Αρχίζουν οι εξετάσεις

 

Του Νίκου Τσούλια

Η εκπαιδευτική ζωή των λυκείων εδώ και δεκαετίες συμπυκνώνει τη λειτουργία της και νοηματοδοτεί εν πολλοίς τους στόχους της στις εξετάσεις και μάλιστα στις εξετάσεις που οδηγούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αυτό το σκηνικό των εξετάσεων αδικεί τον όλο παιδαγωγικό και μορφωτικό ρόλο του σχολείου, αλλά είναι τόσο πολύ ισχυρές οι προσδοκίες μαθητών και γονέων για τη μελλοντική εξέλιξη των πρώτων που επισκιάζουν την κύρια αποστολή του σχολείου. Είναι μια ισχυρή κοινωνική επιταγή η επιτυχία στις εξετάσεις που συνδέεται με την προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη των νέων και γι’ αυτό δεν μπορεί να μην είναι στην πρώτη γραμμή του ενδιαφέροντός μας.

 

Ας δούμε λοιπόν κάποια επιμέρους σημεία αυτής της δοκιμασίας που είναι όμως τόσο συννεφιασμένη από το άγχος και την έντονη ανησυχία των μαθητών μας. Θα μπορούσα να ισχυριστώ απευθυνόμενος στους υποψηφίους να απολαύσουν την όλη περίοδο. Και αυτό δεν είναι σχήμα λόγου. Να σκεφτούν απλά και κυρίως λογικά. Οι εξετάσεις είναι μια επιλογή αυτών των ίδιων των υποψηφίων (και όχι ένας καταναγκασμός), μια επιλογή που συνδέεται με το άνοιγμα των φιλοδοξιών και των δυνατοτήτων τους για τη δημιουργία του δικού τους μέλλοντος.

Και μπορούν να απολαύσουν τις εξετάσεις αναλογιζόμενοι και πάλι ορθολογικά ότι η προσπάθεια είναι διαρκής για την κατάκτηση της ζωής μας, ότι οι εξετάσεις αυτές είναι ένας σταθμός, ότι το κύριο βάρος για μια επιτυχημένη επαγγελματική εξέλιξη και κοινωνική ανέλιξη δεν είναι πλέον το επίπεδο του πτυχίου αλλά οι μεταπτυχιακές σπουδές και το σύνολο των μορφωτικών προσόντων (ξένες γλώσσες, νέες τεχνολογίες κλπ) και η κουλτούρα φιλομάθειας. Μπορώ να ισχυριστώ ότι όταν κάποιος / κάποια ερωτευθεί τη γνώση, όταν κάνει τη γνώση υπόθεση και νόημα ζωής, τότε το μέλλον είναι γενναιόδωρο, δίνει πολύ περισσότερα από όσα έχουμε σχεδιάσει, πολύ περισσότερα από όσα έχουμε ονειρευτεί. Αυτή θεωρώ ότι πρέπει να είναι η βασική ιδέα, η βασιλική οδός, ο οδηγητικός μίτος για την περίοδο των εξετάσεων, για τις ίδιες τις εξετάσεις.

Στα τεχνικά στοιχεία, οι κανόνες έχουν χιλιοειπωθεί, αλλά έχει αξία η επανάληψή τους. Ο καλός ύπνος είναι βασική συνθήκη για τη διαύγεια του πνεύματος και για μια ευδιάθετη λειτουργία. Δεν υπάρχουν sos θέματα, δεν υπάρχουν άγνωστα θέματα, τίποτα δεν είναι έξω από το βεληνεκές ενός υποψηφίου που έχει διαβάσει. Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων απαιτείται απόλυτη προσήλωση, ορθολογική αξιοποίηση του χρόνου, ψύχραιμη αντιμετώπιση της όποιας δυσκολίας παρουσιαστεί, ιεράρχηση της σειράς των απαντήσεων των τεσσάρων θεμάτων (από τα εύκολα στα δύσκολα), σύντομη και περιληπτική χρησιμοποίηση του πρόχειρου μέρους του τετράδιου. Δεν ασχολούμαστε με το όλο σκηνικό της αίθουσας, δεν μας απασχολεί η όποιας μορφής κινητικότητα αφορά την αίθουσα.

Αν υπάρξει κάποια διόρθωση, αυτή αφορά όλη τα εξεταστικά κέντρα και αναγράφεται στον πίνακα. Σεβόμαστε αυτούς που γράφουν ακριβώς γιατί σεβόμαστε τον εαυτό μας. Αν νιώσουμε κάποια στιγμή κενό μνήμης, μην ανησυχείτε, είναι παροδικό, είναι μάλλον φυσιολογικό, είναι απόρροια της έντασης. Η ανάγνωση των θεμάτων πρέπει να είναι προσεκτική, κάθε λέξη έχει το σημασιολογικό της φορτίο και τη δική της συμβολή σε κάθε πρόταση. Και ακόμα, τα δεδομένα στα θετικά μαθήματα – μαθηματικά, φυσική, χημεία κλπ – δεν είναι μόνο τα αριθμητικά δεδομένα! Διαβάζουμε πολύ καλά το τι ρωτάει το κάθε θέμα. Η απάντηση – αιτιολόγηση πρέπει να είναι σαφής και σύντομη, ο λόγος να είναι περιεκτικός, να μην απλώνεται, να μην επαναλαμβανόμαστε, γιατί εκτός των άλλων είναι φοβερή απώλεια χρόνου.

Αν σε κάποιο σημείο ταλαντευόμαστε στο αν ένα μέρος του βιβλίου χρειάζεται να γραφεί ως μέρος μιας ερώτησης, μπορούμε να αφήσουμε κενό (μπορούμε να κάνουμε παραπομπή χωρίς κανένα πρόβλημα) και να το συμπληρώσουμε στο τέλος όταν θα έχουμε τελειώσει όλα τα θέματα. Προς τούτο σημειώνουμε δυο τρεις λέξεις από αυτό το μέρος του θέματος που μας προκαλεί ταλάντευση στο πρόχειρο, για να το θυμηθούμε εύκολα. Τις αριθμητικές πράξεις τις κάνουμε προσεκτικά ακόμα και τις εύκολες πράξεις τις κάνουμε στο πρόχειρο.

Είναι κερδισμένος χρόνος ο χρόνος μέσα στον οποίο σαρώνουμε μεθοδικά και με στέρεα βήματα όλα τα σημεία των ερωτημάτων χωρίς βιασύνη. Σε κάθε περίπτωση η καλή εμφάνιση του γραπτού είναι βοηθητικό στοιχείο για τη δική σας γραφή και το δικό σας έλεγχο και όχι μόνο.

Καλή επιτυχία!