Η πολιτική συνδιαλέγεται με την Ιστορία

φωτογραφία: από το όμορφο δρυοδάσος της Φολόης στην Ηλεία

Του Νίκου Τσούλια

Η σημερινή πολιτική συγκυρία συμπυκνώνει με έναν μοναδικό τρόπο τόσο το μεταπολιτευτικό παρελθόν της χώρας όσο και το μέλλον των δύο τουλάχιστον επόμενων δεκαετιών. Και γι’ αυτό το λόγο η πολιτική σήμερα συνδιαλέγεται με την ιστορία. Σήμερα, άλλωστε, είναι και το περιβόητο τέλος της Μεταπολίτευσης, που κάποιοι το έψαχναν ή θεωρητικολογούσαν αυθαίρετα ως προς τα όριά του.

Μόνο που το τέλος της Μεταπολίτευσης δεν έρχεται με μια νέα φωτεινή περίοδο της ιστορίας μας. Δεν ακολουθεί τη μακροβιότερη περίοδο κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της χώρας μια νέα προωθητική εξέλιξη της ιστορίας, δεν ακολουθεί την πιο προοδευτική φάση μας στο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πεδίο μια νέα ευρωπαϊκή πορεία μας στη χορεία των πιο αναπτυγμένων χωρών. Είμαστε σε ένα οριακό σημείο που μπορεί να μας φέρει πολύ πίσω, είμαστε σε μια φάση ανατροπής των κατακτήσεων των τελευταίων σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών. Τίθεται ένα ερώτημα: γιατί δεν μπορεί να είναι διαρκής η πρόοδος μιας χώρας; Αυτή η αίσθηση της συνεχούς προόδου που βιωνόταν ως απτή πραγματικότητα για όλες τις μεταπολεμικές γενιές του τόπου μας έγινε μια απόλυτη βεβαιότητα. Τίποτα ανησυχητικό δεν φαινόταν στον ορίζοντα. Ωστόσο, τα γεγονότα είναι αμείλικτα. Ποτέ στην ιστορία δεν υπάρχει ακώλυτη πορεία προς το ξέφωτο. Ποτέ στην ιστορία, το μέλλον δε διασφαλίζεται από ένα παρελθόν προόδου. Το μέλλον δημιουργείται. Και εμείς χρόνια τώρα δεν δημιουργούσαμε το μέλλον, απλώς το καταναλώναμε. Και φυσικά η ερήμωση του μέλλοντός μας κάποια στιγμή μάς περιέλαβε στους κόλπους του.

Το πολιτικό μας σύστημα εμφανίστηκε εκτός πολιτικής πραγματικότητας. Το μεταπολιτευτικό μοντέλο διακυβέρνησης (μονοκομματικές κεντροαριστερές ή κεντροδεξιές κυβερνήσεις και αυξομειωτικές διακυμάνσεις στην εκλογική καταγραφή της αριστεράς) εξέπνευσε με δραματικό τρόπο. Είναι ο καπιταλισμός και η επικυριαρχία των αγορών που οδηγεί χώρες και λαούς στην εξαθλίωση και στην παρακμή, είναι ο πλήρης αποικισμός της πολιτικής από τις δυνάμεις του κεφαλαίου και έτσι χάνονται τα όποια στοιχεία αυτονομίας είχε η συγκρότηση της πολιτικής, είναι οι αντι-κοινωνικές κυρίως δυνάμεις που κρατούν τη γραφίδα της σύγχρονης ιστορίας. Και το πολιτικό μας σύστημα και οι πολιτικοί ως πρόσωπα θα συναντήσουν το μαύρο σκοτάδι της ιστορίας, γιατί οδήγησαν τη χώρα μας στην φτώχεια και στην παρακμή. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα και επακόλουθα. Θεωρώ αυτονόητο ότι δεν πρέπει να ισοπεδώνονται όλοι και όλα.

Προφανώς τα κόμματα της αριστεράς δεν έχουν την ευθύνη για τη σημερινή εξέλιξη, έχουν όμως ευθύνη γιατί δεν μπόρεσαν να την αποτρέψουν. Η θεωρία του τύπου «εμείς τα λέγαμε», δεν είναι πολιτική προσέγγιση, αλλά φτηνές δικαιολογίες για τα κομματικά ακροατήρια και δεν αφορούν σε καμιά περίπτωση το λαό και τη χώρα. Η κύρια, η μεγάλη, η ιστορική ευθύνη είναι προφανώς στα κυβερνητικά κόμματα. Όχι μόνο δεν μπόρεσαν να οδηγήσουν τη χώρα μετά την ένταξή της στην ευρωζώνη σε μια πορεία διατήρησης του status αυτού, αλλά φάνηκαν εντελώς ανέτοιμα να δώσουν ένα στίγμα εθνικής πορείας, δεν είχαν καμιά πρόταση για τη χώρα στο πώς θα κινηθεί σε ένα έντονα διεθνοποιημένο περιβάλλον πολιτικών σχέσεων, σε μια διεθνή κατάσταση που έχει εισέλθει σε μια παρατεταμένη «ζώνη θυέλλης».

Υπάρχει δε το εξής εντυπωσιακό στοιχείο. Αν εξετάσουμε τις πολιτικές πλατφόρμες των κυβερνητικών κομμάτων την τελευταία δεκαετία, θα διαπιστώσουμε ότι δεν γίνεται καμιά αναφορά στο τι και στο πώς θα ασκείται και θα αναπτύσσεται το σχήμα της πολιτικής για την Ελλάδα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και μάλιστα παγκοσμιοποίησης χωρίς διεθνείς κανόνες αλλά με βάση τα συμφέροντα και μόνο των κεφαλαιοκρατικών δυνάμεων. Βεβαίως, υπάρχει και η ερμηνεία της ενσωμάτωσης κομμάτων και πολιτικών (προσώπων και επιλογών) στη βάρβαρη πορεία της παγκοσμιοποιημένης ολοκλήρωσης των στόχων του κεφαλαίου και επομένως δεν ετίθετο ούτε καν θεωρητικά ζήτημα μιας κάποιας εθνικής στρατηγικής που θα προάσπιζε στοιχειωδώς τα συμφέροντα της χώρας.

Υπήρχαν και υπάρχουν αρκετά βιβλία έγκυρων κοινωνιολόγων (κυρίως ξένων) που μιλούσαν για αυτές τις εξελίξεις από τη δεκαετία του 1990. Υπήρχαν φωνές ανάλυσης για τη διεθνή πολιτική που επέμεναν στο ότι οι χώρες πρέπει να κάνουν διορθωτικές κινήσεις, αφού το έθνος – κράτος εκχωρούσε αρμοδιότητες σε διεθνοποιημένους θεσμούς, οι οποίοι ωστόσο δεν είχαν πολιτική αυτονομία, αλλά ήταν υποχείριοι των δυνάμεων της αγοράς.

Η σημερινή πολιτική συγκυρία χαρακτηρίζεται από μια βαθιά ιστορική «ασυνέχεια», μια γενική πολιτική αλλαγή – τομή στον πολιτικό χάρτη μας αλλά και στην πολιτική κουλτούρα μας. Και σε τέτοιες ιστορικές «στιγμές» οφείλουμε να είμαστε όλοι παρόντες, όχι ως παρατηρητές αλλά ως δρώντα πολιτικά υποκείμενα. Γιατί θέλουμε να αγωνιστούμε για τα κοινωνικά δικαιώματά μας, για να ανοίξουμε δρόμους, για να δημιουργήσουμε το δικό μας μέλλον, ένα μέλλον φωτεινό.