Πάρκερ συγκεντρώνει ένα εκατομμύριο στερλίνες που απαιτούνται για την αγορά μιας πλήρους σειράς και δωρίζει το ποσό εις μνήμην του πατέρα του. Χρηματοδότης και επιμελητής μπαίνουν στο αεροπλάνο με προορισμό το Παρίσι και τους κληρονόμους του Ανρί Πετιέ. Τα χαρακτικά δεν τα έχει δει ανθρώπου μάτι από τη δεκαετία του ’30 και είναι τυλιγμένα ακόμη στα αρχικά τους ρυζόχαρτα. Τα μάτια του Κόπελ αστράφτουν, παρατηρεί ο Πάρκερ. Ο επιμελητής θεωρεί πως εκείνη η ημέρα είναι γιορτή. Το όνειρό του έχει γίνει πραγματικότητα.

Φινάλε. Ο Στίβεν Κόπελ σχεδόν έχει εγκατασταθεί στην αίθουσα 90 του Βρετανικού Μουσείου. Σε λίγες ημέρες εγκαινιάζεται η έκθεση των χαρακτικών της συλλογής Βολάρ. Μπορεί να υπερηφανεύεται πως το Βρετανικό Μουσείο ανήκει πλέον στη λίστα με τα ελάχιστα ιδρύματα που διαθέτουν την πλήρη σειρά των χαρακτικών του Πικάσο, το μοναδικό δημόσιο μουσείο στη Βρετανία. Αλλωστε, είναι η πρώτη φορά εδώ και μισό αιώνα που τα χαρακτικά της Σειράς Βολάρ θα παρουσιαστούν σε βρετανικό έδαφος. Και έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένος.

Previous

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

 

«Eνα αφιέρωμα στον Mανώλη Kαλομοίρη – Mοίρα και Kαλή Tύχη», συναυλία σε διεθνή πρεμιέρα απόψε, στο Mέγαρο

H αφίσα-πρόσκληση για το Aφιέρωμα στον Mανώλη Kαλομοίρη.

Tης Eλενης Mπιστικα, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 28.4.12

Στην αίθουσα «Δημήτρης Mητρόπουλος» του Mεγάρου θα γίνει η διεθνής πρεμιέρα της συναυλίας «Mοίρα και Kαλή Tύχη», ώρα 20.30. H συναυλία εντάσσεται στον κύκλο εορταστικών εκδηλώσεων του 2012 που έχει ανακηρυχθεί «Eτος Mανώλη Kαλομοίρη» με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από τον θάνατο του συνθέτη (1883 – 1962) και τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Tουρισμού.

Tο μουσικό αυτό αφιέρωμα στον μεγάλο εθνικό μουσουργό παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Aθήνα και θα ταξιδέψει σε άλλες χώρες, όπως Oλλανδία, Pωσία, Tουρκία, Γερμανία, Eλβετία. Tα έργα της συναυλίας θα ηχογραφηθούν και θα κυκλοφορήσουν διεθνώς σε cd. Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι να επανεστιάσει το διεθνές ενδιαφέρον στη μουσική αυτού του σημαντικού συνθέτη και «πατέρα» των Eλλήνων κλασικών συνθετών. Tην πρόσκληση στη συναυλία υπογράφουν: για το Iδρυμα Eυτέρπη η Mrs Denise H.A. M. De Waele-Van Helvoort, πρόεδρος, και για τον σύλλογο «Mανώλης Kαλομοίρης» η επίτιμη πρόεδρος κ. Xαρά Kαλομοίρη.

Tο πρόγραμμα του Σαββάτου στην αίθουσα «Δημήτρης Mητρόπουλος» η Eλληνοφλαμανδή σοπράνο Christiana De Waele με τη Pωσίδα Eleonora Semjonova στο πιάνο, θα παρουσιάσουν τη συναυλία Fate and Good Fortune, αφιερωμένη στον Mανώλη Kαλομοίρη. Mαζί με έργα Kαλομοίρη –τραγούδια και έργα για πιάνο– οι καλλιτέχνες θα ερμηνεύσουν συνθέτες των οποίων το έργο επηρέασε τον Eλληνα συνθέτη: Bάγκνερ, Pίχαρντ Στράους, Mουσόρσκι, Pαχμάνινοφ.

Στη συνέχεια, οι δύο καλλιτέχνιδες θα παρουσιάσουν το αφιέρωμα αυτό σε σειρά συναυλιών και σε άλλες χώρες, όπως Oλλανδία, Γερμανία, Eλβετία και στη Σμύρνη. Nα σημειωθεί ότι εκκρεμεί και φέτος η συνέχιση του φεστιβάλ «Mανώλης Kαλομοίρης» στη Σάμο, δεύτερη πατρίδα του συνθέτη, μετά 14 χρόνια συνεχούς λειτουργίας του. Πέρυσι ανεστάλη ο διεθνούς επιτυχίας θεσμός λόγω της οικονομικής κρίσης.

Hδη εξετάζεται η πιθανότητα οργάνωσης ενός ολιγοήμερου αφιερώματος στη μνήμη του συνθέτη.

Nα προστεθεί ότι ο σύλλογος «Mανώλης Kαλομοίρης», ο οποίος αποτελεί τον επίσημο φορέα μελέτης και αξιοποίησης του έργου του Kαλομοίρη σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς έχει προγραμματίσει έκδοση αφιερωματικού τόμου με νέες μελέτες για τον Mανώλη Kαλομοίρη και την Oργάνωση Διεθνούς Συνεδρίου που έχει δρομολογηθεί για τις αρχές του 2013.

Eπίσης, εντός του 2012 θα ξεκινήσει η υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου για την κριτική έκδοση των μουσικών Aπάντων του συνθέτη.

ΠΕΤΡΟΛΟΥΚΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ ΜΕ ΓΙΟ ΚΑΙ ΕΓΓΟΝΟ, ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΟ TERRA VIBE

Τρεις γενιές κλαρίνο

Της Χάρης Ποντίδα, ΤΑ ΝΕΑ 27.4.12

Ανήμερα την Πρωτομαγιά, το γλέντι που στήνεται στους αγρούς του Terra Vibe Park θα έχει τον Πετρολούκα Χαλκιά και τη φαμίλια του να παίζουν για τα βουνά της Ηπείρου. Οι Χαλκιάδες εν δράσει. Και ο ζωντανός μύθος Πετρολούκας για μία ακόμη φορά (η δεύτερη στο Terra Vibe) στα μοιρολόγια και τις χαρές ενός κλαρίνου που είναι προέκταση της ψυχής του.

Είναι απόλαυση να βλέπεις και τους τρεις τους μαζί. Κλαρίνο Νο 1, κλαρίνο Νο 2 και κλαρίνο Νο 3. Ο παππούς Πετρολούκας, ο γιος του Χαράλαμπος και ο εγγονός του Πέτρος δεν σου αφήνουν αμφιβολία για την αξιακή τους κλίμακα στη ζωή και την τέχνη. Ο παππούς είναι ο αρχηγός της οικογένειας. Ο σεβασμός πάνω απ’ όλα, η Παράδοση…

Τους συναντάω στο ισόγειο διαμέρισμα της ταπεινής πολυκατοικίας που έκτισε ο Πετρολούκας το ’79 (όταν γύρισε από τις ΗΠΑ) σε ένα μικρό δρομάκι, παράλληλο της Κωνσταντινουπόλεως, στον Βοτανικό. Τρία παιδιά, τρία πατώματα, ώστε τα όργανα να ανεβοκατεβαίνουν εύκολα τις σκάλες. Ολη η οικογένεια μουσικοί… Ακόμα και ο μικρότερος γιος που τελείωσε Ιατρική στις ΗΠΑ, τελικά υπέκυψε στην παράδοση ακολουθώντας και εκείνος τον πατέρα του – είναι τα πλήκτρα του «γκρουπ».

Δρόμος στενός, στενή είσοδος, μυρωδιά φαγητού στη χύτρα και πάνω απ’ όλα μυρωδιά μιας Ελλάδας εδώ και χρόνια εξαφανισμένης (τουλάχιστον διά γυμνού οφθαλμού).

Μαθαίνω από τον 25χρονο Πέτρο ότι και ο μικρότερος αδελφός του, ετών 18, ανήκει στο συγκρότημα, παίζοντας κιθάρα και λαούτο. «Θα απουσιάζει όμως τώρα. Είναι φαντάρος. Υπηρετεί στη Ρόδο» λέει χαμηλόφωνα.

Υπάρχει άλλο μέλος της οικογένειας που παίζει κάποιο όργανο και λείπει; «O προπάππος ο Κλης» αναφέρει ο Πέτρος. «Δεν είναι πολλά χρόνια που μας άφησε» συμπληρώνει ο Πετρολούκας. «Στα 96 του. Τόσο έλεγαν, τουλάχιστον, τα χαρτιά. Είχε γεννηθεί επί Τουρκίας και τότε δεν τα δήλωναν αμέσως. Το καλύτερο κλαρίνο και αυτός της γενιάς του, είχε μάθει από τον πατέρα του – και ο πατέρας του από τον πατέρα του. Πάμε τέσσερις πέντε γενιές πίσω».

Είναι χαμογελαστός, με απόλυτη ετοιμότητα στον λόγο και βλέμμα ζωντανό. Κομψός και ψηλός. «Κι εσείς πόσο είσαστε;» ρωτάω. Διστάζει λίγο και λέει (γελώντας πάλι): «Εβδομήντα οκτώ. Κοντεύω τα 80».

Γνωρίζει ότι στο Terra Vibe γίνονται μεγάλες συναυλίες της ροκ; «Μα πέρυσι είχαν έρθει και οι ροκ που έχω συνεργαστεί. Οι Πυξ Λαξ, οι Onirama… Με τις οικογένειές τους ήρθαν. Φχαριστήθηκαν, χόρεψαν, χαλασμός έγινε. Ολος ο κόσμος φχαριστήθηκε», λέει.

Πού να δεις τι γίνεται εδώ στις πρόβες…»

ΠΕΤΡΟΛΟΥΚΑΣ ΧΑΛΚΙΑΣ

Πρωτομαγιά στη φύση, όχι με ηλεκτρισμό αλλά με κλαρίνο που ηλεκτρίζει. Ο μεγαλύτερος δεξιοτέχνης της γενιάς του ανεβαίνει οικογενειακώς στο Terra Vibe και μας περιμένει…

Χωράνε τρία κλαρίνα στην ίδια οικογένεια; Και μάλιστα τρία κλαρίνα που αντιπροσωπεύουν τρεις γενιές; Στο σπιτικό των Χαλκιάδων τα πράγματα φαίνονται απολύτως ξεκάθαρα. Μπορεί το κλαρίνο να είναι ο πρωταγωνιστής της οικογένειας, εκείνο όμως που μετράει στην αξιακή της κλίμακα είναι η Παράδοση (με Π κεφαλαίο). Και η παράδοση απαιτεί σεβασμό στον γηραιότερο. Πόσω μάλλον όταν ο γηραιότερος λέγεται Πετρολούκας…

Παππούς (Πετρολούκας), πατέρας (Χαράλαμπος) και εγγονός (Πέτρος), ετών 87, 47 και 25 αντίστοιχα, κάθονται όλοι μαζί στο σαλόνι του ισογείου και περιμένουν τις ερωτήσεις μου. Τα βλέμματα είναι στραμμένα προς τη μεριά του Πετρολούκα. Εκείνος δίνει τις συνεντεύξεις, εκείνος έχει τις εμπειρίες, τα βραβεία, τα «ταξίδια», εκείνος είναι που έχει ξεπεράσει τον κύκλο του άμεσου κοινού της παράδοσης και έχει συνεργαστεί με μουσικούς της τζαζ (λ.χ., με τον Τάκη Μπαρμπέρη) ή της «έθνικ» (στο πρότζεκτ Ελληνες και Κόσμος με Ινδούς και Αφρικανούς).

Είκοσι χρόνια στην Αμερική ήταν, έπαιξε με τζαζίστες, Τούρκους, Αραβες, απέκτησε κοινό, πούλησε δίσκους, έκανε το όνομά του γνωστό σε όλο το ελληνικό στοιχείο και πέρα από αυτό. Θυμάται πως στα τέλη του ’50 τον κάλεσαν στις ΗΠΑ για να ηχογραφήσει δίσκο. Εκείνος ο δίσκος έγινε δίσκοι και το ταξίδι κράτησε 20 χρόνια.

«Δούλεψα στο ίδιο μαγαζί επί 20 χρόνια», θυμάται ο Πετρολούκας. «Πορτ Σαΐδ λεγόταν, ήταν στο Μανχάταν, στους 29 δρόμους. Είχε και τούρκους και άραβες μουσικούς. Ηταν ιντερνασιονάλ. Από πάνω μέναμε εμείς. Κι ο Μπάμπης (το πρώτο του παιδί) όλο το βράδυ άκουγε».

Και πώς κι έφυγε από την Αθήνα στα τέλη του ’50; Παιδί μεγαλωμένο σε χωριό μάλιστα… Ακόμα και η Αθήνα θα πρέπει να του φαινόταν χαώδης. «Ηθελα να πάω. Τότε, όταν πήγαινες στην Αμερική γινόσουν κάποιος».

Σιγά σιγά έφερε όλη την οικογένεια, πατέρα, μάνα, αδέλφια, γυναίκα και παιδιά (ακόμα ένα αγόρι και ένα κορίτσι). «Μου το επέτρεψε ο νόμος τότε και τους έφερα όλους», λέει.

Πώς ύστερα από είκοσι χρόνια αποφασίσατε να γυρίσετε πίσω, στην Ελλάδα;

Το όνειρό μου πάντα ήταν να γυρίσω πίσω. Γύρισα, έκτισα την πολυκατοικία με τα χρήματα που είχα βγάλει και μείναμε όλη η οικογένεια εδώ. Μόνο η αδελφή μου έμεινε στην Αμερική και ο γιος μου ο μικρός που σπούδασε γιατρός. Τον έφερα όμως έπειτα από λίγο στο Γουδή και όταν τελείωσε και έκανε το αγροτικό του, κατάλαβε ότι με 300 δρχ. τον μήνα δεν γίνεται να ζήσει, είχε γυναίκα και παιδιά. «Θα ‘ρθω κι εγώ μαζί σας» μου είπε, κι έτσι έγινε. Πανηγύρια, κέντρα, γάμοι, παντού πηγαίναμε, σε όλη την Ελλάδα.

Στρέφομαι στον Χαράλαμπο που μας κοιτάζει σιωπηλός.

Πάντα δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ πατέρα και γιου;

Ο πατέρας είναι το πρότυπο. Κι εγώ μεγάλωσα με ένα κλαρίνο στο χέρι. Για χάρη της μάνας μας πήγα στη Σιβιτανίδειο και έμαθα μηχανικός αυτοκινήτων, αλλά κρέμασα το δίπλωμα στον τοίχο. Το κλαρίνο πρώτα…

Και δεν αισθανθήκατε ποτέ ανταγωνιστικά, και σε καλλιτεχνικό επίπεδο εννοώ;

Παρεμβαίνει ο Πετρολούκας. «Αν είχε μεγαλώσει όπως εγώ με εκείνες τις συνθήκες θα ήταν το ίδιο μ’ εμένα. Αλλά άλλαξαν οι εποχές»

Τι άλλαξε περισσότερο στη δουλειά σας; Τι διαφορά έχει από τα τέλη του ’70;

«Τα πάντα», λέει ο Χαράλαμπος. «Κατ’ αρχάς τότε, έπαιζες για να μερακλώσει ο κόσμος, να σηκωθεί, να χορέψει. Ετσι έβγαινε το μεροκάματο. Ετσι πληρωνόμασταν. Τώρα έχεις 50 ή 100 τραγούδια, τα λες και τελείωσες. Ολα είναι τυποποιημένα».

Μέχρι το 2013 η πλήρης αποκατάσταση του Παρθενώνα

Στα αναστηλωτικά έργα που έγιναν τα τελευταία χρόνια στην Ακρόπολη, αλλά και σε όσα βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στον Ιερό Βράχο, αναφέρθηκε με λεπτομέρεια αλλά και συγκίνηση, χτες, από το αμφιθέατρο του Μουσείου Ακρόπολης, η Μαίρη Ιωαννίδου, μέχρι πρότινος διευθύντρια της Υπηρεσίας Μνημείων Ακροπόλεως (ΥΣΜΑ), που συνταξιοδοτήθηκε πρόσφατα. Σήμερα είναι Επίτιμη Διευθύντρια της Υπηρεσίας.

«Το μεγαλύτερο έργο στον Παρθενώνα αυτή την περίοδο είναι η επέμβαση στη δυτική πλευρά του μνημείου, που αναστηλώθηκε από τον Νικόλαο Μπαλάνο την πρώτη περίοδο αναστήλωσης του Παρθενώνα (1898-1902). Η πρώτη επέμβαση στο μνημείο από την Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ) έγινε το 1976 όταν απομακρύνθηκαν από το δυτικό αέτωμα τα εναπομείναντα σε αυτό γλυπτά του Κέκροπος και της Καλλιρρόης και αντικαταστάθηκαν με αντίγραφα από πολυεθυλαίνιο», πληροφόρησε μεταξύ άλλων η κ. Ιωαννίδου.

Η επίτιμη διευθύντρια αναφέρθηκε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η δυτική πλευρά του μνημείου, όπως θραύσεις λίθων που οφείλονται στη διόγκωση και οξείδωση των σιδερένιων ενισχύσεων της προηγούμενης αναστήλωσης αλλά και των αρχαίων σιδερένιων συνδέσεων, παραμορφώσεις από σεισμούς, αλλά και από την έκρηξη που ακολούθησε τον βομβαρδισμό του Μοροζίνι το 1687, καθώς και η πολύ κακή κατάσταση διατήρησης της επιφάνειας από την αρχαία πυρκαγιά του 267 μ.Χ., την απολάξευση των μορφών και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας.

Η τρέχουσα επέμβαση στη δυτική πλευρά του μνημείου στηρίζεται στη μελέτη την οποία έχουν εκπονήσει οι αρχιτέκτονες Βασιλεία Μανιδάκη και Βασιλική Ελευθερίου -η οποία είναι και η νέα διευθύντρια της ΥΣΜΑ-, καθώς και η πολιτικός μηχανικός Αντιγόνη Βρούβα. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2013 προβλέπεται να αποσυναρμολογηθούν συνολικά 80 αρχιτεκτονικά μέλη, που αφορούν στις περιοχές στις οποίες επενέβη ο Ν. Μπαλάνος το 1902, καθώς και στους λίθους του επιστυλίου στα γωνιακά μετακιόνια, οι θραύσεις των οποίων είχαν αντιμετωπισθεί τότε με μεγάλους σιδερένιους συνδέσμους που είχαν τοποθετηθεί στην όψη του μνημείου.

Επίσης, θα αποκατασταθούν τα θραυσμένα αρχιτεκτονικά μέλη και θα απομακρυνθούν από τις δύο γωνίες της δυτικής πλευράς του μνημείου έξι συνολικά μετόπες, οι οποίες θα μεταφερθούν στο Μουσείο Ακρόπολης για λόγους προστασίας. Στα «κενά» θα τοποθετηθούν πιστά αντίγραφα των μετοπών από τεχνητό λίθο. Προβλέπεται επίσης η αντικατάσταση με πιστά αντίγραφα από τεχνητό λίθο των συνθετικών αντιγράφων των εναετίων γλυπτών του συμπλέγματος του Κέκροπα και της Καλλιρρόης.

Όλοι οι λίθοι που θα αποσυναρμολογηθούν, αλλά και όλοι οι παρακείμενοι, θα συντηρηθούν. Σκοπός της επέμβασης είναι να αρθούν όσο είναι δυνατόν οι παραμορφώσεις στις περιοχές που αποσυναρμολογούνται και να βελτιωθούν οι εδράσεις. Επίσης, να επιτευχθεί μορφολογική αποκατάσταση της όψης με την ένταξη σε αυτήν ορισμένων αρχιτεκτονικών μελών από νέο μάρμαρο.

Οι εργασίες καθαίρεσης στον Παρθενώνα ξεκίνησαν το 2011. Μέχρι σήμερα έχουν απομακρυνθεί από τη βορειοδυτική και νοτιοδυτική γωνία του μνημείου 74 λίθοι, μεταξύ των οποίων οι τέσσερις μετόπες από τη βορειοδυτική γωνία -ανάμεσά τους κι αυτή του «Ευαγγελισμού»-, τα αντίγραφα των εναετίων γλυπτών, έξι λίθοι του επιστυλίου της βορειοδυτικής γωνίας (βάρους 7,5-9 τόνων), τα γιγαντιαία γωνιακά γείσα της βορειοδυτικής και νοτιοδυτικής γωνίας (βάρους 8 τόνων) και ο γωνιαίος λίθος της επαετίδος σίμης με τη λεοντοκεφαλή, εμβληματικό στοιχείο του Παρθενώνα.

Οι λίθοι που αποσυναρμολογούνται, μεταφέρονται στο εσωτερικό του μνημείου όπου έχει αρχίσει η δομική τους αποκατάσταση και η συντήρηση της επιφάνειάς τους.

Σύμφωνα με την κ. Ιωαννίδου, στον Παρθενώνα βρίσκεται σε εξέλιξη ένα άλλο πρόγραμμα που αφορά στη δομική αποκατάσταση και ανατοποθέτηση στην οριστική τους θέση των αρχαίων λίθων της εξωτερικής στρώσης του ορθοστάτη του βόρειου τοίχου του σηκού. Παράλληλα, στα νέα συμπληρώματα των έξι κιόνων της βόρειας κιονοστοιχίας του μνημείου θα λαξευτούν οι ραβδώσεις, μια τελική επεξεργασία που γίνεται στις επιφάνειες των σπονδύλων από νέο μάρμαρο.

Προπύλαια

Στα Προπύλαια έχει ήδη ολοκληρωθεί η αποκατάσταση των οροφών του κεντρικού κτιρίου, καθώς και η αναστήλωση του νότιου τοίχου του κεντρικού κτιρίου, που περιελάμβανε την αναστήλωση της ανωδομής του τοίχου με 16 αρχαίους λίθους των οποίων αναγνωρίσθηκε η αρχική θέση. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2011.

Το νέο πρόγραμμα αφορά στη νότια πτέρυγα των Προπυλαίων, το πιο ιδιόμορφο από αρχιτεκτονικής πλευράς τμήμα του μνημείου. Εκεί τον 15ο αιώνα είχε κτισθεί ο λεγόμενος Φράγκικος Πύργος, μέσα στον οποίο ενσωματώθηκαν από τους φλωρεντινούς όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη που είχαν αποσυναρμολογήσει από το δυτικό άκρο της πτέρυγας. Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε ο αρχιτέκτονας Τάσος Τανούλας, θα αναστηλωθούν στις αυθεντικές τους θέσεις 50 αρχιτεκτονικά μέλη, το αυθεντικό υλικό των οποίων κυμαίνεται από 60 έως 100%, ενώ στο σύνολο το αρχαίο υλικό που θα αναστηλωθεί θα ανέρχεται σε ποσοστό 90%. Ο λίθος της ζωφόρου της δυτικής όψης προβλέπεται να κατασκευασθεί εξ ολοκλήρου από νέο μάρμαρο.

Τα μέλη της προηγούμενης αναστήλωσης της δεκαετίας του ΄50, που πραγματοποίησε ο Αναστάσιος Ορλάνδος, δεν θα αποσυναρμολογηθούν, καθώς δεν εμφανίζουν ρηγματώσεις ή θραύσεις. Δεν θα συμβεί, όμως, το ίδιο και στα επιστύλια της βόρειας και δυτικής πλευράς, καθώς η σύγχρονη διερεύνηση απέδειξε ότι η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε δεν συμφωνεί με τις αρχές των επεμβάσεων της ΕΣΜΑ, οι οποίες επιβάλλουν τον σεβασμό της αρχικής στατικής λειτουργίας των μελών που αναστηλώνονται.

Ναός Αθηνάς Νίκης

Στην περιοχή του ναού Αθηνάς Νίκης, η αναστήλωση του οποίου αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του δευτέρου εξάμηνου του 2010, πραγματοποιούνται εργασίες αποσυναρμολόγησης και αποκατάστασης τεσσάρων λίθων της κορωνίδας του πύργου, η απομάκρυνση των οποίων δεν είχε καταστεί εφικτή, καθώς σε αυτούς εδράζονταν τα ικριώματα της επέμβασης.

Επίσης, προβλέπεται η απομάκρυνση των εργοταξιακών εγκαταστάσεων, η απόδοση του περιβάλλοντος χώρου του ναού, η διαμόρφωση πρόσβασης των επισκεπτών σε χώρο θέασης του ναού, η αποκατάσταση του δαπέδου από οπλισμένο σκυρόδεμα νότια και ανατολικά του ναού και η βελτίωση προστασίας και λειτουργικότητας του υπογείου.

Το μεγάλο αναστηλωτικό πρόγραμμα στην Ακρόπολη, που χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ ΚΠΣ με επεμβάσεις στον Παρθενώνα, τα Προπύλαια και τον ναό Αθηνάς Νίκης, ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία. Το νέο πρόγραμμα για τα έτη 2007 – 2013 γίνεται με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, ύψους 8.000.000 ευρώ.

Πηγή: ΑΜΠΕ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 28.4.12