Ερωτικά απανθίσματα

Σακαγιάν Εδουάρδος
Εραστές μπροστά στη βιβλιοθήκη

Πώς να ξεκινήσεις και πώς να τελειώσεις για να ζωγραφίσεις το πορτρέτο του έρωτα; Τι να πρωτοσυμπεριλάβεις στο παιχνίδι των λέξεων και των εννοιών όταν ο έρωτας είναι το μεγαλείο της ίδιας της ζωής και του κόσμου; Πώς να σταθείς απέναντί του όταν η διαρκής επιθυμία σου είναι να σε πάρει μαζί του στο μεθυστικό παιχνίδι του; Πώς να ψηλαφίσεις την ιερότητα και την απεραντοσύνη του, όταν ξέρεις ότι μόνο η ποίηση μπορεί να αγγίξει το μεγαλείο του;     

Επιμέλεια: Νίκου Τσούλια

100.000 χρόνια οργασμού

Η πολιτισμική πλευρά της επιθυμίας για σεξ. Θρησκευτικές, πολιτικές και κοινωνικές παράμετροι που καθόρισαν τη λίμπιντο. Ο πανσεξουαλισμός, η απαγόρευση, η απελευθέρωση. Οι μαρτυρίες στην τέχνη

Ι. Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ | ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 8 Αυγούστου 2010

«Η επιθυμία για συνουσία είναι η ευφυΐα του γένους» έγραψε ο Σοπενχάουερ. Πώς εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία της επιθυμίας; Υπάρχει ιστορία, δηλαδή εξέλιξη στον οργασμό; Αντικειμενικά δεν ήταν πάντα ίδιος;
Η επιθυμία για σεξ αποδείχθηκε πολύ ισχυρή πολιτισμικά, όπως και διαφοροποιημένη για κάθε φύλο. Γυναίκες και άνδρες έχουν τελείως διαφορετικές σεξουαλικές εμπειρίες και διαφορετικούς σεξουαλικούς στόχους. Και ιστορικά είχαν διαφορετικές προσδοκίες για το σεξ, αλλά πάντα και οι άνδρες και οι γυναίκες χρειάζονταν ο ένας κάποιον άλλον για να απολαύσουν τον οργασμό.

Romeo und Julia,
Courtesy of Bildarchiv Foto Marburg.

Το βιβλίο του δημοσιογράφου Τζόναθαν Μάργκολις δεν θα το έλεγες ούτε επιστημονικό ούτε αμιγώς δημοσιογραφικό. Είναι κάτι ανάμεικτο, μια καταγραφή σημαντικών αλλά και λιγότερο σημαντικών στοιχείων, ερευνών, απόψεων κ.ά. πάνω στην ιστορία του οργασμού. Η αδυναμία του είναι ότι καταγράφει πολλές πηγές αναξιολόγητες, αλλά από την άλλη αυτό είναι και το ελκυστικό στοιχείο του, καθώς περιέχει ενδιαφέρουσες και μερικές φορές ακόμη και κουτσομπολίστικες λεπτομέρειες.

Τα βασικά ερωτήματα που τίθενται είναι τα εξής: Υπάρχει ιστορία του οργασμού; Ο οργασμός στη διάρκεια των αιώνων έχει αλλάξει;
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η ανθρώπινη σεξουαλικότητα από την αρχαία Αθήνα ως τη δεκαετία του 1980 στο Σαν Φρανσίσκο υπόκειται τόσο στις κοινωνικές εξελίξεις όσο και στις ανθρώπινες ορμόνες. Στην ουσία ο οργασμός υπάρχει στα 100.000 χρόνια περίπου που τα ανθρώπινα όντα θεωρούνται πολιτισμένα.
Οσον αφορά την πορεία του οργασμού, είναι γνωστό ότι υπήρχαν κοινωνίες που τον έθεσαν σε περιορισμό και άλλες που τον αναζήτησαν ως κυριαρχικό στοιχείο μιας καλής ζωής. Η Ιστορία έδειξε αυτά τα σκαμπανεβάσματα, στα οποία στέκεται αναλυτικά ο συγγραφέας.

Ο προχριστιανικός οργασμός

«Ερως και Αφροδίτη».
Εργο του Αλεσάντρο Αλόρι (1535-1607)

Ο προχριστιανικός κόσμος ήταν αρκετά απελευθερωμένος στην αναζήτηση της ευχαρίστησης στο σεξ. Για παράδειγμα, στην Αίγυπτο «ο συνδυασμός των καιρικών συνθηκών,η αυτοπεποίθηση για την κουλτούρα τους και της μεγάλης ευφορίας του Δέλτα του Νείλου έκανε τους Αιγύπτιους λαό ιδιαίτερα αισθησιακό. Κάτω από τον ανελέητο ήλιο οι γυναίκες φορούσαν μόνον έναν κοντό διάφανο χιτώνα και οι άνδρες μια πτυχωτή κοντή φούστα. Πώς να μην έχουν συνεχώς τον νου τους στον έρωτα σε ένα τόσο ερωτικό σκηνικό;».
Αλλά και «η Βίβλος», όπως καταγράφει ο συγγραφέας, «αναφέρεται στη σεξουαλικότητα ως θείο δώρο και τη χαρακτηρίζει κεντρικό κόμβο της ανθρώπινης ύπαρξης,συχνά μάλιστα περιγράφει σκηνές χωρίς να διευκρινίζει αν οι συμμέτοχοι είναι παντρεμένοι ή όχι. Υπάρχουν ένα σωρό χωρία που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ερωτικές περιγραφές,όπως η αφήγηση στο βιβλίο της Ρουθ, όπου η Ρουθ ξελογιάζει τον Βοόζ στο δάπεδο του αλωνιού». Ο συγγραφέας αναφέρει ότι πολλοί μελετητές του Κορανίου «υποστηρίζουν ότι ο Μωάμεθ και οι μαθητές του ευνοούσαν τη γυναικεία σεξουαλικότητα και τις σεξουαλικές ηδονές της γυναίκας εντός του γάμου. Συγκεκριμένα, ο Μωάμεθ ενθάρρυνε τους άνδρες να είναι φιλοφρονητικοί στο κρεβάτι:Οταν κάποιος από εσάς κάνει έρωτα στη σύζυγό του, ας μην το κάνει όπως γίνεται στα πουλιά,αντίθετα να αργείτε και να παρατείνετε».
Η γυναικεία περιτομή, καταγεγραμμένη κατά πρώτον από τον έλληνα γεωγράφο Στράβωνα, δεν είναι αποκλειστική παράδοση του Ισλάμ αλλά έθιμο σε πολλές γεωγραφικές περιοχές που ενστερνίστηκε αργότερα το Ισλάμ.

Η ηδονή για την ηδονή στην αρχαία πόλη-κράτος

La naissance de Vénus d’après Botticelli, Courtesy of Culture.fr.

Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε, κατά τον Μάργκολις, οι αρχαίοι Ελληνες υπήρξαν ο πρώτος πολιτισμός που μεθόδευσε την επιδίωξη της ηδονής. Στην ελληνική γλώσσα απαντάται για πρώτη φορά και η λέξη «οργασμός», που σημαίνει τη σφοδρή και ακατάσχετη φυσιολογική διέγερση. Ισως αυτή η αναζήτηση της ηδονής για την ηδονή να οδήγησε στην πρωτοποριακή άνθηση του ελληνικού θεάτρου, της τέχνης, της κωμωδίας, αλλά και του αθλητισμού και του σεξουαλισμού. Το δικαίωμα στον οργασμό είχαν όχι μόνον οι άνδρες αλλά και οι γυναίκες, και είναι γνωστές οι σκηνές της «Λυσιστράτης» αλλά και οι «Βάκχες», όπου εκφράζεται η σεξουαλική επιθετικότητα των γυναικών, τέτοια που να προκαλεί φόβο στους άνδρες. Αντίθετα με την Αίγυπτο, οι γυναίκες ήταν σεμνότερα ντυμένες αλλά οι άνδρες μονίμως γυμνοί και «ετοιμοπόλεμοι». Στην αρχαία πόλη-κράτος ο έρωτας είχε πολλές εκφάνσεις, όπου ομοφυλοφιλία και παιδεραστία ήταν ένα καθημερινό γεγονός, απόλυτα νόμιμο και κοινωνικά ζητούμενο. Οι γυναίκες-σύζυγοι ήταν περιορισμένες αλλά είχαν κι αυτές τις διαφυγές τους, σύμφωνα με νεότερες έρευνες. Στη Ρώμη πάλι, αν και θεωρείται ότι ήταν η πόλη των ακόλαστων οργίων, εν τούτοις οι Ρωμαίοι προώθησαν περισσότερο από τους αρχαίους Ελληνες το ζήτημα του ισότιμου γάμου και της δικαιότερης κατανομής της οργασμικής ηδονής μεταξύ των φύλων. Ο Οβίδιος τον 1ο αιώνα μ.Χ. δίνει στην «Ερωτική τέχνη» οδηγίες που σίγουρα θα μπορούσαν να συναγωνιστούν το σημερινό «Cosmopolitan»: «Χρησιμοποιήστε βία.Στις γυναίκες αρέσουν οι βίαιοι άνδρες. Συχνά δείχνουν ότι υποτάσσονται απρόθυμα, ενώ στην πραγματικότητα λαχταρούν να υποταχτούν. Οταν βρείτε το σημείο όπου αρέσει σε μια γυναίκα να την αγγίζουν,μη δειλιάζετε να το αγγίζετε…Θα δείτε τα μάτια της να λάμπουν… Θα βογκήσει και θα ψιθυρίσει γλυκές ανοησίες και θα αναστενάξει με ικανοποίηση… προσέξτε όμως να μην καλπάσετε μπροστά, αφήνοντας τη πίσω. Και φροντίστε να μη φτάσει πρώτη στο τέρμα»!

Στην Ανατολή

Ερωτική σκηνή σε ερυθρόμορφο αγγείο,
510-500 π.Χ.

Η Ανατολή με το 1.700 ετών ινδικό Κάμα Σούτρα, με τις 529 ερωτικές στάσεις, και ο αραβικός Κήπος της Ηδονής του 1500 είναι οι σίγουροι τρόποι εισαγωγής στη σεξουαλική απόλαυση στον κόσμο της Ανατολής. Η αναζήτηση από μέρους των ανδρών μεγαλύτερης ηδονής πέρα από τη «στεγνή» εκσπερμάτιση βρήκε τη λύση στον ταντρισμό, που έχει πατρίδα την Κίνα, 6.000 χρόνια πίσω στο παρελθόν. Το προφητικό βιβλίο της αρχαίας Κίνας Ι Τζιγκ που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα π.Χ. περιέχει μια περιγραφή των οργασμικών διαφορών των δύο φύλων βασισμένη στα στοιχεία φωτιά και νερό προσομοιάζει με την ανάλογη αντίληψη αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων 1.000 χρόνια μετά. Ο ταντρισμός (καθυστέρηση της εκσπερμάτισης και διαδοχικοί εσωτερικοί οργασμοί για τον άνδρα) βρήκε την έκφρασή του στο Ταό. Οι οπαδοί του ισχυρίστηκαν ότι ανακάλυψαν έναν τρόπο ώστε οι άνδρες να εκτρέπουν την οργασμική τους ενέργεια προς τα επάνω, μέσω της σπονδυλικής στήλης προς τον εγκέφαλο, και να τον επαναφέρουν πολλές φορές προς τα κάτω, εκσπερματώνοντας τη χρονική στιγμή που επέλεγαν αυτοί. Οι Κινέζοι φρόντιζαν για τον οργασμό της γυναίκας, αν και ως γνήσιοι φαλλοκράτες είχαν θεωρίες που ευνοούσαν τους άνδρες, όπως π.χ. το ιδανικό του να κάνει κάθε άνδρας της μεσαίας τάξης έρωτα με εννέα γυναίκες ταυτόχρονα, αρκεί να φρόντιζε να φτάσουν όλες σε οργασμό.

Η χριστιανική καταπίεση

Στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους η Εκκλησία του Χριστού αποδείχθηκε πιο σκληρή, οι δε απόγονοι του Ιησού κατέστησαν τους ασαφείς νόμους του περί το σεξ σε ασφυκτικούς σιδερένιους κανόνες που επηρέασαν τον τότε γνωστό κόσμο. Ο Απόστολος Παύλος κήρυττε τη σεξουαλική αποχή ως ιδανικό και δεχόταν ως μοναδική παραχώρηση τον γάμο. Ο Τερτυλιανός (2ος αι.)χαρακτήρισε το σεξ πράξη επονείδιστη, ο Αρνόβιος (3ος αι.) ρυπαρή και ταπεινωτική, ο άγιος Αμβρόσιος (4ος αι.) πράξη βέβηλη και ο άγιος Μεθόδιος (9ος αι.) πράξη ανάρμοστη. Την ταφόπλακα έβαλε ο Θωμάς ο Ακινάτης χαρακτηρίζοντας το σεξ «λαγνεία», εκτός αν αφορούσε αποκλειστικά την αναπαραγωγή.

Βικτωριανή ηθική και ερωτική παλινόρθωση

Ο βικτωριανός καθωσπρεπισμός επέβαλε νέες αυστηρές δίαιτες στην ερωτική απόλαυση. Ο γυναικείος οργασμός θεωρήθηκε «ασθένεια» και αποδόθηκε με τον όρο «υστερικός παροξυσμός». Οι γιατροί επιλήφθηκαν του θέματος και οι σύζυγοι χρησιμοποιούσαν τη ράβδο για να συνετίσουν τις γυναίκες και με τον νόμο. Η πορνεία ανθούσε και η παραφιλολογία ανώνυμων έβριθε ωμών ερωτικών φαντασιώσεων. Ο αυνανισμός και ο σεξουαλική σκέψη στη Γαλλία του 18ου αι., όπως έδειξε ο Φουκό, θεωρούνταν κοινωνικό πρόβλημα. Ενας κάποιος βικτωριανισμός επέζησε ως τις μέρες μας στις ΗΠΑ, όπου ακόμη υπάρχουν νόμοι ενάντια στο στοματικό έρωτα σε κάποιες Πολιτείες των ΗΠΑ. Ο διαβόητος αρχηγός του FΒΙ Εντγκαρ Χούβερ έλεγε στα μέσα της δεκαετίας του ΄50: «Μετά λύπης αναφέρω ότι εμείς,στο FΒΙ,αδυνατούμε να δράσουμε σε περιπτώσεις στοματικών σεξουαλικών περιπτύξεων, εκτός αν αυτές παρακωλύουν το διαπολιτιστικό εμπόριο»! Ο 20ός αιώνας σήμανε την επέλαση της σεξουαλικότητας και την απελευθέρωση της ηδονής, όχι χωρίς μάχες. Οι θεωρίες του Φρόιντ, η εφεύρεση του δονητή, ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία του Ντ. Χ. Λόρενς («Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι») και άλλοι επιτάχυναν αυτές τις εξελίξεις.

Η σεξουαλική απελευθέρωση

Ενας ζωολόγος, ο Αλφρεντ Κίνσεϊ, ήταν αυτός που πυροδότησε τη σεξουαλική έκρηξη στον 20ό αιώνα με το βιβλίο του «Η σεξουαλική συμπεριφορά του άνδρα» (1948) και τη συνέχειά του «Η σεξουαλική συμπεριφορά στη γυναίκα» (1953). Στις έρευνές του, σε ένα μεγάλο δείγμα 12.000 ατόμων που ερωτήθηκαν εμπεριστατωμένα για τις σεξουαλικές τους ιδιαιτερότητες, έδειξε τα φανερά και τα κρυφά σημεία της ερωτικής συμπεριφοράς των δύο φύλων. Τα μίντια έκαναν πάρτι και χιλιάδες δημοσιεύματα έφεραν στο φως καταπιεσμένα σεξουαλικά ζητήματα, συνήθειες ανομολόγητες ως τότε, αλλά και καταπιεστικές οπισθοδρομικές αντιλήψεις. Αποδείχθηκε ότι ο συνηθισμένος άνθρωπος βρίσκει μόνος του τελικά τι είναι αυτό που τον ικανοποιεί σεξουαλικά. Το αντισυλληπτικό χάπι, το κίνημα των χίπις και η νόμιμη σοφτ πορνογραφία έστησαν το σκηνικό του 20ού αιώνα που χαρακτηρίστηκε από αυτό που εξέφρασε επιγραμματικά ο Χιου Χέφνερ: «Περάσαμε από την τεκνοποιία στην ψυχαγωγία».

Τα απόκρυφα σημεία και η ηδονή
Κίνα, Ινδία, Ιαπωνία,Μέση Ανατολή και Κεντρική Αμερική (προτού οι χριστιανικές αξίες επιβληθούν διά της βίας) ήταν τόποι ερωτικής απελευθέρωσης.Ακόμη και στη χριστιανική Ευρώπη πολύς κόσμος χλεύαζε τους άτεγκτους νόμους της επίσημης ηθικής και έβρισκε τρόπους να τους παρακάμψει.Στην Κίνα το αντιπροσωπευτικό πόδι-λωτός της ενήλικης γυναίκας,το οποίο δεν ήταν πάνω από δέκα εκατοστά,ήταν το πιο απόκρυφο σημείο της,ικανό να προσφέρει τη μεγίστη ηδονή στον άνδρα. Το δάχτυλο του μικροσκοπικού αυτού σαν μπουμπούκι άκρου με μια δόση υπερβολής έμοιαζε με μικρός πέος,ενώ η σαρκώδης περιοχή κάτω από τις καμάρες θεωρούνταν και χρησίμευε τόσο ως ζεύγος βοηθητικών κόλπων όσο και ως θηλυκό ανάλογο του πέους. Αντίθετα, στην Ινδία, ερωτική ανταγωνίστρια της Κίνας,αναγνωρίζεται η «ζώνη Grafenberg»,το μετέπειτα περίφημο σημείο G,ως η πλέον ενδεδειγμένη περιοχή για τη γυναικεία εκσπερμάτιση.Η Ιαπωνία δεν πάει πίσω.Πρακτικές ηδονών καταγράφονται στοΠαραμύθι του Γκένζι.

Ερωτά μου αγιάτρευτε

Στην αρχαία Ελλάδα η επιθυμία ήταν αποδεκτή σε όλες τις εκφάνσεις της, όπως αποδεικνύουν τα δεκάδες ευρήματα που αφηγούνται ιστορίες αγάπης και λαγνείας στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ | ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2010

Ερωτες και αντέρωτες που παλεύουν σε σώματα εαρινά, άφθαρτα και ωραία. Ερωτες επί χρήμασι, έρωτες ομοφυλικοί, έρωτες κάθε είδους. Γιατί δεν ήταν ταμπού ο έρωτας στην αρχαία Ελλάδα· ήταν θεός. Μια ειδοποιός διαφορά για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπιζόταν τότε και σήμερα, που οι κοινωνίες και τα ήθη έχουν αλλάξει. Εκείνο που δεν άλλαξε όμως είναι η ερωτική επιθυμία των ανθρώπων, η αγωνία τους να τον ζήσουν και να τον απολαύσουν, το μίσος που μπορεί να γεννήσει η απόρριψη. Ο θεός Ερως υπήρξε και παραμένει πρωταγωνιστής της ζωής, αυτός με τον οποίο ασχολείται η ανθρωπότητα από την αυγή του πολιτισμού και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην έκθεση «Ερως: από τη Θεογονία του Ησιόδου στην ύστερη Αρχαιότητα» όλα τα ερωτήματα για τον έρωτα στην αρχαία Ελλάδα βρίσκουν απάντηση.«Είναι ένας τρόπος ανάγνωσης όλων των εκφάνσεων του έρωτα στην αρχαιότητα από το κοσμογονικό στοιχείο ως την καθημερινή ζωή, έτσι ώστε ο καθένας να κάνει μόνος του τις αναγωγές με τον εαυτό του και τη σημερινή κοινωνία»όπως λέει ο διευθυντής του μουσείου και επιμελητής της έκθεσης καθηγητής κ. Νίκος Σταμπολίδης.
Προγαμιαίες ερωτοτροπίες

Ερυθρόμορφη φιάλη από την Απουλία (340-310 π.Χ.)

Φορώντας ανάλαφρα ενδύματα και στολισμένη με όλα της τα κοσμήματα, η νεαρή γυναίκα συναντά τον άνδρα που πρόκειται να γίνει σύζυγός της. Εκείνος είναι γυμνός, για την ακρίβεια μόλις αφαίρεσε το ρούχο του, ενώ ένας Ερωτιδέας με μεγάλες φτερούγες δένει γύρω από το κεφάλι του μια κορδέλα. Πρόκειται για ένα μέρος του γαμήλιου τυπικού όπου οι μελλόνυμφοι προκειμένου να γνωρισθούν καλύτερα ανταλλάσσουν δώρα μέσα σε ένα ολάνθιστο σκηνικό, όπως αρμόζει στην περίσταση.
«Στην αρχαιότητα ίσχυε το προγαμιαίο τελετουργικό της ερωτοτροπίας ανάμεσα στους μέλλοντες συζύγους»,όπως σημειώνει η αρχαιολόγος κυρία Αντα Ρικάρντι, ένα ραντεβού δηλαδή, με την παρουσία του Ερωτα να επικυρώνει την ένωσή τους. Οσο για τους γαμήλιους εορτασμούς, «στην αρχαία Αθήνα διαρκούσαν τρεις ημέρες»,λέει η αρχαιολόγος κυρία Ευρυδίκη Κεφαλίδου. «Η πρώτη ημέρα,τα Προαύλια,ήταν αφιερωμένη σε διάφορες τελετουργίες και θυσίες,η δεύτερη ήταν η κατ΄ εξοχήν ημέρα του γάμου και ολοκληρωνόταν με τη μετάβαση της νύφης στο σπίτι του συζύγου της ενώ την τρίτη ημέρα,στα Επαύλια,οι συγγενείς και οι φίλοι επισκέπτονταν το νέο σπιτικό φέρνοντας δώρα».

Μάγια για τους άπιστους

Μολύβδινος κατάδεσμος, 4ος αι.μ.Χ.

Ενας απελπισμένος έρωτας που έχει μετατραπεί σε θανατηφόρο μίσος κρύβεται πίσω από το δυσανάγνωστο σήμερα κείμενο και σχέδιο αυτού του μολύβδινου κατάδεσμου, δηλαδή μιας πινακίδας με επιγραφή-κατάρα. «Ευχή κατακλιτική κατά Ερμία π…εωτου»αναγράφεται στον πρώτο στίχο της επιγραφής, η οποία συνοδεύεται από ένα άτεχνο σχέδιο που απεικονίζει δαίμονα να τραβάει βίαια από τα μαλλιά μια ανθρώπινη μορφή. Είναι φανερό ότι πρόκειται για τον Ερμία, που πρέπει να τιμωρηθεί.
«Ο κατάδεσμος της Κω,όπως ονομάζεται από τον χώρο όπου βρέθηκε,στοχεύει να προκαλέσει κατάκλισηαρρώστια στο θύμα και περιέχει όλα τα στοιχεία ενός “εμπύρου”,δηλαδή μιας μαγικής πράξης που συνοδεύεται από τελετουργία στη φωτιά»γράφει η κυρία Πορτοκαλένια Κάντζια. Επειδή η φωτιά έχει τον προφανή συμβολισμό του φλογερού ερωτικού πάθους. Αλλά, όπως προσθέτει η αρχαιολόγος,«ενώ συνήθως στους αφροδισιακούς κατάδεσμους ηπυρπόληση των θυμάτων ζητείται ώσπου αυτά να ενδώσουν ερωτικά, στον συγκεκριμένο ο τελικός στόχος είναι ο θάνατος του Ερμία μέσα από μια βαριά εμπύρετη αρρώστια».
Πρόκειται για τη σκοτεινή πλευρά του έρωτα βεβαίως, που κατέφευγε σε ξόρκια και μαγικές τελετουργίες για να βρει ικανοποίηση.

Η κρίση του Φιλωνίδη

Πώμα ερυθρόμορφης πυξίδας,430-420 π.Χ.

Επαιζαν αυλό στα συμπόσια, όπως φανερώνει και το όνομά τους, αυλητρίδες, αλλά πέρα από αυτό προσέφεραν στους συνδαιτυμόνες τις ερωτικές υπηρεσίες τους. Ποια όμως ήταν η αυλητρίς Ανεμώνη και ποιος ο Φιλωνίδης, ονόματα που αναγράφονται σε αυτή την τολμηρή παράσταση όπου ένας φτερωτός εν στύσει φαλλός δείχνει ένα από τα τρία γυναικεία αιδοία που απεικονίζονται;
Ο αθηναίος κωμικός ποιητής Φιλωνίδης συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες να είναι αυτός της επιγραφής, όπως λέει ο κ. Γιώργος Καββαδίας. Και εφόσον αυτή η υπόθεση ευσταθεί, τότε«στην παράσταση μπορούμε να αναζητήσουμε ένα φαλλικό λογοπαίγνιο ή κωμικό σχόλιο»συμπληρώνει. Αλλοι μελετητές εξάλλου έχουν υποστηρίξει ότι εδώ μπορεί να έχουμε μια παρωδία της γνωστής Κρίσης του Πάρι!
Αγοραίος έρως

Μια ιστορία επίσκεψης σε πορνείο σε δύο επεισόδια: Στο πρώτο, όπως γράφει η κυρία Κλάουντια Καρλούτσι, ο πελάτης φαίνεται ότι ελέγχει με τα ίδια του τα μάτια το εμπόρευμα- η πόρνη έχει ανασηκώσει το ρούχο της για αυτόν τον σκοπόπροτού προχωρήσει στην αγορά, η οποία πραγματοποιείται στο δεύτερο επεισόδιο. Οσο για τον πετεινό που βρίσκεται επάνω στον λυχνοστάτη, μπορεί να είναι το δώρο που έφερε ο πελάτης στην πόρνη.
Δούλες και αιχμάλωτες πολέμου, προστατευόμενες της Αφροδίτης αρχικώς (περί τον 7ο αι. π.Χ.), οι πόρνες είχαν εξελιχθεί στη συνέχεια σε διάφορες κατηγορίες: Ηταν οι δυκτηριάδες (δακτυλοδεικτούμενες), οι λεωφόροι (του δρόμου), οι σποδισιλάβρες (που σύχναζαν στα σοκάκια) κ.ά. Και η ονομασία τους άλλωστε προέρχεται από το ρήμα «πέρνυμι» που σημαίνει αγοράζω. (Αττική ερυθρόμορφη πελίκη, 500-480 π.Χ., από την Ταρκύνια).

Μια ρομαντική ιστορία

Πήλινο σύμπλεγμα, 150-100 π.Χ. από τη Μύρινα

Ευτυχή κατάληξη δεν είχαν όλοι οι γάμοι- ούτε στην αρχαιότητα και ένα ερωτικό δράμα δεν ήταν σπάνια περίπτωση. Παράδειγμα αποτελεί η σκηνή με τους δύο νέους που κάθονται στη γαμήλια κλίνη. Μάταια ο γυμνός, στεφανωμένος άνδρας επιχειρεί να αγκαλιάσει τη σύζυγό του. Εκείνη όχι απλώς μένει αδιάφορη στην τρυφερότητά του, παρά τυλιγμένη σφιχτά με το ιμάτιό της τον κοιτάζει απόμακρα και θλιμμένα.
Δεκάδες ιστορίες θα μπορούσαν να γραφτούν με βάση αυτή την εικόνα, το γεγονός όμως ότι το πήλινο σύμπλεγμα βρέθηκε μέσα σε έναν τάφο οδηγεί στην πιο δραματική. Ισως ο θάνατος να χώρισε τους δύο νέους λίγο πριν ή λίγο μετά τον γάμο τους. Και ίσως η γυναίκα να ήταν εκείνη που δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στην ένωση.«Πράγματι η κίνηση της γυναικείας μορφής που σκύβει στηρίζοντας το πηγούνι της με το χέρι είναι μια χειρονομία θλίψης που συναντούμε σε ταφικές στήλες ή σε ορισμένα ειδώλια Ταναγραίων», κατά την αρχαιολόγο κυρία Βαϊολίν Ζαμέ.

Ο εραστής και ο ερώμενος

Κάτω: Αττική μελανόμορφη όλπη, 540-530 π.Χ., από την Ιαλυσό. Δεξιά: Αττική ερυθρόμορφη πελίκη,460 π.Χ.,από την Αταλάντη

Η προσφορά ενός λαγού, ενός πετεινού, αστραγάλων (κότσια) κτλ. ήταν ο καταλληλότερος τρόπος για μια ερωτική προσέγγιση, ένα δώρο των ενήλικων εραστών προς τους έφηβους ερωμένους. Η παλαίστρα αποτελούσε εξάλλου τον ιδανικό χώρο αλλά και την ευλογότερη πρόφαση για την ερωτική συνάντηση, όπως σημειώνει η κυρία Εριφύλη Κανίνια.
Πλήθος αγγείων απεικονίζουν τέτοιες σκηνές αλλά και τις ερωτοτροπίες μεταξύ ανδρών (θωπεία του σαγονιού και της ήβης), οι οποίες φθάνουν ως τη σεξουαλική πράξη. Σε αυτή την περίπτωση αποδεκτή ήταν μόνο η στάση του «διαμηρίζειν» με τους δύο άνδρες αντικριστά, ενώ αντίθετα η πρωκτική συνουσία (στάση τουπυγίζειν) θεωρούνταν υποτιμητική και ταπεινωτική για τον συμμέτοχο.
«Οι σκηνές ομοφυλικών ερωτοτροπιών εμφανίζονται στα αγγεία λίγο πριν από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. και διαρκούν ως το 475 π.Χ. περίπου, όταν σχεδόν εξαφανίζονται»γράφει ο κ. Γιώργος Τασούλας, εξηγώντας ότι το γεγονός πιθανώς αντανακλά τις προτιμήσεις της αριστοκρατίας και των Πεισιστρατίδων, οι οποίες μειώνονται με την πτώση της τυραννίας και τη λαϊκή αντίδραση στα ήθη της ανώτερης τάξης.

Κλεοπάτρα, η μοιραία γυναίκα

Τετράδραχμο με την κεφαλή του Μάρκου Αντώνιου,36-34 π.Χ.,πιθανόν από τη Συρία. Τετράδραχμο Κλεοπάτρας Ζ», 39-38 π.Χ., νομισματοκοπείο Ασκαλών Ιουδαίας

Αρχικώς γοήτευσε τον Ιούλιο Καίσαρα (48 π.Χ.), ο οποίος εδραίωσε την εξουσία της στον αιγυπτιακό θρόνο και ύστερα, το 41 π.Χ., τον Μάρκο Αντώνιο. Και αν η σχέση της με τον πρώτο δεν είχε συνέπειες για εκείνον, στον Μάρκο Αντώνιο στοίχισε μια ταπεινωτική ήττα και εν συνεχεία την ίδια του τη ζωή. Και δεν ήταν καν όμορφη! Πλην όμως διέθετε, όπως παραδίδει ο Πλούταρχος, χάρη περίσσια και έντονο μαγνητισμό, είχε υπέροχη φωνή και λόγομε πειθώ, στοιχεία που όλα μαζί την έκαναν ακαταμάχητη.
Με τον Αντώνιο η Κλεοπάτρα θέλησε να εκπληρώσει όλες τις πολιτικές της φιλοδοξίες ενώνοντας πάλι το βασίλειο της Αιγύπτου- βασίλειο των Πτολεμαίων, ας μην ξεχνάμε- κάτι που προκάλεσε στη Ρώμη μεγάλη αναστάτωση. Μάλιστα, όπως γράφει ο κ. Παναγιώτης Τσέλεκας, σε περιοχές που έλεγχαν οι δυο τους κόπηκαν νομίσματα με την Κλεοπάτρα στη μία όψη και τον Αντώνιο στην άλλη. Εξελίξεις που δεν άρεσαν καθόλου στη Ρώμη, ώσπου η Σύγκλητος έδωσε την άδεια στον Οκταβιανό να επιτεθεί εναντίον τους. Ετσι η ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ. και η ήττα του ζευγαριού έμελλε να αλλάξει τον ρου της Ιστορίας, με την Αίγυπτο να γίνεται πλέον ρωμαϊκή επαρχία.

Αρχαίο ραβασάκι

Ενεπίγραφο όστρακο, 475-450 π.Χ.

«Ευμηλίς, έλα όσο πιο γρήγορα γίνεται, Αρκέσιμος» («Ευμηλίς ήκε ος τάχος, Αρκέσιμος»). Σε αυτό το μικρό θραύσμα αγγείου που διασώθηκε μέσα στον χρόνο για να ανακαλυφθεί στις ημέρες μας στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας καταγράφεται με λίγες μόνο λέξεις ένα αγωνιώδες μήνυμα. Τι να είχε συμβεί άραγε και ο Αρκέσιμος καλούσε με τέτοια ένταση την καλή του; Μήπως ήθελε να την συναντήσει προτού φύγει στον πόλεμο; Μήπως οι γονείς του τού προξένευαν άλλη νύφη; Ή μήπως ήταν το ερωτικό πάθος που τον οδηγούσε; Προφανώς δεν θα γίνει ποτέ γνωστός ο λόγος για τον οποίον γράφτηκε αυτό το αρχαίο ραβασάκι, ούτε αν η Ευμηλίς ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα. Αλλά χάρη στον ανεπίσημο χαρακτήρα του, αυτό το κείμενο, όπως και πολλά άλλα, αποτελεί εξαιρετική πηγή γνώσεων για την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων.
«Είναι πρόχειρα σημειώματα που συναντά κανείς σε όλες τις περιόδους της αρχαιότητας, από τον 8ο αι. π.Χ.ως τον 6ο αι. μ.Χ.»λέει η αρχαιολόγος κυρία Κλειώ Τσόγκα, επισημαίνοντας μάλιστα ότι «τα πιο σύνθετα από αυτά τα κείμενα περιέχουν εκφράσεις ερωτικού περιεχομένου, συχνά προσβλητικές, μηνύματα κτλ.».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Dierichs Α., Εrotik in der Κunst Griechelands (ΑW Sondernymmer), Jena, 1988. Dover Κ. J.,Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα, Αθήνα (σε ελληνική μετάφραση), 1990. Johns C.,
Sex or symbol?Εrotic images of Greece and Rome, London, 1982. Κeuls Ε.,
Τhe reign of the phallus:sexual politics in ancient Αthens, London, 1993. Κilmer Μ.F.,Greek erotica in Αttik redfigure vases, London, 1993. Μarcade J.,
Εros kalos:Εssai sur les repr sentations rotiques dans l΄art grec, Genéve, 1962.

Αδύνατοι έρωτες

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ, ΤΑ ΝΕΑ 16 Απριλίου 2011

Το 1920, ο Κάφκα είναι 37 ετών. Σ’ ένα καφέ της Πράγας γνωρίζει τη Μιλένα Γεσένσκα, δεκαεπτά χρόνια νεώτερή του, που θέλει να µεταφράσει στα τσέχικα ορισµένα έργα του. Αρχίζει ένας λογοτεχνικός διάλογος, που θα δώσει γρήγορα τη θέση του σε µια παθιασµένη αλληλογραφία. Το πάθος συνοδεύεται όµως από αγωνία και απελπισία. «Ερωτας, για µένα, είναι να είσαι το µαχαίρι µε το οποίο θα σκάψω µέσα µου», της γράφει ο συγγραφέας. Και λίγο καιρό αργότερα: «Αυτά τα γράµµατα, Μιλένα, µας τρελαίνουν. ∆εν µπορώ να κρατώ µια λαίλαπα στο δωµάτιό µου».

Ο Κάφκα άρχισε να αναζητεί γυναίκα γύρω στα τριάντα του, κι ενώ βρισκόταν σε λογοτεχνικό οργασµό. Μπορούν όµως να συνδυαστούν αυτά τα δύο; Ή το ένα πάθος ακυρώνει το άλλο; Αυτό είναι το ερώτηµα που εξετάζει το καινούργιο βιβλίο της Ζακλίν Ραούλ-Ντιβάλ µε τίτλο «Κάφκα, ο αιώνιος µνηστήρας» (Εκδ. Flammarion). Όπως γράφει ο βιβλιοκριτικός της «Μοντ», το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει φράσεις από τα ηµερολόγια και τις επιστολές του συγγραφέα, επανατοποθετώντας τες σε συγκεκριµένες περιστάσεις. Αποκτά έτσι µια συνέχεια η ύπαρξη του ανθρώπου που έγραφε το 1921 στον φίλο του Μαξ Μπροντ: «∆εν µπορώ να αγαπήσω παρά µόνο αν τοποθετήσω το αντικείµενο της αγάπης µου τόσο πιο ψηλά από µένα, ώστε να µην µπορώ να το φτάσω».

Η Φελίτσε Μπάουερ ήταν ένας από τους πιο µακροχρόνιους δεσµούς του. Πέντε χρόνια κράτησε ο έρωτας µε αυτή τη νεαρή Γερµανίδα, που είχε «πρόσωπο κοκαλιάρικο, σχεδόν αδιάφορο».Υπήρξε µια περίοδος που της έγραφε τρία γράµµατα την ηµέρα. Στο πρόσωπο που του λέει, «Ναι, θέλω να γίνω γυναίκα σου», απαντά: «Ωστε θέλεις, παρ’ όλα αυτά, να σηκώσεις αυτόν τον σταυρό, Φελίτσε, θέλεις να δοκιµάσεις το αδύνατο;». «Ναι, θα είσαι ένας καλός σύζυγος». «Κάνεις λάθος, ούτε δυο µέρες δεν θα µπορούσες να ζήσεις δίπλα µου. Είµαι ένας άβουλος άνθρωπος που σέρνεται στο χώµα, είµαι λιγοµίλητος, ακοινώνητος, κατηφής, δύστροπος, εγωιστής, υποχόνδριος. Θα άντεχες να ζήσεις τη µοναχική ζωή που κάνω; Περνώ το µεγαλύτερο µέρος του χρόνου µου κλεισµένος στο δωµάτιό µου ή περπατώ στους δρόµους ολοµόναχος. Θα άντεχες να ζεις εντελώς αποµονωµένη από τους γονείς σου, τους φίλους σου, και κάθε άλλη σχέση, αφού εγώ αδυνατώ να συλλάβω διαφορετικά την κοινή ζωή; Θέλω να σε γλιτώσω από τη δυστυχία, Φελίτσε, βγες από τον καταραµένο κύκλο όπου σ’ έκλεισα, τυφλωµένος καθώς ήµουν από τον έρωτα».

Το 1923, ο Κάφκα συναντά στη Βαλτική τον τελευταίο του έρωτα, την 20χρονη Πολωνοεβραία Ντόρα Ντιαµάντ. Μαζί της θα ζήσει στο Βερολίνο, ελπίζοντας να φύγει µια µέρα για το Τελ Αβίβ και να ανοίξει εστιατόριο. ∆εν θα προλάβει. Λίγες µέρες πριν πεθάνει σε ένα σανατόριο της Αυστρίας, στις3 Ιουνίου 1924, γράφει στους φίλους του: «Εχετε ένα λεπτό; Θα µπορούσατε να ποτίσετε λίγο τις παιωνίες, είναι τόσο εύθραυστες…».

Ερωτας, δηλαδή Αποκάλυψη

 

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ, ΤΑ ΝΕΑ 9 Φεβρουαρίου 2011

Να ένας πρωτότυπος ορισµός για τον έρωτα: αποκάλυψη, µε τη θρησκευτική έννοια, και από πολλές απόψεις. Η πρώτη αποκάλυψη του έρωτα είναι ότι η µοναξιά δεν είναι αξεπέραστη. Παρόλο που ζούµε σε µια φυσική µοναξιά, ξαφνικά διαπιστώνουµε ότι ο άλλος, όπως κι εµείς, περιµένει κάποιον για να σπάσει τη µοναξιάτου. Η δεύτερη αποκάλυψη είναιότι ο άλλος δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη ένα αίνιγµα. ∆εν είναι εξ ορισµού ακατανόητος. Αντίθετα, µπορεί να αισθάνοµαι τόσο οικεία µαζί του, κι εκείνος τόσο οικεία µαζί µου, ώστε µου δηµιουργείται η εντύπωση ότι τον ήξερα από παλιά, κι ότι µε γνωρίζει καλύτερα απ’ ό,τι εγώ ο ίδιος γνωρίζω τον εαυτό µου.

Η τρίτη «υπερφυσική» αποκάλυψη του έρωτα είναι ότι υπάρχει κάποιος απέναντι στον οποίο δεν χρειάζεται αυθόρµητα να είµαι δύσπιστος. Η κατάσταση της αθωότητας επέστρεψε! Ανάµεσά µας δεν υπάρχει καµιά σκιά ούτε δεύτερες σκέψεις, δεν κρύβεται ούτε φόβος ούτε ντροπή.Ο ένας αγαπάει τονάλλο όπως είναι… Αυτά λέει σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Le Point» ο γάλλος φιλόσοφος Νικολά Γκριµάλντι, που το τελευταίο του βιβλίο τιτλοφορείται«Οι µεταµορφώσεις του έρωτα» (Εκδ. Grasset). Κατά την άποψή του, ο άνθρωπος που έχει περιγράψει τον έρωτα µε τη µεγαλύτερη διαύγεια και ακρίβεια, αλλά και µε το µεγαλύτερο πάθος, είναι ο Ζορζ Σιµενόν. Αντίθετα µε αυτό που συµβαίνει στο Συµπόσιο του Πλάτωνα, ο έρωτας στον Σιµενόν δεν γεννιέται από την αναζήτηση της τελειότητας, αλλά από τη δυστυχία, τον κατατρεγµό και τη στέρηση. Αντί να ερωτευόµαστε χάρις σ’ αυτό που µπορούµενα λάβουµε, ερωτευόµαστε, ίσως µάλιστα κι ακόµη συχνότερα, χάρις σ’ αυτό που µπορούµε να δώσουµε. Με άλλα λόγια, ο έρωτας ίσως να µην έχει τις ρίζες του σ’ έναν πρωταρχικό ναρκισσισµό, αλλά σε µια αυθόρµητη ζωτική γενναιοδωρία.

Απ’ όλα τα παιδιάστικα πράγµατα που έχουν πει οι φιλόσοφοι για τον έρωτα – τονίζει ο 78χρονος επίτιµος καθηγητής της Σορβόννης – το πιο αστείο είναι ότι έχει λογικά αίτια. Οτι δηλαδή η ακατανίκητη έλξη που αισθάνεται ένας άνδρας για µια γυναίκα οφείλεται στην οµορφιά της και τα τέλεια χαρακτηριστικά της. Στην πραγµατικότητα, αγαπάµε κάποιον προτού καν να τον γνωρίσουµε, και όχι επειδή τον γνωρίζουµε! Ο έρωτας δεν αποτελεί το συµπέρασµα που βγάζουµε από τις παρατηρήσεις µας. Αν ήταν έτσι, ο αγώνας δεν θα τελείωνε ποτέ, θα προσφέραµε τον έρωτά µας ως το µικρότερο κακό, περιµένοντας ένα καλύτερο σκορ. Κάτι τέτοιο, όµως,βρίσκεται στον αντίποδα του έρωτα.
Ο έρωτας είναι για τον Γκριµάλντι ένα βίωµα του απόλυτου. Κι αυτό ισχύει κατ’ εξοχήν για την ηδονή. Γιατί η σεξουαλική απόλαυσηείναι η µόνη εµπειρία που δικαιολογεί τον εαυτό της, που είναι απολύτως αυτάρκης. Αναιρώνταςτην ταυτότητά µας, και προσέχοντας περισσότερο τον άλλο απ’ ό,τι τον εαυτό µας, φτάνουµε µαζί στα όρια του απόλυτου.

Εξαφάνισαν από τον Σηκουάνα τα λουκέτα των ερωτευµένων

Πόλεµο έχει ανοίξει ο Δήµος του Παρισιού στη ροµαντική παράδοση

Νατάσα Μπαστέα ΤΑ ΝΕΑ 14/5/10

Τα ερωτευµένα ζευγάρια στο Παρίσι έβαζαν τα τελευταία χρόνια ένα λουκέτο στα κάγκελα της γέφυρας Ποντ ντεζ Αρ, για να διακηρύξουν τον έρωτά τους. Οµως τα λουκέτα αποµακρύνθηκαν εν µια νυκτί. Ποιος σκότωσε την αγάπη; αναρωτιούνται όλοι.
Τα εκατοντάδες «λουκέτα της αγάπης» που διακοσµούν τη γέφυρα η οποία βρίσκεται κοντά στη Νοτρ Νταµ ήταν κάθε µεγέθους, σχήµατος, στυλ και χρώµατος – όλα σύµβολα των έντονων συναισθηµάτων που συνδέουν ένα ζευγάρι. Οι ερωτευµένοι σκάλιζαν πάνω στα λουκέτα τα αρχικά τους και κάποιες λέξεις και µετά έριχναν τα κλειδιά στον Σηκουάνα ώστε να δηλώσουν την αιώνια αγάπη τους.

Η αποµάκρυνση

Τα λουκέτα όµως εξαφανίστηκαν κάποια στιγµή τη νύχτα της Τρίτης. Θέλοντας να διατηρήσει τη µορφή και τη δοµή της γέφυρας που κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα, το δηµαρχείο του Παρισιού είχε ανακοινώσει ότι σκόπευε να αποµακρύνει τις κλειδαριές σε χρόνο που δεν ανακοίνωσε. Οι αξιωµατούχοι του Δήµου εµφανίστηκαν χθες απρόθυµοι να αναλάβουν την ευθύνη για την «επίθεση» σε αυτήν τη νέα παράδοση. Διάφορες υπηρεσίες του δήµου που ερωτήθηκαν αρνήθηκαν ότι έλαβαν την τελική απόφαση για τη νυχτερινή επιχείρηση να αποµακρυνθούν τα σύµβολα της αγάπης. Οι τουρίστες πάντως αλλά και οι Παριζιάνοι δεν µπορούν να καταλάβουν γιατί οι αρχές θέλουν να καταστρέψουν ένα από τα πιο ροµαντικά σηµεία µιας πόλης που φηµίζεται για την ερωτική της ατµόσφαιρα. «Αλλα λουκέτα ήταν µικρά, άλλα µεγάλα, κάποια όµορφα, κάποια άλλα άσχηµα… είναι ξεκάθαρο ότι δεν ακολουθούσαν τους κανόνες της τέχνης», σχολίασε ένας κάτοικος του Παρισιού.

Κάποια τυχερά λουκέτα γλίτωσαν. Ακόµα και οι υπεύθυνοι για τον καθαρισµό δεν τόλµησαν για παράδειγµα να αφαιρέσουν ένα παλιό λουκέτο µε την επιγραφή «Η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ» δίπλα στη λέξη «Παρίσι». Πάντως από την Τετάρτη µέχρι σήµερα κάποια νέα λουκέτα έχουν ήδη προστεθεί. Ακόµα όµως και εάν οι αρχές επιµείνουν στην απόφασή τους να αποµακρύνουν τα λουκέτα, οι ερωτευµένοι θα βρίσκουν πάντα τρόπο να εκδηλώνουν την αγάπη τους. Λίγο πιο πέρα στον κορµό ενός δένδρου τα ζευγάρια έχουν αρχίσει ήδη να σκαλίζουν τα αρχικά τους.

Η επανένωση δύο ερωτευµένων

ΤΑ ΝΕΑ 28 Ιουνίου 2010

Στους πολλούς τρόπους που υπάρχουν για να συµµετάσχει κανείς σε ένα φεστιβάλ, ας προστεθεί ακόµη ένας ακόµη: η γυναίκα της φωτογραφίας ταΐζει τα ψάρια στο θαλάσσιο πάρκο ψυχαγωγίας στη Γιοκοχάµα στην Ιαπωνία, στο πλαίσιο του φεστιβάλ της Ταναµπάτα. Πρόκειται για µια παραδοσιακή γιορτή στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου που έλκει όµως την καταγωγή της από έναν αρχαίο λαϊκό θρύλο της Κίνας. Στον ουρανό, λέει, ζούσαν στα δυτικά οι άνθρωποι και στα ανατολικά οι θεοί. Ενας βοσκός (ο αστερισµός του Αετού) και µια θεά (ο αστέρας Βέγας) ερωτεύθηκαν και παντρεύτηκαν κρυφά παρά τη θέληση του πατέρα της θεάς. Εκείνος αντέδρασε και τους χώρισε, όµως συγκινήθηκε από το πάθος τους κι αποφάσισε να τους επιτρέψει να συναντιούνται µια φορά τον χρόνο. Ποιος δεν θα γιόρταζε την επανένωση δύο ερωτευµένων;

«Ηρως εις έρωτα αγνόν»

Της ΠΑΡΗΣ ΣΠΙΝΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 31.12.10

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης λόγω του μοναχικού βίου του χαρακτηρίστηκε αντιερωτικός, μονόχνοτος, ανέραστος, ανίκανος ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί. Κι όμως, οι σύγχρονοι συγγραφείς επιδιώκουν να ανατρέψουν αυτή την εικόνα.

Η πόλη της Σκιάθου, σκηνογραφημένη για τη «Φόνισσα» του Αγγελου Κοβότσου. «Κανείς άλλος συγγραφέας δεν μπήκε τόσο βαθιά, τόσο ανυπόδητος στο βασίλειο του έρωτα -κι ας μην υπάρχει πουθενά η περιγραφή έστω μιας σκηνής από ερωτική κλινοπάλη», εκτιμά ο Κώστας Ακρίβος, ο οποίος επιμελήθηκε τη συλλογή «Να είχεν ο έρωτας σαΐτες! Επτά αγαπητικά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη», που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» με ζωγραφιές Δημήτρη Μοράρου.

Ο δε Χριστόφορος Λιοντάκης επιχειρεί να μουντζουρώσει «το φωτοστέφανο της αγιοσύνης» του σκιαθίτη λογοτέχνη σημειώνοντας στον πρόλογο του φρεσκοτυπωμένου βιβλίου «Ερωτικός Παπαδιαμάντης» (εκδόσεις «Πατάκης») όπου ανθολογεί 28 διηγήματα: «Ο αποσυνάγωγος Παπαδιαμάντης δημιούργησε ένα ερωτικό σύμπαν, όπου ίπτανται και πλέουν αθώες κορασίδες, λαϊκές θυγατέρες, ερωτόβρυτοι ηλιοκαείς αιπόλοι, θαλασσινοί με την άλμη στον τράχηλο, λαϊκοί απόκληροι: μοναχικοί μονόλογοι, μορφές όπου η κρυφή πληγή του, μαζί με την ερωτική λύπη, σμίλεψαν το μυστικό του αρχαϊκού μειδιάματος».

Στον ερωτικό του κόσμο συνυπάρχουν το πάθος, η θλίψη και η εγκαρτέρηση. Χαρακτηριστική είναι η εξομολόγηση του Παπαδιαμάντη στο διήγημα «Η Φαρμακολύτρια», όπου ο 77χρονος ήρωας ομολογεί στην Αγία Αναστασία «το ερπετόν πάθος, το δολερόν», για την ξαδέρφη του.

Τραγικό της αγάπης πρόσωπο, alter ego του συγγραφέα θεωρεί ο Κ. Ακρίβος τον μπάρμπα-Γιαννιό στο διήγημα «Ερωτας στα χιόνια». Είναι ερωτευμένος με την παντρεμένη γειτόνισσα, ωστόσο δεν εξωτερικεύει τα συναισθήματά του. «Καθώς δεν μπορεί να ξεπεράσει τους κοινωνικούς φραγμούς, ο μπάρμπα-Γιαννιός αναμετριέται με τον θάνατο. Μέσα σε κακές καιρικές συνθήκες, πνίγεται στο κρασί και στο χιόνι».

Ο ερωτικός πόθος, καλά κρυμμένος στα βάθη της ψυχής, που αδυνατεί να εκφραστεί, είτε από δειλία είτε από σεμνότητα χαρακτηρίζει πολλά από τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη. «Αντικατοπτρίζουν καταστάσεις που έζησε ο ίδιος ή γεγονότα που φιλτράρονται μέσα από την ιδιοσυγκρασία του και εκφράζουν την πίκρα, τη στενοχώρια, την απογοήτευση», μας λέει ο Κ. Ακρίβος. «Αλλωστε και η ίδια η ζωή του ήταν γεμάτη στερήσεις».

Στο «Ονειρο στο κύμα» ο συγγραφέας περιγράφει το θαυμασμό του μικρού βοσκού για την κόρη που κολυμπά: «Ηταν νηρηίς, νύμφη, σειρήν, πλέουσα, ως πλέει ναυς μαγική, η ναυς των ονείρων…», ενώ θέτει «την έννοια της θυσίας όταν ο ήρωας θα βουτήξει στα κύματα για να τη σώσει».

Στο «Ερως-ήρως», πάλι, ο νεαρός βαρκάρης αισθάνεται «σπαραγμόν απερίγραπτον» για τη μικρή Αρχόντω που πρόκειται να παντρευτεί έναν κατά πολύ μεγαλύτερό της. Με τη φαντασία του κάνει σενάρια πως είναι μαζί, ωστόσο στο τέλος συμμορφώνεται: «Κατέστειλε το πάθος, επραΰνθη, κατενύγη, έκλαυσε κ’ εφάνη ήρως εις τον έρωτά του-έρωτα χριστιανικόν, αγνόν, ανοχής και φιλανθρωπίας».

Ο Χρ. Λιοντάκης χωρίζει τα ερωτικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη σε δύο βασικές κατηγορίες: «Εκείνα στα οποία ο ίδιος εξιστορεί προσωπικές ερωτικές ιστορίες και περιπέτειεςς και εκείνα στα οποία περιγράφει ερωτικές ιστορίες των ηρώων του. Στα πρώτα κυρίαρχα χαρακτηριστικά είναι: ο ρεμβασμός, η νοσταλγία, το ανεκπλήρωτο, η ματαίωση, οι ποιητικές εξάρσεις και το λυρικό παραλήρημα». («Ολόγυρα στη λίμνη», «Ρόδινα ακρογιάλια», «Υπό την βασιλικήν δρυν» κ.ά.).

Ο έρωτας για τη φύση

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν διηγήματα με ήρωες κυρίως ερωτοχτυπημένους νεαρούς που βασανίζονται από ανεκπλήρωτους ή ματαιωμένους έρωτες («Η Νοσταλγός», «Για την περηφάνεια» κ.ά.). Σε άλλα όπως «Η βλαχοπούλα», «Θέρος-Ερος» μια λυρική ερωτική περιπέτεια έχει αίσια κατάληξη. Και, τέλος, υπάρχουν τα διηγήματα «όπου με αφορμή τον έρωτα και το γάμο στηλιτεύονται κοινωνικές αδικίες και αδιέξοδα, προλήψεις, περίεργοι γάμοι, χωρισμοί: "Οι κουκλοπαντρειές", "Ο Καλόγερος", "Το τυφλό σοκάκι" κ.ά.».

Ωστόσο, το θεμελιώδες στοιχείο στο έργο του είναι ο έρωτας για τη φύση. «Είναι το φόντο σε όλα τα διηγήματά του, που προσφέρει αφειδώς το στοιχείο της αθωότητας. Εκεί ο Παπαδιαμάντης αισθάνεται πλήρης, εκεί ο έρωτας έχει ανταπόκριση, γιατί δεν χρειάζεται να είναι αμφίδρομος», επισημαίνει ο Κ. Ακρίβος.

Αλλωστε, όπως παρατηρεί και ο Χρ. Λιοντάκης: «Μέσα στη φύση ο Παπαδιαμάντης εκστασιάζεται όπως ένα μυστικός μπροστά σε ένα θείο όραμα. Ηλεκτρίζεται, της αφήνεται και του αφήνεται, την αφομοιώνει και τον αφομοιώνει. Γίνονται ένα…» *

Μελετώντας το μεσαιωνικό ερωτικό ποίημα

Από τον Γιάννη Ε. Στάμο, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 14.9.10

Στέλλα Πριόβολου, Rosa Fresca Aulentissima:

Το μεσαιωνικό ερωτικό ποίημα με το μάτι των φιλολόγων και του νομπελίστα Dario Fo

εκδ. Περίπλους, σ. 142, ευρώ 20,05

Το μεσαιωνικό ερωτικό ποίημα Κοντράστο (Αντιπαράθεση) του Τσιέλο ντ’ Αλκάμο (Cielo d’ Alcamo) ξεχωρίζει ως ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά κείμενα-ορόσημα του Μεσαίωνα, που ολοκληρώνει άτυπα τη Λατινική Λογοτεχνία και σηματοδοτεί τις απαρχές της αντίστοιχης Ιταλικής. Το ποίημα φέρει ταυτόχρονα τον εναλλακτικό τίτλο Rosa Fresca Aulentissima (Ρόζα Φρέσκα Αουλεντίσιμα) και αποτελεί ουσιαστικά έναν διάλογο σε μορφή λόγου-αντίλογου μεταξύ δύο νέων, όπου ο νεαρός πρωταγωνιστής αποπειράται να κάμψει τη σθεναρή αντίσταση και να άρει τους ηθικούς ενδοιασμούς της αγαπημένης του. Η λογομαχία τους αποκαλύπτει τα στερεότυπα, τα κοινωνικά στεγανά της εποχής, καθώς επίσης και πλήθος πολιτισμικών και ιστορικών στοιχείων, αναπαριστώντας με σατιρικό – γκροτέσκο ύφος τη μάχη των δύο φύλων, μια αρχέγονη πάλη που καταλήγει ενστικτωδώς σε ομόνοια και σύγκλιση. Λαμπρό δείγμα μιας καλλιτεχνικής παράδοσης περιπλανώμενων τροβαδούρων (Γκολιάρντι), που μεταξύ άλλων έγραψαν και τα περιώνυμα Κάρμινα Μπουράνα, το Κοντράστο του Τσιέλο ντ’ Αλκάμο χρονολογείται στα μέσα περίπου του 13ου αιώνα.

Από τις αναφορές του Δάντη στο έργο του De Vulgari Eloquentia (Η ευγλωττία της κοινής γλώσσας) μέχρι και τις αντίστοιχες του νομπελίστα Ντάριο Φο στον δικό του «Mistero Buffo», το συγκεκριμένο ποίημα ενέπνευσε μερικές από τις μείζονες πνευματικές μορφές των τελευταίων αιώνων και σήμανε την έναρξη της Αναγεννησιακής περιόδου στην ποίηση. Οι στίχοι των τροβαδούρων, αν και εστίαζαν θεματικά στο ανεκπλήρωτο του αντισυμβατικού έρωτα, ασκούσαν υπαινικτική αλλά και εμφανή κοινωνική σάτιρα σε ήθη και παραδοσιακές αξίες, προκαλώντας συχνά τη μήνι των επίσημων φορέων και της καθεστηκυίας τάξης. Η περιπλάνηση των τροβαδούρων φάνταζε μονόδρομος, καθώς η ποίησή τους αντιστοιχούσε σ’ ένα «καλλιτεχνικό αντάρτικο», μια «πνευματική τρομοκρατία», που τράνταζε τις συντηρητικές δομές και ταυτιζόταν με το λαϊκό αίσθημα. Η συγκεκριμένη περιπλάνηση αποτυπώνεται στο λεκτικό ύφος του ποιήματος, το οποίο συνδυάζει εκλεπτυσμένη και λαϊκή γλώσσα, ενώ ταυτόχρονα διακρίνονται διάλεκτοι και ιδιωματισμοί από διάφορες περιοχές της ιταλικής χερσονήσου. Ο γλωσσικός δυαδισμός του Κοντράστο οφείλεται παράλληλα στην προσποίηση των δύο νέων ότι ανήκουν σε ανώτερη κοινωνική τάξη, γεγονός που εντείνει την κωμικότητα του ποιήματος. Το Rosa Fresca Aulentissima αποτέλεσε αντικείμενο πολύχρονων μελετών και λογοτεχνικών διενέξεων, αναφορικά με την ταξική προέλευση του δημιουργού, όπως επίσης και με τον συμβολισμό και τα ηθικά πρότυπα που προβάλλει.

Η παρούσα μελέτη της καθηγήτριας της Λατινικής – Ιταλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Στέλλας Πριόβολου, εστιάζει κυρίως στη γλώσσα του Κοντράστο, που ξεχωρίζει αναμφίβολα ως λύση ενός αινίγματος, μέσω της οποίας προσδιορίζεται η ταξική προέλευση του ποιητή και σημαντικό μέρος από τη σημειολογία του έργου.

Η μετάφραση της Πριόβολου ξεχωρίζει, καθώς διατηρεί τον έντονο συμβολισμό του ποιήματος και καθιστά διακριτή τη γλωσσική του ετερότητα. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η παρούσα έκδοση επιχορηγήθηκε από το ιταλικό κράτος, γεγονός που καταδεικνύει, παράλληλα με τη σπουδαιότητα του κειμένου, την επιτυχημένη απόδοσή του στην ελληνική γλώσσα. Η ερευνήτρια προσεγγίζει την αμφισημία αλλά και την προέλευση του Κοντράστο με σημεία αναφοράς τις απόψεις των φιλολόγων και την τοποθέτηση του Ντάριο Φο στο γνωστό έργο του Mistero Buffo, ενώ δεν λείπουν και τα σχετικά σχόλια του Δάντη από το έργο του De Vulgari Eloquentia. Τα συμπερασματικά σχόλια ωστόσο της Πριόβολου και η άρτια απόδοση του έργου στην ελληνική γλώσσα εκπηγάζουν πρώτιστα από την αναδίφηση της ερευνήτριας σε ακριβοθώρητα έγγραφα ιταλικών πανεπιστημίων και σπάνια χειρόγραφα της Βατικανής βιβλιοθήκης, μερικά από τα οποία παραβάλλει στο Παράρτημα του βιβλίου. Εξάλλου, η καθηγήτρια Πριόβολου ερευνά επί χρόνια το έργο του Ντάριο Φο σχετικά με τη Μεσαιωνική Λατινική Λογοτεχνία και το παρόν βιβλίο ακολουθεί τις δύο προηγούμενες μελέτες: «Ντάριο Φο, ένας σύγχρονος Γκολιάρντους» και «Από τη Μήδεια του Ευριπίδη και του Σενέκα στη Μήδεια του Ντάριο Φο και της Φράνκα Ράμε».

Το Κοντράστο ως μέρος μιας ευρύτερης λαϊκής παράδοσης -εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό- αποτελεί τον «χαμένο κρίκο» μιας μακραίωνης δραματουργικής πορείας, με ενδιάμεσο και σημαντικότερο σταθμό την Κομέντια ντελ Αρτε. Ο διάλογος των πρωταγωνιστών, ταυτόχρονα με την κοινωνική σάτιρα, αναπτύσσει το «ερωτικό παιχνίδι» και την ανάλογη προσποίηση που είθισται να το συνοδεύει· έναν συνδυασμό ιδεαλιστικού και σαρκικού έρωτα, που θα αποτελέσει αναπόσπαστο στοιχείο στη δραματουργία του Μολιέρου, του Μαριβό, του Γκολντόνι και των επιγόνων τους κωμωδιογράφων.

Ο έρωτας είναι παιδί της λογικής

Επιστημονικές μελέτες μπορούν να τον αποκωδικοποιήσουν ώστε να τον βρούμε πιο εύκολα

ΤΗΕ ΙΝDΕΡΕΝDΕΝΤ, Του Ιfu Ιfeacho, ΤΑ ΝΕΑ 4/3/10

Όλοι γνωρίζουμε ότι δεν είναι εύκολο να βρούμε την αγάπη, αλλά τουλάχιστον δεν είμαστε μόνοι στην αναζήτηση. Ένα νέο βιβλίο συγκεντρώνει τις έρευνες που έχουν γίνει από διάφορους τομείς για το θέμα αυτό.

Δεκάδες βιβλία κυκλοφορούν με συμβουλές για τη βελτίωση της ερωτικής μας ζωής, χωρίς όμως να προσφέρουν κάτι σημαντικό, όπως άλλωστε αποδεικνύει και η έρευνα που έκανε ο γνωστός Βρετανός συγγραφέας και δημοσιογράφος Άντριου Τρις. Μετά την ολοκλήρωσή της έγραψε κι ο ίδιος ένα βιβλίο με τον τίτλο «Αποκωδικοποιώντας τον έρωτα», για το οποίο βασίστηκε σε σειρά μελετών από τόσο διαφορετικούς χώρους όπως η οικονομία, η θεωρία των παιγνίων και η εξελικτική ψυχολογία.

Απομυθοποιήστε
Ο συγγραφέας προειδοποιεί ότι οι υπερβολικές προσδοκίες είναι αντιπαραγωγικές. «Οι δυτικοί ρομαντικοί μύθοι του τέλειου συντρόφου μπορούν να κάνουν κακό στις σχέσεις. Η ιδέα ότι μπορεί να βρούμε τον τέλειο σύντροφο δεν είναι πολύ υγιής». Μας προτρέπει να βγούμε έξω από τα όρια των κοινών πεποιθήσεων για τις σχέσεις. Βρήκε μάλιστα αρκετές έρευνες που δείχνουν ότι παράγοντες όπως το ύψος και το εισόδημα καθορίζουν την αξία ενός άνδρα στο ερωτικό παιχνίδι ενώ η εμφάνιση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αξία μιας γυναίκας- συνήθως υπάρχει ανταλλαγή αυτών των ποιοτήτων.

Μην εξαντλείτε την αγορά
Οι επιλογές και η ποικιλία γύρω μας είναι μεγάλες. Και έτσι, μερικές φορές οδηγούμαστε στο να μην παίρνουμε μια απόφαση μέχρι να δοκιμάσουμε ό,τι υπάρχει διαθέσιμο. Αυτό δημιουργεί προβλήματα και «αλλοιώνει αυτό που ζητάμε», λέει ο Τρις και προσφέρει ως παράδειγμα την καταναλωτική συμπεριφορά μιας ομάδας για προσφορές μαρμελάδας σε σούπερ μάρκετ. Ζητήθηκε από τους πελάτες να δοκιμάσουν τις μαρμελάδες που υπήρχαν και θα έπαιρναν εκπτωτικό κουπόνι για όποια τους άρεσε. Την πρώτη ημέρα προσφέρονταν 6 μαρμελάδες και τη δεύτερη 24. Την πρώτη ημέρα το 30% των καταναλωτών αγόρασε κάποια από αυτές, ενώ τη δεύτερη μόλις το 3%.

Τα ωάρια και σπέρμα
Η εξελικτική ψυχολογία υποστηρίζει ότι επειδή οι γυναίκες έχουν ωορρηξία μία φορά τον μήνα και μένουν έγκυες επί 9 μήνες, ενώ οι άνδρες μπορούν να εκσπερματίζουν πολλές φορές την ημέρα, η ερωτική συμπεριφορά των ανθρώπων εξελίχθηκε ώστε οι άνδρες να κυνηγούν αλλά οι γυναίκες να επιλέγουν.

Μετατρέψτε τη βιολογία σε πλεονέκτημα
Ο έρωτας δεν είναι τυφλός. Οι έρευνες που μελέτησε ο Τρις δείχνουν ότι μοιραζόμαστε κοινές αντιλήψεις για τη γοητεία. Βρίσκουμε ωραία τα ίδια πράγματα επειδή ανταποκρινόμαστε υποσυνείδητα σε γενετικούς δείκτες. Τα τετράγωνα ανδρικά πρόσωπα με αρρενωπά πιγούνια απαιτούν πολύ τεστοστερόνη στην εφηβεία για να αναπτυχθούν, όμως καθώς η τεστοστερόνη πιέζει το ανοσοποιητικό σύστημα ένας άνδρας με αυτά τα χαρακτηριστικά που έχει ξεπεράσει τους κινδύνους για την υγεία του είναι γενετικά γοητευτικός. Αντίστοιχο σημάδι για τη γυναίκα είναι η μικρή αναλογία μέσης και γοφών. Ο Τρις προτείνει να μην παραδοθούμε στη βιολογία αλλά να την χρησιμοποιήσουμε. Έρευνες δείχνουν ότι οι κοπέλες που έκαναν στριπτίζ και είχαν ωορρηξία έπαιρναν διπλάσια πουρμπουάρ από τους πελάτες σε σχέση με τις υπόλοιπες. Επίσης προτείνει να έχουμε γύρω μας πολλούς όμορφους ανθρώπους καθώς η εγγύτητα στην ομορφιά αυξάνει και τη δική μας.

Περνάμε και μόνοι μας καλά
Εάν δεν υπάρχει αγαπημένος/η στη ζωή σας, λέει ο Τρις μην απογοητεύεστε. Η ευτυχία δεν εξαρτάται από το να βρούμε κάποιον ή από οποιοδήποτε άλλο γεγονός. Επικαλείται μάλιστα μια έρευνα που συνέκρινε την ευτυχία ατόμων που είχαν κερδίσει λαχεία και άλλων που δεν είχαν κερδίσει. Μακροπρόθεσμα εκείνοι που κέρδισαν δεν ήταν πιο ευτυχισμένοι από τους υπόλοιπους. Εκείνοι που δεν κέρδισαν μπορούσαν να αντλήσουν ευχαρίστηση και από απλά πράγματα.
Βρήκαν τη συνταγή του επιτυχημένου γάμου

Η ΙΔΑΝΙΚΗ συνταγή για έναν επιτυχημένο γάμο προϋποθέτει η σύζυγος να είναι 5 χρόνια νεώτερη από τον άνδρα της, να διαθέτουν κοινό πολιτισμικό υπόβαθρο και εκείνη να είναι εξυπνότερη από εκείνον. Στην έρευνα που δημοσιεύθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιθεώρηση Ερεύνης πήραν μέρος 1.074 ζευγάρια, ηλικίας 19 έως 75 ετών. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι η σύζυγος θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 27% πιο έξυπνη από τον άνδρα της και καλό θα ήταν να έχει αποφοιτήσει από πανεπιστήμιο- εκείνος πάλι δεν είναι απαραίτητο. Το άλλο συμπέρασμα, που όμως δεν προκαλεί και ιδιαίτερη έκπληξη, είναι πως ένας διαζευγμένος έχει περισσότερες πιθανότητες να πάρει διαζύγιο και στον δεύτερο γάμο του. Ο επικεφαλής της έρευνας Νγκουέν Βι Κάο είναι τόσο σίγουρος για τα αποτελέσματα ώστε δήλωσε: «Εάν οι άνθρωποι ακολουθήσουν αυτές τις συμβουλές στην επιλογή συντρόφων μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες για έναν ευτυχισμένο γάμο, που θα κρατήσει πολύ, τουλάχιστον 20%».

«Ο έρωτας σε ταράζει, στην ποίηση αφήνεσαι»

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ, ΤΑ ΝΕΑ 22/9/10

Η Ολυμπία Καράγιωργα έχει κάτι από την ευγένεια, τον ρομαντισμό, τη μαχητικότητα, τη θέληση λογοτεχνικών ηρωίδων του 19ου αιώνα.

Σας βοηθάει η απομόνωση;

«Με βοηθάει η σιωπή. Η φθινοπωρινή ησυχία που απλώνεται στο νησί. Τώρα που γράφω, έξω είναι μόνο ουρανός, θάλασσα, ένα όμορφο καΐκι με ψηλά κατάρτια και σιωπή. Γράφω αδιάκοπα. Το σπίτι είναι πάνω στη θάλασσα, στο παλιό λιμάνι. Μια μεγάλη λύπη που δεν θα σβήσει είναι ότι ποτέ δεν σκέφτηκα να ευχαριστήσω τη μάνα, τη γλυκιά, καλή, Σοφία Αγγέλου, τον παππού, για ό,τι μου χάρισαν πεθαίνοντας. Πρέπει να μάθουμε να λέμε "ευχαριστώ" προτού είναι αργά.

Στη Λέρο συναντάς γνωστούς και φίλους. Υπάρχει πλούσια πολιτιστική ζωή. Φέτος οι εκδηλώσεις του δήμου άρχισαν στις 12 Μαΐου και κλείνουν στις 17 Οκτωβρίου. Παραδοσιακοί χοροί, θέατρο, ομιλίες, ναυτικοί αγώνες, κινηματογράφος. Εχουμε θεατρική ομάδα, Πνευματικό Κέντρο, το λογοτεχνικό περιοδικό "Εκφραση". Τα συντονίζουν αντίστοιχα οι Βίλλη Δεκούλη, Φρόσω Τζανουδάκη, Νινόν Καμπούρη. Εξαιρετικές. Υπάρχει και το σημαντικό Ιστορικό Αρχείο Λέρου με υπεύθυνο τον Κώστα Ασλανίδη.

Πρόσφατα μίλησα για τον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Ακουγαν, ρουφούσαν καθηλωμένοι. Οι Λεριοί είναι έξυπνοι, βαθείς κι ανάλαφροι. Ξεκινάει μια αναγέννηση στη Λέρο».

«Είναι εδώ η θάλασσα / Εσύ Θεέ πού είσαι; Αν είσαι» γράφετε σ’ ένα ποίημά σας. Η γνώση και η πίστη μπορούν να συνυπάρχουν;

«"Δεν πιστεύω. Ξέρω!". Αυτή ήταν η απάντηση του Καρλ Γιουνγκ όταν ρωτήθηκε από ένα ακροατήριο φοιτητών αν πίστευε στον Θεό. Μας θυμίζει κάτι σπουδαίο: Γνώση δεν είναι μόνο ό,τι μας δίνουν τα βιβλία, η σκέψη και η λογική, αλλά ό,τι μας αποκαλύπτει ο ίδιος μας ο εαυτός όταν σκύβουμε και σιωπηλά τον ρωτάμε. Αποκλείεται σε μια περισυλλογή να μην έρθει η απάντηση: "Είμαι εδώ. Είσαι μέρος μου. Ησύχασε".

Ομως γι’ αυτό χρειάζεται απομόνωση. "Οπου ‘ναι λίγοι άνθρωποι είναι πολύς Θεός", λέει μια δική μας παροιμία. Χρειάζεται να ‘σαι μόνος, ν’ αφήσεις ό,τι βαθιά περιέχεις να υψωθεί να σε συναντήσει. Μα πότε πια είμαστε μόνοι; Είναι κι εκείνη η τηλεόραση! Μικρή ευλογία, μεγάλη κατάρα. Βοηθάει πολύ η Καινή Διαθήκη, το Ευαγγέλιο, φτιάχνοντας έναν κύκλο προστατευτικό γύρω σου».

Ερωτας, ποίηση είναι τα αποκούμπια σας;

«Αποκούμπι ο έρωτας; Το αντίθετο! Σε ταράζει συθέμελα. Του το συγχωρείς όμως. Γιατί ξέρεις πώς είναι να είσαι απόλυτα ζωντανός, ελεύθερος. Κανένα άλλο "πρέπει". Μόνο αυτός, ο έρωτας. Ο Μαρκούζε στο "Ερωτας και Πολιτισμός" μιλάει για κείνον σαν μια απειλή, μια επικίνδυνη επανάσταση στη χειμερία νάρκη του κατεστημένου. Επικίνδυνη για το κατεστημένο. Η ποίηση, ναι, ακουμπάς. Κλείνεις τα μάτια, αφήνεσαι. Μπορείς και να κλάψεις».

Πώς θα θέλατε να σας θυμούνται;

«Σαν ένα πουλί που δεν ήξερε πως είχε τόσο μεγάλα φτερά ή πως τα φτερά του μπορούσαν να μεγαλώσουν τόσο, ώστε να πετάξει στα πέρατα της γης, στα πέρατα της γνώσης, στα πέρατα της ιερής δημιουργίας, στα πέρατα της μυστικής καρδιάς των ανθρώπων και να την τραγουδήσει με δάκρυα νοτισμένα με χαρά, για να γυρίσει μια μέρα ήσυχα στην πρώτη του φωλιά όλο ευτυχία, που είχε ταξιδέψει τόσο, ήσυχα να τραγουδήσει την πιο όμορφή του προσευχή, να σμίξει τα φτερά και να σωπάσει».

Παντρεύτηκα Κορεάτη, 30 χρόνια νεότερο

Τολμηρή η απόφασή σας να παντρευτείτε πριν από δέκα χρόνια μ’ έναν ξένο, Κορεάτη, τριάντα χρόνια μικρότερό σας. Τι κάνει βιώσιμη και ουσιαστική μια τέτοια σχέση;

«Η αγάπη φυσικά. Το χιούμορ. Με το να γνωρίζεις μια ξένη, διαφορετική ζωή, πλαταίνεις. Πάντα έψαχνα κάποιον που προτιμούσε να κάθεται σ’ ένα παγκάκι παρά σ’ ένα καφέ ή κάποιο μπαρ. Ο Γιόνσινγκ Χα είναι ένα σπάνιο άτομο με μόρφωση και καλλιέργεια, με γονείς από παλιά σόγια. Συμμετείχε στον αγώνα ενάντια στη δικτατορία στη χώρα του, έχει ταξιδέψει ως δημοσιογράφος σε χώρες μ’ έντονα προβλήματα (Ιράκ, Ισραήλ, Νότια Αμερική) γράφοντας άρθρα πολιτικά με βαθιά ανθρωπιά. Είναι ανταποκριτής στο "Χανκιουρέ", έγκυρο πολιτικό περιοδικό της Νότιας Κορέας. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το τέταρτο βιβλίο του με τίτλο "Παγωμένη Χώρα, Καυτά Προβλήματα" που αφορά το ξέσπασμα της Ρωσικής Επανάστασης».

Τι κάνει σημαντικό ποιητή τον Ντέιβιντ Χ. Λόρενς, που τον γνωρίζουμε περισσότερο από τα μυθιστορήματά του;

«Το ότι δεν ξεφεύγεις! Σε βουτάει μεμιάς. Δεν γλιτώνεις. Είναι ξεκάθαρος, άμεσος. Τον παθιάζει η ζωή του ανθρώπου, η μοίρα του. Πέρα από δύναμη, διαθέτει ευαισθησία και συγκίνηση, που λείπουν τόσο από τη ζωή μας και την τέχνη σήμερα. Πρέπει να τα ξαναβρούμε, να ξανατολμήσουμε. Οπως το κάνει ο Ντέιβιντ Χ. Λόρενς όταν γράφει: "Είσαι το κάλεσμα κι είμαι η απάντηση / Είσαι η ευχή κι είμαι η εκπλήρωσή της / Είσαι η νύχτα κι είμαι το φως. / Τι άλλο; Είν’ τέλεια σχεδόν./ Δε λείπει τίποτα,/ Εσύ κι Εγώ / Τι παραπάνω; / Παράξενο, πόσο παρ’ όλ’ αυτά πονάμε ακόμα».

Ο ρομαντικός έρωτας προάγει ποιητική διάθεση και το σεξ αναλυτική σκέψη

Ολλανδοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι έρωτας και σεξ βασίζονται σε διαφορετικές νοητικές λειτουργίες

Από τον ΣΠΥΡΟ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ  2/4/10

Οτι ο έρωτας είναι μια πολύ ιδιαίτερη θυμική κατάσταση του ανθρώπου, η οποία μπορεί να επηρεάζει τη συνολική νοητική του κατάσταση, και ειδικότερα τις ικανότητες που έχουν να κάνουν με την καλλιτεχνική δημιουργία, ήταν ήδη γνωστό και ρητά διατυπωμένο από τον Πλάτωνα.

Ο πνευματικός έρωτας, μάλιστα, φαίνεται να κινητοποιεί εκείνες τις νοητικές διεργασίες που σχετίζονται με μια πιο συνθετική και ολιστική θεώρηση του κόσμου. Εξ ου και τα εξαίσια λογοτεχνικά δείγματα που από την εποχή της κλασικής αρχαιότητας έως τον Σέξπιρ και τους ρομαντικούς ποιητές εξακολουθούν να συγκινούν εκατομμύρια ανθρώπους. Αραγε, τι ισχύει στην περίπτωση του «πεζού» σεξ, που φαίνεται να αφορά περισσότερο την ικανοποίηση μιας στιγμιαίας σωματικής ανάγκης;

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο «αγνός» έρωτας και η σαρκική επιθυμία για σεξ κινητοποιούν διαφορετικές νοητικές μας ικανότητες, οι οποίες προφανώς είναι εξίσου απαραίτητες και χρήσιμες στον άνθρωπο. Ψυχολόγοι από τρία ολλανδικά πανεπιστήμια δημοσίευσαν πρόσφατα στην εγκυρότατη επιθεώρηση ψυχολογικών ερευνών «Personality and Social Psychology Bulletin» μια μελέτη με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Γιατί ο έρωτας δίνει φτερά και όχι το σεξ».

Εκεί εκθέτουν τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήγαγαν προκειμένου να επιβεβαιώσουν την υπόθεση ότι η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων επηρεάζεται από τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και ότι τα ερωτικά αισθήματα, ή ακόμη και οι απλές ερωτικές αναπολήσεις, πυροδοτούν τη δημιουργική σκέψη, αναστέλλοντας την αναλυτική έλλογη σκέψη (εξ ου και οι ερωτευμένοι νιώθουν ότι «χάνουν το μυαλό τους», δηλαδή τους είναι πολύ δύσκολο να σκέφτονται λογικά)· αντίθετα, το σεξ ή οι φαντασιώσεις γύρω από αυτό φαίνεται να ενεργοποιούν την αναλυτική σκέψη, που στέκεται στο συγκεκριμένο και αγνοεί το όλο, που βλέπει τα δέντρα και όχι το δάσος.

Στο πλαίσιο της έρευνας αυτής ζήτησαν από 30 άτομα να φανταστούν ότι κάνουν έναν περίπατο με τον/την αγαπημένη τους (ή έναν φανταστικό σύντροφο σε περίπτωση που δεν είχαν), ενώ από άλλα 30 να φανταστούν ότι κάνουν περιστασιακό σεξ με ένα άτομο με το οποίο δεν είναι ερωτευμένοι αλλά αισθάνονται μόνο έντονη σεξουαλική έλξη. Μετά τούς υπέβαλαν σε τεστ γνώσεων, όπου έπρεπε να επιλύσουν μια σειρά από διαφορετικά προβλήματα, που η επίλυσή τους απαιτούσε άλλοτε συνθετική σκέψη και άλλοτε αναλυτική σκέψη.

Οπως είχαν προβλέψει οι ερευνητές, τα άτομα της πρώτης ομάδας τα πήγαν πολύ καλύτερα στην επίλυση των προβλημάτων που απαιτούν πιο συνθετική σκέψη, ενώ τα άτομα της δεύτερης ομάδας είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις στα προβλήματα που απαιτούν αναλυτική σκέψη. Κατά τους ερευνητές, η έρευνα αυτή δείχνει ότι τόσο η δημιουργική όσο και η αναλυτική ικανότητα του ανθρώπινου νου δεν αποτελούν «χαρίσματα» ή παγιωμένα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης προσωπικότητας, όπως συχνά πιστεύουμε, αλλά είναι αντίθετα εγγενείς ικανότητες που επηρεάζονται ωστόσο σημαντικά τόσο από το περιβάλλον του ατόμου όσο και από την ίδια του την ψυχολογική διάθεση. *

Ο Ιησούς Χριστός δεν μίλησε ποτέ για σεξ

Το «ναι» του Πάπα στη χρήση προφυλακτικού θύμισε ότι ο Θεάνθρωπος ουδέποτε ασχολήθηκε με το τι κάνουν οι πιστοί στο κρεβάτι τους

ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΣΤΡΙΚΟΥ | to vima Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010

«Το βασανιστήριο των μοιχών» του γάλλου ζωγράφου Ζυλ-Αρσέν Γκαρνιέ. Ενας ιερωμένος (δεξιά) παρακολουθεί «διακριτικά» τη διαπόμπευση

Η πρόσφατη δήλωση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ Δ ότι η χρήση προφυλακτικού για να μη μεταδίδεται ο ιός του ΑΙDS είναι υπό προϋποθέσεις «ηθικά αποδεκτή» σήμανε μια ιστορική στροφή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η χριστιανική παράδοση κατά κανόνα αντιμετωπίζει ως αμαρτία τη σεξουαλική επαφή μόνο για απόλαυση και όχι για τεκνοποιία εντός του γάμου. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός δεν ασχολήθηκε ποτέ ευθέως με τη «διαγωγή» των ανθρώπων στο κρεβάτι τους. Σε αντίθεση με στρατιές ρασοφόρων, όλων των δογμάτων και των αιρέσεων, που επέβαλαν τυραννικά σε δισεκατομμύρια πιστούς πώς, πότε και με ποιον να κάνουν σεξ.

Σε αντίθεση με την εντύπωση πολλών η ηθικολογία των χριστιανικών εκκλησιών δεν υπήρξε στατική. Μόλις λίγες γενιές μετά την εμφάνιση του Θεανθρώπου, τα γενετήσια ένστικτα περιβλήθηκαν από ένα αόρατο αγκαθωτό πλέγμα αυστηρότητας. Το σεξ για τους πιστούς έγινε κάτι μιαρό. Και περιορίστηκε από λεπτομερείς κανόνες, αυστηρά επιτίμια και απειλές για αιώνια καταδίκη στο «πυρ το εξώτερον». Ως πριν από λίγα 24ωρα το Βατικανό αγνοούσε την επιστημονική και κοινωνική πραγματικότητα και, θεωρώντας την αντισύλληψη μεγάλη αμαρτία, διεκήρυττε ότι η λύση για την εξάλειψη του ιού του ΑΙDS είναι η πίστη των δύο συζύγων στο πλαίσιο ενός ετεροφυλόφιλου γάμου, η προγαμιαία παρθενία και η αποχή από το σεξ. Πάνω από 33 εκατομμύρια φορείς της ασθένειας παγκοσμίως και 2,1 εκατομμύρια νεκροί κάθε χρόνο θα είχαν μάλλον αντίθετη άποψη και οι δεύτεροι πια είναι πάρα πολύ αργά για να την εκφράσουν.

Ο συντηρητισμός εμφανίζει κεκτημένη ταχύτητα. Λίγο μετά την «προοδευτική» δήλωση του ποντίφικα για τη χρήση του προφυλακτικού η Αγία Εδρα έδωσε άρον άρον στη δημοσιότητα απόσπασμα από το νέο βιβλίο του με τίτλο «Φως του κόσμου», το οποίο μοιάζει να εξισορροπεί τα πράγματα προς το… συντηρητικότερο. «Η ομοφυλοφιλία είναι αντίθετη στο θέλημα του Θεού, είναι άδικη και ασύμβατη με το λειτούργημα του ιερωμένου» έλεγε ο ποντίφικας.
Παρ’ ότι στο εν λόγω απόσπασμα η ομοφυλοφιλία καταδικάζεται απερίφραστα ως φαινόμενο, η αντίδραση της Καθολικής Εκκλησίας ήταν πολύ πιο φειδωλή όταν πριν από μερικούς μήνες ξέσπασε στους κόλπους της ευρύ σκάνδαλο παιδεραστίας που αριθμούσε εκατοντάδες θύματα. Πολλά ήταν ορφανά παιδιά η φροντίδα των οποίων είχε ανατεθεί σε καθολικά θρησκευτικά ιδρύματα επί δεκαετίες. Αν και άγγιζε ταπεινούς ιερείς και υψηλόβαθμους κληρικούς που δρούσαν στην Ευρώπη, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και εντός του Βατικανού, είτε γνωρίζοντας και συγκαλύπτοντας είτε κακοποιώντας ανηλίκους οι ίδιοι, χρειάστηκαν εκατοντάδες επιθέσεις από τον Τύπο για να προβεί ο Πάπας σε σχετική δήλωση.

Και όμως ο έρωτας μεταξύ συναινούντων ενηλίκων έχει προκαλέσει αναρίθμητα «πύρινα» κηρύγματα τόσο στις μέρες μας, δεκαετίες μετά τη σεξουαλική επανάσταση των ετών του 1960, όσο και παλαιότερα. Μεταξύ των θρησκευτικών κανόνων που έχουν επικρατήσει ανά τους αιώνες, το σεξ απαγορευόταν ορισμένες ημέρες της εβδομάδας, κατά τις θρησκευτικές αργίες, όταν σκοπός δεν ήταν η τεκνοποίηση, ενόσω η γυναίκα θήλαζε, ήταν έγκυος ή είχε έμμηνο ρύση, ακόμη και απλώς κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οσο για τον αυνανισμό, «θου Κύριε»: τιμωρούνταν ακόμη και με αφορισμό. Μάλιστα οι ιερείς χρησιμοποιούσαν έναν «μπούσουλα», ο οποίος όριζε το ποινολόγιο για κάθε παραλλαγή των βασικών ερωτικών αμαρτημάτων.

Τίποτε από όλα αυτά δεν αναφέρεται στα Ευαγγέλια. Αντιθέτως ο Ιησούς Χριστός καταδέχθηκε να συνομιλήσει με πόρνες. Συζήτησε για το πνεύμα του Θεού με τη Σαμαρείτισσα η οποία είχε συζήσει με πέντε άντρες, χωρίς να παντρευτεί ποτέ. Δέχθηκε ως ακόλουθό του τη Μαρία Μαγδαληνή. Και έσωσε τη μοιχαλίδα από βέβαιο θάνατο μετά λιθοβολισμού, αναφωνώντας το περίφημο «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω».
Ο μηχανισμός παραγωγής σεξουαλικών ενοχών στήθηκε μετά. Ο Αγιος Αυγουστίνος προτού ασπαστεί τον χριστιανισμό διήγε αχαλίνωτη ζωή και συμμετείχε συχνά σε όργια. Και όμως, έγινε ο πρώτος μεγάλος θεολόγος που διατύπωσε την άποψη ότι το σεξ αποτελεί «θεϊκή κατάρα» ακόμη και μεταξύ συζύγων!
Απειλούν τη βρετανίδα πάστορα που θέλει γάμο με την αγαπημένη της

Συμβιώνουν αρμονικά τα τελευταία δύο χρόνια.Η βρετανίδα ιερέας Σάρον Φέργκιουσον της Μητροπολιτικής Κοινοτικής Εκκλησίας του Λονδίνου και η γερμανίδα σύντροφός της Φράνκα Στρίτσελ δίνουν τη δική τους μάχη για να νομιμοποιήσουν τη σχέση τους.Αφού η Εκκλησία δεν διανοείται να ευλογήσει τον γάμο τους,απαιτούν να παντρευτούν τουλάχιστον με πολιτικό γάμο- ως πρώτο βήμα.
Οι δύο γυναίκες αποτελούν το πρώτο από τα τέσσερα ομόφυλα ζευγάρια που έχουν καταφύγει στη Δικαιοσύνη σε μια προσπάθεια να νομιμοποιηθεί στη Βρετανία ο γάμος μεταξύ γκέι ατόμων- θρησκευτικός και πολιτικός.Η 52χρονη κληρικός και η 49χρονη σύμβουλος επιχειρήσεων δηλώνουν ότι θέλουν έναν«ολοκληρωμένο γάμο». «Ως άνθρωπος της πίστης θέλω να παντρευτώ. Οταν προβώ στη μεγαλύτερη δέσμευση της ζωής μου,θέλω να το πράξω στο πλαίσιο της χριστιανικής θρησκείας.Πολλοί μας υποστηρίζουν.Ωστόσο έχουμε δεχθεί και απειλητικά γράμματα από ανθρώπους που δηλώνουν χριστιανοί» υποστηρίζει η ιερέας και ενεργό μέλος του Κινήματος Χριστιανών Γκέι και Λεσβιών.Και φέρεται αποφασισμένη να παλέψει για να αλλάξει τις αντιλήψεις αιώνων.

«Εξουσιάζεις τους ανθρώπους, αν ελέγχεις τον ερωτισμό τους»
Για την έκπτωση του έρωτα μιλάει στο «Βήμα» ο ιερέας, ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας πατέρας Φιλόθεος Φάρος

«Ο Χριστός δεν μίλησε ποτέ ευθέως για την ερωτική συνεύρεση και δεν ασχολήθηκε με τις ερωτικές παρεκτροπές. Δεν θεώρησε θανάσιμο αμάρτημα την ερωτική λειτουργία, αλλά πράγματα που εμείς αγνοούμε εντελώς στις μέρες μας, όπως την υποδούλωση στα υλικά πράγματα» τονίζει στο «Βήμα», με τη διπλή ιδιότητα τού επί δεκαετίες ψυχοθεραπευτή και του ορθόδοξου ιερέα ο πατέρας Φιλόθεος Φάρος, και εξηγεί ότι «το νομικίστικο πνεύμα δεν μπορεί να έχει θέση στην υγιή χριστιανική παράδοση».

Για την επικράτηση αυτού του νομικίστικου πνεύματος όλοι έχουν ευθύνη στην Εκκλησία, πιστοί και κληρικοί. «Οι πιστοί απαιτούν από τον ιερέα να είναι τέλειος. Οταν αποκαλύπτεται ότι δεν είναι και κρίνεται η επαγγελματική του οντότητα, ο ιερέας ψάχνει να βρει έναν τρόπο να φαίνεται τέλειος. Προβάλλει λοιπόν την ερωτική αμαρτία ως μέγιστη διότι μπορεί να γίνει κρυφά, ακόμη και σε επίπεδο διάθεσης, τη στιγμή που ο πλούτος και η χλιδή δεν κρύβονται. Επικεντρώνει συνεπώς την προσοχή του σε άλλα πράγματα για να εξασφαλίσει την απαραίτητη- ψευδή- τελειότητα. Από την άλλη, αν θέλουμε να εξουσιάζουμε τους ανθρώπους δεν υπάρχει αποτελεσματικότερος τρόπος από το να ελέγχουμε τον ερωτισμό τους, την πιο καίρια ανθρώπινη πραγματικότητα. Η αμαρτία λοιπόν που συνδέεται με τον έρωτα αποτελεί δημιούργημα της νεύρωσης και του κινήτρου της εκμετάλλευσης ή της απάτης».

«Ο έρωτας δεν είναι μια αυτονομημένη λειτουργία κάποιων οργάνων του σώματος» υπογραμμίζει ο πατέρας Φιλόθεος. Και εξηγεί: «Οταν κανείς περιορίζεται στη φυσική σεξουαλική παρόρμηση και δεν προχωρεί στην επιλογή της κοινωνίας, δηλαδή της εμπειρίας κοινών πραγμάτων και της ψυχικής ένωσης, διαστρέφει τον έρωτα και τον μετατρέπει σε λαγνεία. Εκεί έγκειται η αμαρτία, διότι τότε ο άλλος δεν είναι πρόσωπο αλλά αντικείμενο προς χρήση. Αυτό μπορεί να γίνει και εντός του γάμου. Και τότε είναι ακόμη πιο χυδαίο, διότι δεν μιλάμε πια για έναν άγνωστο αλλά για τον σύντροφο, τον πατέρα ή τη μητέρα των παιδιών μας» δηλώνει.
Υπό αυτήν τη θεώρηση, όταν ερωτάται για το ζήτημα των προγαμιαίων σχέσεων, ο 80χρονος πολυγραφότατος πνευματικός αντιδρά. «Η σύγχρονη αντίληψη περί πορνείας, που περιλαμβάνει κάθε ερωτική επαφή εκτός γάμου, είναι ανακριβής. Την εποχή του Ευαγγελίου αφορούσε την επίσκεψη ενός άντρα σε κάποιο οίκο ανοχής. Μόνο οι παπάδες χρησιμοποιούν στις ημέρες μας τον όρο ΄΄προγαμιαίες σχέσεις΄΄. Δεν σημαίνει τίποτα, παρά μόνο για κάποια νευρωτικά άτομα τα οποία έχουν δυσκολία με τον έρωτα και λένε ΄΄δεν μπορώ να έχω ερωτικές επαφές γιατί το απαγορεύει ο παπάς΄΄».

ΠΑΡΘΕΝΙΑ, ΑΥΤΟΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΣ, «ΑΚΑΘΑΡΤΕΣ» ΓΥΝΑΙΚΕΣ, ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΓΑΜΟΥ ΚΑΙ ΓΚΕΪ «ΚΟΥΣΟΥΡΙΑ»

Ασπιλη ώστε να γίνει θαυματουργά μήτηρ Θεού

Η χριστιανική θρησκεία αποδίδει μεγάλη σημασία στην άμωμο σύλληψη της παρθένου Μαρίας.Τόσο ο Ευαγγελιστής Ματθαίος όσο και ο Ευαγγελιστής Λουκάς τονίζουν το γεγονός τόσο της πρότερης όσο και της μεταγενέστερης αγνότητας της γυναίκας που αξιώθηκε να φέρει στον κόσμο τον Υιό του Θεού- παρά το γεγονός ότι υπάρχουν έμμεσες αναφορές για μετέπειτα αδέρφια του Ιησού.«Αγγελος Κυρίου» μεσολαβεί υπέρ της Μαρίας,ώστε να αποδεχθεί ο Ιωσήφ την απαράδεκτη για τον μωσαϊκό νόμο εκτός γάμου εγκυμοσύνη της παρθένου αρραβωνιαστικιάς του.«Ο Ιωσήφ πήρε στο σπίτι του τη Μαρία.Και δεν είχε συζυγικές σχέσεις μαζί της ώσπου να γεννήσει τον γιο της τον πρωτότοκο στον οποίον έδωσε το όνομα Ιησούς»γράφει ο Ματθαίος (1:24-25). Η παράδοση των παρθένων γυναικείων θεοτήτων είναι προχριστιανική: παρθένος η Αθηνά,Παρθενώνας ο ναός της.

Αυτοευνουχίστηκε εν ονόματι της πίστης

Αν και οι αμφιλεγόμενες απόψεις του περί προϋπάρξεως της ψυχής και άλλων ζητημάτων τον κατέταξαν τελικά στους αιρετικούς,ο Ωριγένης εξ Αλεξανδρείας (185-254 μ.Χ.) θεωρείται από τους πρώτους σημαντικούς πατέρες της Εκκλησίας.Η άκαμπτη ροπή του προς τον ασκητισμό τον έκανε να ακολουθήσει κυριολεκτικά την εντολή του Ιησού Χριστού («Εισίν ευνούχοι οίτινες ευνούχισαν εαυτούς διά την βασιλείαν των ουρανών»- Ματθαίος 19:12) και αυτοευνουχίστηκε σε νεαρή ηλικία. Φέρεται μάλιστα να ωθήθηκε στον αυτοακρωτηριασμό επειδή ήθελε να διδάσκει τον Λόγο του Θεού στις γυναίκες απαλλαγμένος από τον πειρασμό αλλά και από την υποψία των άλλων για τυχόν επιλήψιμη συμπεριφορά. Αργότερα αναθεώρησε την ακραία πράξη του καθώς λόγω έλλειψης σωματικής ακεραιότητας τού κόστισε τον τίτλο του επισκόπου.Κατέληξε να βασανιστεί και να μαρτυρήσει σε μεγάλη ηλικία υπό τον αυτοκράτορα Δέκιο.

«Συνουσιάστηκες με τον Διάβολο! Στην πυρά!»

Ο εν λόγω Ισπανός,από απλός μοναχός και ταπεινός μάγειρος στο Δομινικανό μοναστήρι του Βαγιαδολίδ (1420-1498),κατέληξε εξομολογητής και ευνοούμενος της βασίλισσας Ισαβέλλας της Ισπανίας,κυρίως όμως συνώνυμο του φανατισμού, της προσκόλλησης στο γράμμα της χριστιανικής πίστης και της αναλγησίας.
Κατά τη 15ετή διοίκησή του η ισπανική Ιερά Εξέταση μετετράπη από ένα και μοναδικό δικαστήριο στη Σεβίλλη σε σχεδόν 25 «Ιερά Γραφεία»,ενώ «έκαψε» εκατοντάδες άτομα.
Το μένος του εναντίον των γυναικών που επί εποχής του θεωρούνταν σχεδόν εξ ορισμού ακάθαρτες και πηγή μιάσματος και πειρασμού ήταν παροιμιώδες.Ενας από τους πιο συνηθισμένους λόγους καταδίκης σε θάνατο αφορούσε τη συνουσία των γυναικών με τον Διάβολο ή κάποιο δαίμονα,με σκοπό την απόκτηση υπερφυσικών δυνάμεων.Η κατηγορία ήταν αδύνατον να αντικρουστεί και,μετά τα «απαραίτητα» βασανιστήρια, οδηγούσε απευθείας στην πυρά.

Σεξ εκτός γάμου; Αμαρτία, αμαρτία, αμαρτία…

«Το σώμα και μόνο αυτό είναι ικανό να κάνει ορατό το αόρατο:το πνευματικό και το θείο»είχε αναφέρει ο Ιωάννης Παύλος Β΄(1920-2005) κατά το πρώτο μεγάλο κήρυγμα του οποίου αφορούσε τη Θεολογία του Σώματος.Δίδαξε ότι δεν υπάρχει τελειότερη εικόνα της ένωσης και της κοινωνίας με τον Θεό,στο πλαίσιο της αμοιβαίας αγάπης,από την ερωτική συνεύρεση ενός παντρεμένου ζευγαριού,κατά την οποία οι σύζυγοι προφέρουν ολοκληρωτικά τον εαυτό τους, αποκλειστικά ο ένας στον άλλον,ως το τέλος της ζωής τους,συμμετέχοντας στην τεκνογονία.Αν και υπό αυτό το πρίσμα θεώρησε ανήθικες τις προγαμιαίες σχέσεις,τόνισε ότι υπάρχει μεγάλη ομορφιά στην ερωτική συνεύρεση όταν τελείται σε αρμονία με τις χριστιανικές αξίες της ελεύθερα επιλεγμένης ολοκληρωτικής δέσμευσης και προσφοράς του εαυτού.

«Η ομοφυλοφιλία είναι κουσούρι»

Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλος κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια να προσελκύσει τους νέους στην Εκκλησία, εμμένοντας παρ΄ όλα αυτά στα ζητήματα της αμαρτίας που συνδέονται με τον ερωτισμό.«Πουθενά στην Αγία Γραφή δεν δικαιώνονται οι προγαμιαίες σχέσεις εφόσον επιτελούνται μεταξύ δύο προσώπων που “αγαπιούνται”.Και πουθενά δεν θα βρούμε αμνήστευση των σχέσεων αυτών επειδή απουσιάζει η πληρωμή και γίνεται επίκληση του ερωτικού αισθήματος»έγραψε στο βιβλίο «Το σώμα του Χριστού και ο κήπος των τέρψεων» (Εκδόσεις Εγρήγορση).Επίσης μεγάλη εντύπωση έχει προκαλέσει η δήλωσή του για την ομοφυλοφιλία:«Σε ποιο κατάντημα έχει φτάσει σήμερα η ανθρωπότητα,η οποία αυτό που είναι αμαρτία βοώσα και κράζουσα θέλει να το καλύψει. Να μη μιλάμε, γιατί ενοχλούνται αυτοί που έχουν το κουσούρι».

Ο πόθος του Μηδενός

Κώστας Γεωργουσόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ 9/10/10

Ο ποιητής βρίσκει- έστω κι αν ακολουθεί τον λόγο του Πικάσο: «Δεν ψάχνω, βρίσκω»- πίσω από το οικείο το ανοίκειο, πίσω από το απτό το ανέπαφο, πίσω από το λογικό το παράλογο, πίσω από τον κορεσμό την πείνα.
«Ευλαβούμαι, Ανάγκη/ ότι εσύ έπλασες το συνεχές του κόσμου/ το δώσ΄ μου, το δεν έχω του./ Αλλά τον έρωτα, όχι, όχι εσύ, Ανάγκη/ τον έρωτα τον έπλασε ο θάνατος/ από άγρια περιέργεια/ να εννοήσει/ τι είναι ζωή…» Στίχοι συνταρακτικοί της Κικής Δημουλά από το τελευταίο βιβλίο της, «Εύρετρα». Θα ήθελα σήμερα να τους σχολιάσω ελεύθερα, όπως λέμε με ελεύθερη πτώση. Γιατί, σίγουρα, κάθε προσπάθεια να διαβάσει κανείς την ποίηση με κλειδιά τη λογική είναι μια εκ των προτέρων τίμια, θα έλεγα, αλλά προαναγγελθείσα ήττα. Αμα τη εκφωνήσει του εγχειρήματος. Αλλά θα το τολμήσω. Εξάλλου η ίδια η ποιήτρια αναγγέλλει στον τίτλο της συλλογής της μια πιθανή νίκη της.

Τα εύρετρα διεκδικεί κάποιος που βρήκε κάτι αφού επίμονα έψαχνε: κάτι κρυμμένο, κάτι χαμένο, κάτι ανείπωτο. Οπως ο Αγιος Φανούριος για τον σύγχρονο άνθρωπο φανερώνει και βοηθάει να βρεθούν τα χαμένα, έτσι στον αρχαίο Ελληνα, εκτός των άλλων ειδικοτήτων του (που δεν είναι μακριά από αυτό που θα διατυπώσω), ήταν ο Ερμής ο θεός που βοηθούσε τον άνθρωπο να βρει τα χαμένα. Ερμαιον για τους αρχαίους Ελληνες, ό,τι με τη βοήθεια του Ερμή απροσδόκητα ή ύστερα από ψάξιμο έβρισκες. Και η μέθοδος ερμηνεία! Ακόμη και ο νεκρός Πολυνείκης καταμεσής του κάμπου των Θηβών για τον φύλακα στην «Αντιγόνη» είναι γλυκό έρμαιον, απροσδόκητος θησαυρός. Ακόμη και η λέξη θησαυρός το κρυμμένο πολύτιμο που βρέθηκε σημαίνει. Και έχει σημασιολογικό ενδιαφέρον η περιπέτεια της λέξης έως τις μέρες μας. Αλλά σκεφτείτε πόσο κυριολεκτούμε όταν λέμε στον φίλο που εμφανίζεται με όμορφη σύντροφο: «Βρε τυχερέ, πού τον βρήκες αυτό τον θησαυρό;».

Η Δημουλά στους στίχους που παρέθεσα, προλογικούς στη συλλογή της, ευλαβείται την Ανάγκη, με κεφαλαίο παρακαλώ, που έπλασε το συνεχές του κόσμου. Και ποιο είναι αυτό το συνεχές, η άλυσος που εγγυάται τη συνοχή των υλικών και ψυχικών αναγκών (με μικρό, παρακαλώ); Είναι η πλησμονή και η ένδεια, η σπατάλη και η πενία. Το συνεχές του κόσμου είναι ένα δούναι και λαβείν, μια διηνεκής ανταλλαγή, συναλλαγή, μια ατέρμων αμοιβαιότητα μεταξύ του «Ναι» και του «Οχι», του «Εχω» και του «Δεν Εχω».

Η φιλοσοφία από την εποχή των προσωκρατικών συνέλαβε τη δεσπόζουσα, κυριαρχική θέση της ΑΝΑΓΚΗΣ ως συστατικής οντότητας στον κόσμο. Εξάλλου στην Ανάγκη και οι θεοί υπάκουαν. Αρα ήταν η μεγίστη δημιουργός δύναμη που εγγυάται και συνέχει τον σύμπαντα κόσμο, υλικό και άυλο. Στο πρώτο μέρος του μικρού της ποιήματος η Δημουλά έρχεται να συμφωνήσει με την πάγια και κατασταλαγμένη γνώση ότι τα πάντα εξαρτώνται και εξηγούνται από την Ανάγκη.

Η απροσδόκητη στις ανατροπές της ποιήτρια στο δεύτερο μέρος του ποιήματος εισάγει έναν άλλο συστατικό Δημιουργό του Σύμπαντος: τον θάνατο, τη μεγάλη Αρνηση, το Μηδέν, θα έλεγα ό,τι προϋπήρξε του κόσμου, τη μεγάλη μήτρα του χάους. Και εδώ η Δημουλά φαίνεται να διαφωνεί με ολόκληρη την προσωκρατική και έπειτα από εκείνη φιλοσοφία, ότι τίποτε δεν γεν νήθηκε από το μηδέν. Προσέρχεται με τη βεβαιότητα του Μύθου, ότι τον κόσμο εκ του χάους τον δημιούργησε ο Ερως. Και ο Ερωτας είναι πλάσμα που ξεπήδησε από τη Μήτρα του Μηδενός. Ποιητικά, της Δημουλά προηγείται βέβαια ο Ησίοδος αλλά ιδιοφυώς ο Αριστοφάνης στους «Ορνιθες»: Πριν ήταν το Χάος, ο Τάρταρος και μέσα στη μεγάλη Νύχτα πετούσε ο Ερως, ο γεννήτορας των πάντων.
Η Δημουλά ψάχνει και ευρίσκει τον Λόγο για τον οποίο το Μηδέν, ο θάνατος, η Αρνηση, έπλασε το γονιμοποιό σπέρμα. Η άγρια περιέργεια του θανάτου, η μεγάλη απορία του ήταν το αίτημά του να εννοήσει τι είναι ζωή. Είναι συνταρακτικά και έξοχα διατυπωμένο αυτό το αίτημα του Μηδενός να εννοήσει το Είναι μέσω του Πόθου, του Ιμέρου, της Ελξης, της γονιμοποιού εράσμιας δύναμης.

Η ανατροπή της Δημουλά είναι καίρια. Πάντα το μεγάλο αίτημα της ανθρώπινης απορίας ήταν οι ζωντανοί να ανακαλύψουν, να βρουν ψάχνοντας τι είναι ο θάνατος. Το είναι, η ύπαρξη δεν μπορούσε να συλλάβει την έλλειψή της. Πώς εξάλλου λογικά θα ορίσεις την ανυπαρξία, πώς η πολλότητα θα εννοήσει το Τίποτε; Αυτό μας έκανε τραγικούς, ποιητές, αξεδίψαστους για ζωή, επειδή αδυνατούσαμε να εισδύσουμε με τα μόνα όπλα που διαθέταμε, τη νόηση, το αίσθημα και την επιθυμία στην τέλεια απουσία τους. Το παράλογο τροφοδότησε και την Ιστορία και την Τέχνη των ανθρώπων. Μοναδική ζήτηση της φιλοσοφίας, άρα αίτημα ζωής για τον Πλάτωνα ήταν «η μελέτη θανάτου». Τα μυστήρια των Αιγυπτίων, των Καβείρων, τα Ορφικά, τα Ελευσίνια ήταν μελέτη θανάτου, δηλαδή προσπάθεια του ζώντος να διεισδύσει στην περιοχή του Αγνώστου, να συμβιβαστεί με την ιδέα του Μηδενός. Ο διονυσιακός οργιαστικός κύκλος είναι ακριβώς η κατανόηση του θανάτου και η άρση του φόβου του μέσω της ερωτικής συνεύρεσης.

Αλλα είναι τα εύρετρα της Δημουλά. Το Μηδέν, το Χάος, το Τίποτε, η μεγάλη Απουσία έπλασαν και εξαπέλυσαν στον κόσμο τον Ερωτα για να κατανοήσει το Ζην. Το Μηδέν ποθεί διακαώς να ορίσει το Είναι και για να το προσεγγίσει, να το ελκύσει πρέπει να το ερωτευθεί. Ο Θάνατος είναι ερωτευμένος με τη Ζωή. Λαχταράει να την κάνει δική του, να την κατακτήσει και να γεννήσει μαζί της τέκνα, τέκνα θνησιγενή, ρέποντα προς το Μηδέν, νοσταλγώντας το χαώδες ενδιαίτημα του πατρός τους.

Αλλη μία φορά η Δημουλά χαιρετά το Ποτέ αφήνοντας σε εκκρεμότητα το Πότε.
Η ανατροπή της Δημουλά έρχεται να αποκαταστήσει μια περίεργη και παράλογη Αδικία. Η Φιλοσοφία, η Τέχνη, η Ποίηση των αιώνων αναφέρονται στο Μυστήριο του Θανάτου, προσπαθούν να μυηθούν στην ουσία του. Και κανείς, ίσως γιατί βιώνει την αλαζονεία του Ζην, δεν απασχολήθηκε ποτέ με το Μυστήριο της Ζωής.
Η Δημουλά ανέστρεψε το παιχνίδι του κόσμου. Ποιος θα ρωτήσει άραγε για το τι είναι ζωή; Ποιος άλλος θα ρωτήσει για το Είναι, από Εκείνο που είναι εκτός του Είναι; Το Μηδέν. Ο φιλόσοφος-θάνατος συγκροτεί το σύστημά του ορίζοντας τη φιλοσοφία του «μελέτη ζωής». Και η διαλεκτική μέθοδος αυτής της φιλοσοφίας: ο Ερως.

ΥΓ: Στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν στην Ολλανδία υπήρχε πανάρχαια συνήθεια οι διάσημοι επισκέπτες να υπογράφουν σε έναν τοίχο. Υπάρχουν εκεί διάσημα ονόματα, ανάμεσά τους του Καρτέσιου. Οι φοιτητές για να τιμήσουν τον φιλόσοφο του cogito, ergo sum (σκέπτομαι άρα υπάρχω) έγραψαν δίπλα coito ergo sum (συνουσιάζομαι άρα υπάρχω).

Ο έρωτας τους οδηγεί στον απαγχονισµό

Της Δάφνης Κοντοδήµα, ΤΑ ΝΕΑ 21/10/10

Σε θάνατο καταδικάστηκαν δύο ιρανοί οµοφυλόφιλοι, η αληθινή ιστορία των οποίων ξετυλίγεται στα (ελληνικά) «Κρυφά απογεύµατα» του Δηµήτρη Μωραΐτη. Την άνοιξη του 2005, δύο έφηβοι από το Ιράν καταδικάστηκαν σε δηµόσιο απαγχονισµό.
Το αδίκηµα που διέπραξαν ήταν ότι επέλεξαν να ζήσουν τον έρωτά τους σε µια κοινωνία όπου η οµοφυλοφιλία τιµωρείται µε θάνατο. Η αληθινή ιστορία του 16χρονου Μαχµούτ Ασγκάρι και του 18χρονου Αγιάζ Μαρονί ενέπνευσε τον συγγραφέα και σκηνοθέτη Δηµήτρη Μωραΐτη για το τρίτο του έργο µε τίτλο «Κρυφά απογεύµατα» που ανεβαίνει στο θέατρο Χώρα.

«Επέλεξαν να µην υπακούσουν στους νόµους και τους κανόνες της θρησκείας και της κοινωνίας και να επαναστατήσουν. Θυσιάστηκαν, διεκδικώντας την ελευθερία και την αλλαγή των πραγµάτων», λέει στα «ΝΕΑ» ο Δηµήτρης Μωραΐτης. Σκοπός του δεν ήταν να κάνει ένα ντοκιµαντέρ, καταγράφοντας την προσωπική ιστορία των δύο νεαρών αλλά να ευαισθητοποιήσει το κοινό γύρω από το δικαίωµα της ελεύθερης επιλογής.
Στην παράσταση, ο Μαχµούτ (Γιώργος Βουβάκης) είναι έτοιµος να παλέψει για τα συναισθήµατά του. Διατηρεί σχέση µε τον Τζαλίλ (φανταστικό πρόσωπο που ερµηνεύει ο Τάκης Παρασκευόπουλος) που υπό το βάρος των θεσµών και µιας θεοκρατούµενης κοινωνίας, εγκαταλείπει τις επιθυµίες του για ν’ αρραβωνιαστεί την κοπέλα που εγκρίνει η οικογένειά του. Αργότερα, ο Μαχµούτ θα ερωτευτεί τον Αγιάζ (Ανέστης Χρυσάφης). Η επιλογή τους να ζήσουν τον έρωτα σε µια κοινωνία που δεν τους το επέτρεπε, οδήγησε στον απαγχονισµό τους.

Σε µια σκηνή του έργου, ο Τζαλίλ µπαίνει σε µια αποθήκη για να κρυφτεί. Τον κυνηγά ένας Ιρανός ο οποίος έχει καταλάβει ότι κάτι παράνοµο συµβαίνει. Αργότερα, εκείνος θα γίνει ο πεθερός του, καθώς θα τον απειλήσει: «Θα παντρευτείς την κόρη µου ή θ’ αποκαλύψω ότι κάτι κρύβεις».
«Δεν είναι κανείς απόλυτα ελεύθερος», σχολιάζει ο Δηµήτρης Μωραΐτης. Στο Ιράν, ο λιθοβολισµός και ο απαγχονισµός είναι η τιµωρία όσων δεν συµµορφώνονται µε τους κανόνες. Ωστόσο, «στις δυτικές κοινωνίες νιώθουµε περιορισµένοι επειδή δίνουµε περισσότερη σηµασία στο φαίνεσθαι απ’ ό,τι στην αλήθεια. Ακόµη και στην Ελλάδα, οι οµοφυλόφιλοι δεν οµολογούν τις σεξουαλικές τους προτιµήσεις, καθώς δέχονται πιέσεις από την υπερβολική αγάπη των γονέων και των συγγενών τους. Δεν θέλουν να δίνουν δικαίωµα για σχολιασµό. Υπάρχουν ανάµεσα µας οµοφυλόφιλοι που είναι παντρεµένοι µε γυναίκες και κάνουν διπλή ζωή».

Η δοµή της παράστασης βασίζεται σε µια κινηµατογραφική γλώσσα µε τις σκηνές να εναλλάσσονται ανάµεσα στο παρόν και στο παρελθόν µε τη χρήση βίντεο. Στο τέλος – «επειδή η ζωή είναι άδικη και δεν ευνοεί τους ήρωες», όπως λέει ο σκηνοθέτης – εµφανίζεται σε βίντεο ο Τζαλίλ που συνεχίζει τη ζωή του µε τη σύζυγό του. Ενώ προβάλλεται και βίντεο µε τον απαγχονισµό των πραγµατικών πρωταγωνιστών της τραγικής ιστορίας.

Στον έρωτα προτιμώ να μιλάω για αφοσίωση και όχι για πίστη

ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 10.1.2009

Το νέο ποιητικό βιβλίο τού Τίτου Πατρίκιου, «Λυσιμελής πόθος» («Καστανιώτης-Διάττων»), δεν περιέχει καινούργια ποιήματα. Είναι μια επιλογή από ερωτικά του, που γράφτηκαν μέσα σε μιαν εξηκονταετία: από το 1947 έως το 2007. Η συνομιλία που ακολουθεί είναι επικεντρωμένη αποκλειστικά και μόνο στον έρωτα:

Πότε ο έρωτας δημιουργεί ευφρόσυνα και πότε δύστηνα συναισθήματα;

«Πιστεύω ότι είναι σε μεγάλο βαθμό ζήτημα χρόνου. Τη χρονική στιγμή που βιώνεις είτε την πραγμάτωση είτε την αποτυχία του έρωτα έχεις αντίστοιχα, είτε ευφρόσυνα είτε αρνητικά συναισθήματα. Οταν, όμως, περάσει ο χρόνος και τα ξανασκεφτείς και τα ξαναζωντανέψεις, τότε όλα τα συναισθήματα που σου δημιουργούνται, ακόμη και από τις αποτυχημένες ιστορίες, είναι ευφρόσυνα. Γιατί η κάθε ερωτική ιστορία τού κάθε ανθρώπου, είτε ευοδωθεί είτε αποτύχει, τον συνδέει βαθύτατα με τη ζωή».

Και η ποίηση τι προσθέτει ή τι αφαιρεί στη ζωντανή και ζωντανεμένη σχέση με τον έρωτα;

«Η ποίηση έρχεται να αποδείξει και να αποτυπώσει, όχι μόνο τα συναισθήματα, αλλά την ίδια την υπαρξιακή υπόσταση του ανθρώπου που βιώνει τον έρωτα. Οχι να περιγράψει την ερωτική πράξη. Γι’ αυτό, είναι άλλο πράγμα η ερωτική ποίηση και η ερωτική λογοτεχνία γενικότερα, κι άλλο η ερωτολογική λογοτεχνία».

Ποια είναι η διαφορά τους;

«Η διαφορά τους είναι, όπως πρόσφατα το διατύπωσε διεισδυτικά ο Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, ότι η μία, η ερωτική, διατυπώνει έναν ποιητικό λόγο, ενώ η άλλη, η ερωτολογική, αναπαριστά μια ερωτική πράξη».

Η ερωτολογική είναι πιο κοντά στην πορνογραφία;

«Βεβαίως και είναι, και πολύ συχνά, ανάλογα με τις πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες, η μία συγχέεται με την άλλη. Οχι όμως ότι η πορνογραφική λογοτεχνία δεν έχει δώσει ωραία έργα, ούτε θέλω να είμαι απορριπτικός. Θέλω να τονίσω απλώς ότι δεν έχει δώσει έργα με δραματική ολότητα. Χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακές περιγραφές, αλλά πάντως είναι περιγραφές».

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Σαντ;

«Είναι ένας συγγραφέας με καταπληκτικό ύφος, με πυκνή και εύστοχη γραφή, ο οποίος όμως εκφράζει περισσότερο μια διευθυντική, για να μην πω μια καταπιεστική, αντίληψη για τον έρωτα, περίπου ολοκληρωτική. Γενικά ο Σαντ κηρύσσοντας την ελευθερία στον έρωτα καταλήγει στην περίπου φασιστική ικανοποίησή του, στην αποθέωση του θανάτου. Ενώ για μας, τους κοινούς θνητούς, ο έρωτας είναι η αποθέωση της ζωής».

Σε μια ερωτική σχέση υπάρχει θύτης και θύμα;

«Σε κάθε διαπροσωπική σχέση, ακόμη και σε κοινωνική, μπορούν να υπάρξουν θύτες και θύματα. Το ζητούμενο είναι πως με την κοινωνική δράση και με την ποίηση μπορεί αυτή η δυνατότητα να περιοριστεί στο ελάχιστο».

Δηλαδή, η ποίηση λειτουργεί ως άνοιγμα στην ισοτιμία της συνύπαρξης;

«Ενας μεγάλος ποιητής, όπως ήταν ο Πολ Ελιάρ, είχε πει ότι "η ποίηση είναι ένα μάθημα ηθικής". Το θεωρούσα για χρόνια ως μια υπερβολή και συχνά με κάποια ευκολία τον κορόιδευα. Σήμερα το αποδέχομαι. Πιστεύω ότι η ποίηση μπορεί στις πιο υψηλές της στιγμές να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε αν όχι το πώς να φερόμαστε, τουλάχιστον το πώς έως τώρα έχουμε φερθεί. Γι’ αυτό έχω αισθανθεί πως ό,τι καλύτερο έχω κάνει στην ποίησή μου είναι εκείνες οι λίγες φορές που κάποιος μου έχει πει:
"Ξέρετε, σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μου ένας στίχος σας με βοήθησε"».

Εσάς σας έχει βοηθήσει η ποίηση σε δύσκολες στιγμές της ζωής σας;

«Ναι, πολλές φορές. Να αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα, από τα πολλά που μπορούσα να θυμηθώ. Οταν με πήγαιναν στη Μακρόνησο, ήταν νύχτα μ’ ένα καΐκι, ήξερα ότι με περίμεναν τα χειρότερα. Διάβαζα σε μια μικρή ατζέντα που είχα πάνω μου το μεταφρασμένο από τον Σημηριώτη ποίημα του Μποντλέρ "Αλμπατρος". Τότε μου έδωσε τρομερή δύναμη να αντιμετωπίσω αυτά που με περίμεναν».

Συναισθηματικά έχετε νιώσει σαν τα μποντλερικά άλμπατρος, που πέφτουν πάνω στο κατάστρωμα του καραβιού με σπασμένα φτερά;

«Το έχω νιώσει, αλλά περιέργως εκ των υστέρων, όχι τη στιγμή που το γεγονός συνέβαινε. Οπως σε κάποιες κωμωδίες του τρίο Στούτζες, με το οποίο γελάγαμε μικροί: αφού περάσουν ανέμελα έναν τρομερό γκρεμό, αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο που διέτρεξαν αφού έχουν φθάσει στην άλλη όχθη».

Εντός του γάμου το πάθος ξεθυμαίνει;

«Ευτυχώς τα πάθη δεν μπορούν να διαρκέσουν, αλλιώς είμαστε χαμένοι άνθρωποι. Σ’ έναν γάμο, σε μια συμβίωση, το αρχικό πάθος αναγκαστικά μεταπλάθεται. Και ή μπορεί να μεταβληθεί σε μια βαθιά στοργή και κατανόηση ή να ξεθυμάνει τελείως και ν’ αφήσει ένα κενό. Ολα αυτά εξαρτώνται από μας τους ίδιους».

Πόσο πιστός είναι ένας ποιητής σε μια γυναίκα;

«….».

Η πίστη σε μια γυναίκα δεν έχει κάτι το θρησκευτικό;

«Η πίστη έχει πάντα κάτι το θρησκευτικό. Γι’ αυτό, όταν αναφέρομαι στον έρωτα, προτιμώ να μιλάω για αφοσίωση κι όχι για πίστη».

Πότε το σεξουαλικό στοιχείο εργάζεται υπέρ τής πνευματικότητας, χωρίς να αποδυναμώνεται εντελώς;

«Αν μπορούσα να απαντήσω πειστικά σ’ αυτή την ερώτηση, θα γινόταν μπεστ σέλερ κι εγώ θα πλούτιζα. Αλλά όταν μιλάμε για έρωτα, η σωματικότητα, η πνευματικότητα και ο ψυχισμός συνυπάρχουν. Διαφορετικά, μιλάμε για παροδικές συναντήσεις, που κι αυτές υπάρχουν στη ζωή».

Η πολιτική πράξη, που την έχετε ζήσει για χρονιά στο πετσί σας, πόσο ερωτισμό χωράει;

«Η πολιτική πράξη και ως επιτελική σύλληψη και ως άσκηση δεν χωράει ίχνος ερωτισμού. Ούτε ένα στις χιλιάδες πολιτικά κείμενα που έχουν γραφτεί δεν αναφέρεται σ’ αυτό το θέμα. Πιστεύω ορθώς, διότι η πολιτική πράξη απαιτεί μιαν πλήρη συγκέντρωση για την πραγμάτωσή της και ο έρωτας δημιουργεί πάντα περισπασμούς. Από την άλλη μεριά, βλέπουμε ότι ο έρωτας διεισδύει συνήθως στην πολιτική πράξη, μπορεί ακόμη και να την επηρεάζει, χωρίς αυτό να δηλώνεται. Ο έρωτας μπορεί να ενεργοποιήσει τους ανθρώπους στην κοινωνική τους δραστηριότητα, ακόμη και να τους ωθήσει να κάνουν τις πιο ευγενικές και παράτολμες σκέψεις για να γίνουν αντάξιοι του ερωτικού τους ειδώλου. Και τελικά μέσα στη ζωή, αλλά και μέσα στην ποίηση, τα πράγματα δεν είναι χωρισμένα με σινικά τείχη, αλλά αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται». *

Το σεξ είναι σαν το κρασί,

Μιχάλης Μητσός, TA NEA 18/8/08

Έρωτας ή σεξ; Τρυφερά χάδια και ερωτικές εξομολογήσεις ή ένα απλό πήδημα; Δίλημμα διαχρονικό, οικουμενικό, ιδανικό για τους διανοούμενους και τους φιλοσόφους, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Για καλό ή για κακό, η ελληνική γλώσσα κάνει διάκριση ανάμεσα στην αγάπη και τον έρωτα. Για τους αγγλόφωνους, αντίθετα, και οι δύο συναισθηματικές καταστάσεις περιγράφονται από τη λέξη love, όπως και για τους γαλλόφωνους, amour, μια λέξη που έχει το επιπλέον πλεονέκτημα να αρχίζει από άλφα, όπως η απουσία, και δίνει έτσι τη δυνατότητα στη συγγραφέα Καμίλ Λοράνς να προτείνει τον ακόλουθο, πολύ γυναικείο ορισμό: «Στην αγάπη- ή τον έρωτα- πάντα κάτι λείπει. Στο σεξ, αντίθετα, συμβαίνει κάτι σε μια συγκεκριμένη στιγμή που προσδίδει μια αίσθηση ενότητας». Το ερώτημα είναι κατά πόσον αυτά τα δύο, έρωτας και σεξ, μπορούν να συνυπάρξουν. Και για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα: μια στιγμή, μια μέρα, μια ζωή;

Ξέρουμε πώς ξεκίνησαν όλα. Από τη μια μεριά υπήρχαν τα αρσενικά που παρήγαν δισεκατομμύρια αναπαραγωγικά κύτταρα και δέχονταν ισχυρή πίεση να τα καταναλώσουν ώστε να διαιωνιστεί το είδος, κι από την άλλη τα θηλυκά που παρήγαν πολύ λιγότερα τέτοια κύτταρα και αισθάνονταν την υποχρέωση, για την περίπτωση που θα έμεναν έγκυοι, να κάνουν μια επιλογή ανάμεσα στους διατιθέμενους συντρόφους. Ιδού η αφετηρία της μεγάλης παρεξήγησης, που χωρίζει, αλλά και συχνά ενώνει, τους άνδρες και τις γυναίκες στο θέμα της σεξουαλικότητας. Για τους πρώτους, έρωτας σημαίνει σεξ. Για τις δεύτερες, σεξ σημαίνει έρωτας. «Οι γυναίκες αποδέχονται το σεξ ως σύμβολο του έρωτα και οι άνδρες αποδέχονται τον έρωτα ως έναν τρόπο για να φτάσουν στο σεξ», λέει στη Λιμπερασιόν ο Μισέλ Σνεντέρ, που έγραψε μια από τις ωραιότερες ερωτικές ιστορίες χωρίς έρωτα, με θέμα τον 30μηνο δεσμό της Μέριλιν Μονρόε με τον τελευταίο ψυχαναλυτή της, τον Ραλφ Γκρίνσον («Μέριλιν, τελευταίες συνεδρίες», εκδ. Καστανιώτης).

Το βέβαιο είναι ότι το σεξ είναι κάτι πραγματικό, ενώ ο έρωτας ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας. Το πρώτο υπόκειται σε περιορισμούς, υπακούει σε κάποιους κώδικες, άρα έχει πολιτικό χαρακτήρα. Ο δεύτερος είναι κάτι απόλυτο. «Σεξουαλική σχέση δεν υπάρχει», είχε πει ο Λακάν, αλλά θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ακριβώς το αντίθετο, πως δεν υπάρχουν παρά σεξουαλικές σχέσεις. Ακόμη και το αίσθημα της κατοχής από το σεξ απορρέει, παρατηρεί στη γαλλική εφημερίδα η συγγραφέας και δημοσιογράφος Σαντρίν Τρενέ («Η γεύση του έρωτα», εκδ. Μercure de France, 2008). Με λίγα λόγια, το σεξ είναι σαν το κρασί: το πίνεις και το απολαμβάνεις (μπορεί βέβαια και να σε χαλάσει). Δεν χρειάζονται πολλά λόγια. Ο έρωτας, αντίθετα, απαιτεί προσπάθεια, μπορεί να σε κάνει ευτυχισμένο ή να σε οδηγήσει σε κατάθλιψη, είναι θέμα τύχης, είναι θέμα επιλογής.

Φεμινίστριες εναντίον αρχαιολόγων για την ιερή πορνεία

Αμφισβητείται πλέον αν οι ιερόδουλες ήταν ιέρειες και πόρνες κατά την αρχαιότητα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΑΛΙΑΝΟΣ |ΤΟ ΒΗΜΑ Τετάρτη 24 Μαρτίου 2010

ΒΕΡΟΛΙΝΟ,

Εκαναν «μπαμ» με την εμφάνισή τους. Οι πόρνες στην αρχαία Κόρινθο φορούσαν δικτυωτά φορέματα και ήταν έντονα μακιγιαρισμένες. Οι ναύτες, από τα εκατοντάδες αγκυροβολημένα πλοία στο λιμάνι της πόλης, δεν είχαν παρά να διαλέξουν- σε τιμές συνήθως «λαϊκές». Παρόμοια εικόνα, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, παρουσίαζε και ο ναός της Αφροδίτης, στον παρακείμενο ορεινό βράχο. Εκεί σύμφωνα με τον μεγάλο γεωγράφο Στράβωνα (64 π.Χ.-23 μ.Χ.) οι ιερόδουλες ήταν υπηρέτριες του ναού και οι ιερείς οι «προστάτες». Εντύπωση έκανε και ο αριθμός τους. «Ο ναός ήταν τόσο πλούσιος που διέθετε πάνω από 1.000 ελευθεριάζοντα κορίτσια» γράφει.
Τώρα όμως κάποιες φεμινίστριες, με τη συνδρομή γυναικών αρχαιολόγων, αμφισβητούν τη «σεξιστική και ανδροκρατούμενη», όπως καταγγέλλουν, αντίληψη, αντιπροτείνοντας είτε την επιστημονική αμφιβολία είτε την υπόθεση ότι οι ναοί δεν ήταν (και) οίκοι ανοχής.

Ηδη οι λέξεις «ιερόδουλος» και «ιέρεια του έρωτα» παραπέμπουν στη σύνδεση πορνείας και ιερών ναών. Αδιευκρίνιστο παραμένει ωστόσο αν η σεξουαλική πράξη συντελούνταν μέσα ή έξω από αυτούς. Μέχρι πρότινος η κυρίαρχη άποψη στους ιστορικούς ήταν ότι το ιερό ήταν συγχρόνως και πορνείο. Ωστόσο τα πειστήρια γι΄ αυτό, σε ό,τι αφορά την Κόρινθο, δεν είναι αδιάσειστα ούτε επαρκή.
«Οι μαρτυρίες για έναν ιερό οίκο ανοχής στην Κόρινθο βασίζονται αποκλειστικά σε μια ωδή του Πινδάρου» λέει η γερμανίδα ιστορικός Τάνια Σέερ. Σε αυτήν γίνεται λόγος για έναν ολυμπιονίκη του 464 π.Χ., ο οποίος δώρισε στον ναό «πλήθος πόρνες», που έφταναν τις πολλές εκατοντάδες. Για μετατροπή του ναού σε οίκο σεξουαλικού εμπορίου δεν γίνεται ωστόσο λόγος. Το πιο πιθανό, λέει η κυρία Σέερ, είναι ότι οι πόρνες «δούλευαν» εκτός αυτού, παρέδιδαν όμως τις εισπράξεις στους κατ΄ εξοχήν ιερείς. Η αντιπαράθεση μετατρέπεται όμως σε «σκυλοκαβγά» σε ό,τι αφορά την πρωτεύουσα της Μεσοποταμίας, την «πόρνη Βαβυλώνα», όπως ονομάζεται στις Γραφές.

Οι περιγραφές του Ηρόδοτου (490-425 π.Χ.) για όργια στο ιερό της Ιστάρ τίθενται σήμερα υπό αίρεση από μια ομάδα «άγριων» φεμινιστριών. «Δεν υπάρχει ούτε ένα εύρημαπου να επιβεβαιώνει τις διηγήσεις του» λέει η αμερικανίδα αρχαιολόγος και φεμινίστρια Τζούλια Ασάντι. Και ακόμη χειρότερα: στην παρερμηνεία των γεγονότων συμμετέχουν και πολλοί σημερινοί ερευνητές που ανήκουν στο ανδρικό φύλο. Υπάρχει βέβαια και ένα ρεύμα πιο «νηφάλιων» ιστορικών που κινείται ανάμεσα στα δύο άκρα. Γι΄ αυτούς είναι αναμφισβήτητο ότι υπήρξαν, πρώτον, ναοί που διατηρούσαν εξωτερικούς οίκους ανοχής, δεύτερον, νεαρά κορίτσια που κατείχαν σε ιερά υψηλά ιερατικά αξιώματα και, τρίτον, πλούσιες πόρνες, οι οποίες χρηματοδοτούσαν το κτίσιμο ναών του έρωτα. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα: το ιερό που ήταν αφιερωμένο στην «Αφροδίτη-πόρνη»θεά φιλήδονη και μηδενίστρια της ηθικής στον έρωτα.

Ω Θεών και ανθρώπων τύραννε…

Από τον Βασίλη Ζηλάκο, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 23/10/10

Arthur Schopenhauer, Μεταφυσική του έρωτα, εκδόσεις Ροές, σ. 94, ευρώ 7,35

«Η άποψή μου θα φανεί υπερβολικά φυσιοκρατική, υπερβολικά υλιστική, παρά το γεγονός ότι στο βάθος είναι ιδιαίτερα μεταφυσική και υπερβατική. Καλό θα ήταν, προτού με κρίνουν, να συλλογιστούν ότι το αντικείμενο του έρωτά τους, το οποίο εξαίρουν σήμερα σε στιχάκια και σε σονέτα, μόλις και μετά βίας θα είχε αποσπάσει ένα τους βλέμμα αν είχε γεννηθεί 18 χρόνια νωρίτερα. Κάθε τρυφερός έρωτας, όποιους αιθέριους τρόπους και αν χρησιμοποιεί για να εκφραστεί, έχει στην πραγματικότητα τις βαθιές του ρίζες στο φυσικό ένστικτο των φύλων· και μάλιστα δεν είναι τίποτε άλλο έξω απ’ αυτό το εξειδικευμένο, καθορισμένο και απολύτως εξατομικευμένο ένστικτο».

Αν συμφωνήσουμε με τούτη τη γνώμη, τότε κάθε αποτυχημένος έρωτας δεν είναι άλλο από τη μη εξασφάλιση της δυνατότητας να υπάρξει ένα νέο ανθρώπινο ον. Επίσης θα πρέπει να εγκαταλείψουμε την πίστη μας στο ρομαντικό όραμα του έρωτα, που θέλει να βλέπει στον άλλον την πραγμάτωση της ελευθερίας και της ευτυχίας του ενός. Τέλος, θα επαναπροσδιορίζαμε το πλαίσιο αναφοράς των δραματικών, τραγικών ή κωμικών ποιημάτων ή μυθιστορημάτων, που ανά τους αιώνες έχουν γραφτεί για να υμνήσουν και να περιγράψουν αυτό το πάθος, αν όχι με σκοπό να ακυρώσουμε το κύριο θέμα τους, σίγουρα όμως με σκοπό να το εξυγιάνουμε· με λεπτές, αλλά σημαντικές παρατηρήσεις, που θα αφορούσαν τον τρόπο ερμηνείας της σχετικής μ’ αυτό πλοκής: «Οσο ανιδιοτελής και ιδανικός κι αν θα μπορούσε να φανεί ο θαυμασμός για ένα αγαπημένο πρόσωπο, στην πραγματικότητα ο τελικός σκοπός είναι η δημιουργία ενός νέου όντος, με καθορισμένη φύση», ισχυρίζεται ο γερμανός στοχαστής.

Ακολούθως, τα κύρια επιχειρήματα που χρησιμοποιεί είναι τρία: πρώτον, η ηλικιακή διαφορά που χωρίζει τους ερωτικούς συντρόφους – είναι πάντα τέτοια ώστε η τεκνοποίηση θεωρείται εφικτή. Δεύτερον, ο έρωτας απαιτεί την κατοχή του ερωτικού συντρόφου, δηλαδή τη σαρκική απόλαυση – όταν στερούμαστε το αγαπημένο μας πρόσωπο, δεν μας αρκεί η βεβαιότητα ότι εκείνο μας αγαπά· επίσης, όταν ο έρωτάς μας δεν βρίσκει ανταπόκριση, συμβαίνει να καταφεύγουμε στον αγοραίο έρωτα ή στον έρωτα που ικανοποιείται από βιασμό. Τρίτον, η συμπάθεια ανάμεσα σ’ ένα νέο άνδρα και σε μια νέα γυναίκα -με κριτήρια το αίσθημα, τον χαρακτήρα και το πνεύμα, η σχέση δεν οδηγεί πάντοτε στον έρωτα, αλλά στη γέννηση μιας φιλίας ξένης προς τον έρωτα, και από την άποψη αυτού του σημείου, μπορεί στην αντιπάθεια. Αποτέλεσμα ή αιτία; Το παιδί που θα γεννιόταν απ’ αυτούς θα στερούνταν τη φυσική και πνευματική αρμονία.

Οι κύριοι αυτοί λόγοι ωθούν τον Σοπενχάουερ στην κρίση: « Ολα τα ερωτικά πάθη… δεν αποτελούν, λοιπόν, για την ανθρωπότητα στο σύνολό της παρά τη σοβαρή meditatio compoitionis generationis futurae, e qua iterum pendent innumerae generations (μελέτη για τη σύνθεση της μελλοντικής γενεάς και από την οποία εξαρτώνται αναρίθμητες άλλες γενεές). Και συνεχίζει: «Δεν πρόκειται πια, όπως πράγματι συμβαίνει με τα άλλα ανθρώπινα πάθη, για κάποια ατομική δυστυχία ή πλεονέκτημα, αλλά για την ύπαρξη και την ιδιοσυστασία της μελλοντικής ανθρωπότητας: η ατομική θέληση επιτυγχάνει, στην περίπτωση αυτή, τον υψηλότερο βαθμό της δύναμής της, μετατρέπεται σε θέληση του είδους. Σ’ αυτόν ακριβώς τον μεγάλο στόχο στηρίζεται το πάθος και το μεγαλείο του έρωτα, οι παραφορές του, οι ατελείωτες οδύνες του, που οι ποιητές εδώ και χιλιάδες χρόνια δεν κουράζονται καθόλου να παρουσιάζουν με παραδείγματα ων ουκ έστιν αριθμός».

Η θέληση του είδους αναφέρεται αλλού κι ως θέληση για ζωή, που επιδιώκει να πραγματωθεί στο παιδί που πρόκειται να γεννηθεί. Ο Σοπενχάουερ ισχυρίζεται ότι όσο δύσκολο είναι για κάποιον να εξηγήσει τον ατομικό χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου, άλλο τόσο δύσκολο είναι να εξηγήσει «το εξίσου ιδιαίτερο και αποκλειστικό αίσθημα που σπρώχνει δυο άτομα το ένα προς το άλλο». Συμφώνως όμως προς την τοποθέτησή του πάνω στον έρωτα, το συμπέρασμα ακολουθεί ότι «το πάθος είναι εμμέσως αυτό που η ατομικότητα είναι ρητώς», αφού «το πρώτο σκίρτημα της ζωής είναι στην πραγματικότητα η στιγμή όπου οι γονείς μας αρχίζουν ν’ αγαπιούνται», και αφού «από τη συνάντηση και την έλξη των φλογισμένων βλεμμάτων τους γεννιέται το πρώτο σπέρμα του νέου όντος, σπέρμα εύθραυστο, πολύ εύκολο να εξαφανιστεί όπως όλα τα σπέρματα». Τα δύο άκρα του έρωτα είναι η Αφροδίτη πάνδημος και η Αφροδίτη ουρανία. Η ουσία ωστόσο είναι παντού και πάντοτε η ίδια· σε όλες τις διαβαθμίσεις κοινή. Και όπως συνεπάγεται, η ένταση του πάθους είναι ανάλογη προς τον βαθμό εξατομίκευσής του: «με άλλα λόγια, είναι τόσο πιο ισχυρό όσο το αγαπημένο πρόσωπο, με όλες του τις ιδιότητες και όλη του την υπόσταση, είναι περισσότερο από κάθε άλλο ικανό ν’ ανταποκριθεί στην ιδιαίτερη ευχή και στη συγκεκριμένη ανάγκη που γέννησε στην ψυχή εκείνου που το αγαπάει». Αποτέλεσμα; Κάθε άντρας πρέπει να βρει στη γυναίκα τις ιδιότητες (υγεία, δύναμη, ομορφιά, νεότητα, κ.ά.) που ανταποκρίνονται (όχι κατ’ ανάγκην ομοιάζουν) στις δικές του ιδιότητες, «πάντοτε από την οπτική γωνία των παιδιών που πρόκειται να γεννηθούν».

Ο Γερμανός στοχαστής ουδέποτε αναφέρει ότι με αυτές τις σκέψεις καταργεί την πραγματικότητα και τη σπουδαιότητα του έρωτα, αλλά, όπως φαίνεται, προσπαθεί να αποβάλει κάποιες ψευδαισθήσεις που τρέφουν οι άνθρωποι γι’ αυτό το πάθος. Συγχρόνως όμως με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να καθοδηγήσει. Συνεπώς ο λόγος του φέρει αξία θεωρητική και συγχρόνως ηθική. Τέλος, με ιδιαίτερη επιμονή τονίζει ότι η θεωρία του περί έρωτα δεν είναι λιγότερο μεταφυσική και υπερβατική από άλλες θεωρίες, εφόσον λειτουργεί ως όργανο για την κατανόηση της ουσίας του έρωτα και, πιο πέρα ακόμη, της φύσης. Εκτός αυτού του σημείου, τονίζονται οι φιλοσοφικές προεκτάσεις της θεωρίας: «Η εξαιρετικά αξιοθαύμαστη φυσική κλίση προς τη μέλλουσα γενεά επιβεβαιώνει ακριβώς δύο αλήθειες… πρώτα, την αφθαρσία της ύπαρξης αυτής καθεαυτήν που επιβιώνει για τον άνθρωπο στις γενεές που πρόκειται να έρθουν», δεύτερον, ότι «το είναι αυτό καθεαυτό εδρεύει περισσότερο στο είδος παρά στο άτομο». Και συμπληρώνει: «Εδώ βρίσκεται αυτό που ονομάζω, με άλλους όρους, θέληση για ζωή, δηλαδή αυτή η πιεστική επιθυμία για ζωή και διάρκεια». *

Ο έρωτας «φάρμακο» κατά του πόνου

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 14/10/10

Αν και ο έρωτας είναι οδυνηρός αρκετές φορές, μπορεί να δράσει ως ισχυρό αναλγητικό, το ίδιο αποτελεσματικά με τα φάρμακα, σύμφωνα με αμερικανική έρευνα.

Η νέα μελέτη, από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής και του Τμήματος Βιολογίας του πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας, σε συνεργασία με ψυχολόγους του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (SUNY), η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLoS ONE, σύμφωνα με το BBC και τις βρετανικές «Γκάρντιαν», «Ιντεπέντεντ» και «Τέλεγκραφ», δείχνει ότι η ρομαντική αγάπη καθιστά πιο υποφερτό τον σωματικό πόνο.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι εν μέρει αυτό οφείλεται στο ότι ο έλεγχος του πόνου και το συναίσθημα του έρωτα εντοπίζονται στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου.

Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η ευφορία που προκαλεί το έντονο αίσθημα ενός νέου έρωτα, μπορεί να αντισταθμίσει τη δυσφορία του φυσικού πόνου.

«Οι περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται από τον έντονο έρωτα, είναι οι ίδιες με αυτές που στοχεύουν τα φάρμακα για να μειώσουν τον πόνο», δήλωσε ο καθηγητής ψυχολογίας Άρθουρ Άρον του πολιτειακού πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος μελετά την επιστημονική φύση του έρωτα και της αγάπης εδώ και 30 περίπου χρόνια.

«Η σκέψη του αγαπημένου ενεργοποιεί έντονα την περιοχή ανταμοιβής του εγκεφάλου, την ίδια περιοχή που ενεργοποιείται όταν κάποιος παίρνει κοκαΐνη ή όταν κερδίζει πολλά χρήματα», πρόσθεσε ο ίδιος.

Στη διάρκεια των πειραμάτων, εθελοντές με «φρέσκια» ερωτική σχέση (λιγότερο από εννιά μήνες, ώστε τα συναισθήματά τους να είναι ακόμα έντονα) κλήθηκαν να κοιτάνε φωτογραφίες των αγαπημένων τους, καθώς και άλλων ελκυστικών ατόμων, ενώ υποβάλλονταν σε δοκιμασίες πόνου στα χέρια τους και παράλληλα οι αντιδράσεις του εγκεφάλου τους καταγράφονταν σε πραγματικό χρόνο μέσω της μεθόδου της λειτουργικής απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (fMRI).

Οι εθελοντές ένιωθαν μικρότερο πόνο, όταν κοιτούσαν το ερωτικό ταίρι τους σε σχέση με κάποιο άλλο ωραίο αλλά άγνωστο άτομο ή απλώς έναν φίλο. Η έρευνα υπολόγισε ότι κατά μέσο όρο ο έρωτας μείωσε τον έντονο πόνο κατά 12% και τον μέτριο πόνο κατά 45%.

Αποδείχτηκε επίσης ότι η σκέψη του ερωτικού συντρόφου ήταν εξίσου αποτελεσματική για τη μείωση του πόνου με την τεχνική της «αφαίρεσης», δηλαδή της συγκέντρωσης του νου σε κάτι άλλο, ώστε να ξεχαστεί ο πόνος, όμως οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούν διαφορετικές νευρωνικές οδούς στον εγκέφαλο.

Η καταπολέμηση του πόνου μέσω περισπασμού της προσοχής ενεργοποιεί τις «ανώτερες» και πιο πρόσφατες από εξελικτική άποψη περιοχές του εγκεφάλου.

Αντίθετα, η καταπολέμηση μέσω έρωτα συνδέεται με τις βαθύτερες και πιο πρωτόγονες εγκεφαλικές περιοχές, όπως ο επικλινής πυρήνας, ένα βασικό κέντρο ανταμοιβής που ενεργοποιείται επίσης κατά τη χρήση οπιοειδών και παίζει ρόλο στην εξάρτηση των ναρκομανών. Άλλωστε, όπως είπαν οι ερευνητές, το ερωτικό πάθος έχει πολλά κοινά σημεία με άλλα είδη εθισμού.

Όπως δήλωσε ο καθηγητής νευροψυχολογίας Πολ Γκίλμπερτ του βρετανικού πανεπιστημίου του Ντέρμπι, η νέα έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά και κατάθλιψη, έχουν χαμηλότερο «κατώφλι πόνου» στον εγκέφαλό τους (συνεπώς πονάνε περισσότερο και ευκολότερα), ενώ οι ερωτευμένοι και γενικότερα όσοι αγαπούν και νιώθουν ασφαλείς, έχουν μεγαλύτερη αντοχή στο σωματικό πόνο.

Ερωτεύομαι εσένα γιατί ξέρω μονάχα εσένα να αγαπώ

Ερωτεύομαι εσένα γιατί ξέρω μονάχα εσένα να αγαπώ.
Τον κήπο μου έχω γεμίσει με άνθη που αποκαλώ με το όνομά σου
Γιατί μονάχα το άρωμά σου, συγκρατώ στη μνήμη.
Ερωτεύομαι εσένα γιατί ξέρω μονάχα εσένα να αγαπώ.
Τη γάτα μου προσφωνώ με το όνομά σου
Γιατί τα χείλη μου μαζεύουν και φιλάνε τα δικά σου ή ανοίγουν και φωνάζουν το όνομά σου.
Τι να κάνω που δεν ξέρω, που δεν έμαθα, χώρια σου να ζω.
Τι να μισήσω από ‘σένανε, που δεν σε γνωρίζω καν, και που τόσο πολύ σε θέλω;
Την ειδύλλια ευωδιά, της φράσης «δεν επιτηδεύτηκαν ποτές τα όνειρα που κάναμε», ή το «θέλω να δω μαζί σου όλα τα ηλιοβασιλέματα»;
Τι να μισήσω από σένανε, που δεν σε γνωρίζω καν, και που τόσο πολύ σε θέλω;
Το «δεν εκπνέω μακριά σου μη και βγεις από μέσα μου»
Ή το «δεν εισπνέω σιμά σου γιατί μου κόβεται η ανάσα»;
Τι;
Τι να μισήσω από σένανε, που δεν σε γνωρίζω καν, και που ω! τόσο πολύ σε θέλω;

**********

ψεύτικα λόγια και μεγάλα.
Υποσχέσεις που δεν τήρησες ποτέ σου.
– προσεύχομαι για σένα.

Παντελής Καλογεράκης, Ηράκλειο Κρήτης

Από την ανέκδοτη ποιητική συλλογή Κυρίες και Κύριοι

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 6.2.11

ΕΡΩΤΑΣ

Ο εξοχικός δρόμος, που χανόταν
στον ορίζοντα, η πόλη, τα βιβλία, τα σκεύη, η μέρα
όταν τα φώναζε με τ’ όνομά τους, ή όταν
στο μυστικό φως τα έδινε η νύχτα,
Εσένα ονόμαζαν. Μεταμορφώνονταν σ’ Εσένα,
παίρνοντας το δικό σου σχήμα και με τις δικές σου
συνήθισαν να εκφράζωνται κινήσεις.
Ετσι, όλη τη μέρα Σ’ έβλεπα και τόσο
Σε αγκάλιαζα σφιχτά, που από το αγκάλιασμά σου
πολύ πονούσα. Και τον πόνο τούτο
τόσο ένιωθα, τόσον εννοούσα, ώστε εννοούσα
πώς, επί τέλους, υπάρχουν τα πράγματα και πώς υπάρχω…
Το σχήμα τους πήραν τα πράγματα· και πάλι
η πόλη τ’ όνομά της· και ξανά ο δρόμος
δρόμος έγινε εξοχικός: μέσα στην τύρβη
των αληθειών του κόσμου τούτου
έχασα πια το πρόσωπό σου. Εμεινε η πείρα
των σχημάτων που το σχήμα τους χάνουν, –μαθητεία
σκληρή, για να κερδίσω μια μονάχα
στιγμή της ύπαρξής μου.

Αρης Δικταίος, από το βιβλίο του Ο χρόνος τα πράγματα και το πρόσωπό μου,

εκδόσεις Δοκιμάκης, Ηράκλειο

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 14.5.11

 

Διαβάστε επίσης:

1. Ένα αφιέρωμα του αξιόλογου περιοδικού “ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ”
στη διεύθυνση: http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?sel=167

2. Τα διηγήματα:

https://anthologio.wordpress.com/2011/06/24/%CE%AE-%CE%AC-2/

https://anthologio.wordpress.com/2011/06/06/%CF%8C-%CE%AD/

Σε κάθε περίπτωση, απολαύστε μια μικρή γωνιά της μαγείας του έρωτα διαβάζοντας (ή ξαναδιαβάζοντας) βιβλία – στολίδια της ανθρώπινης σκέψης:

1.  Stendhal (2008), Περί έρωτος, Αθήνα: Πατάκης.

2. Μπαρτ Ρ. (1977), Αποσπάσματα του ερωτικού λόγου, Αθήνα: Ράππας.

3. Νερούδα Π. (2001), Εκατό ερωτικά σονέτα, Αθήνα: Πατάκης

4. Μπρετόν Α. (1999), Ο τρελός έρως, Αθήνα: ύψιλον.

 

Γύζης Νικόλαος, Τα αρραβωνιάσματα