Η πολιτική σήμερα…

Του Νίκου Τσούλια

«Κινδυνεύουμε» από τον βομβαρδισμό της πολιτικής αρθρογραφίας και από τις γενικευμένες πολιτικής αναλύσεις. Σε όλη την Ελλάδα με την πολιτική και τη σχέση της με την οικονομία ασχολούμαστε όλη μέρα. Αναπόφευκτο και αναγκαίο ως ένα βαθμό. Όλοι τώρα έχουμε άποψη για το τι έγινε και το τι δεν έγινε. Μέχρι χθες είμαστε παραδομένοι στον καταναλωτικό ευδαιμονισμό και στη δανεική ευμάρεια και δεν βλέπαμε τη ροή της Ιστορίας μας, της Ιστορίας μας που δεν την γράφαμε εμείς αλλά άλλοι. Πορευόμαστε στο δικό μας «Τιτανικό» μάκαρες και ευδαίμονες χωρίς, ωστόσο, να ξέρουμε τι είναι ευτυχία. Η Ιστορία εκδικείται. Αν δεν τη διαμορφώνεις εσύ ως υποκείμενο, θα είσαι το αντικείμενο επί του οποίου θα γίνονται οι αλλότριες επιδρομές, οι ξένες δοκιμές, οι πειραματισμοί, η αλλαγή σελίδας που δε θα σε περιλαμβάνει αυθεντικά.

Το «Ανθολόγιο» αξιολογώντας τη δυναμική και τις απαιτήσεις της εποχής διατηρεί σταθερή την πορεία του για κείμενα ευρέος μορφωτικού χαρακτήρα, εναντίον της πρακτικής της διαρκούς εξειδίκευσης και της μονομέρειας που περιορίζει την ελευθερία του πνεύματος και αποστραγγίζει τη συναισθηματικότητά μας. Ωστόσο, δεν μπορούμε να μένουμε σε μια λογική που δε θα λαμβάνει υπόψη το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο της χώρας. Γι’ αυτό κατά περιόδους θα καταγράφουμε την άποψή μας και για το πολιτικό σκηνικό, όπως κάνουμε μέχρι τώρα.

Συνέβη και αυτό. Σε μια χώρα που βιώνει την κρίση χωρίς να μπορεί να τη δει πριν αυτή η κρίση απλώσει την ορμή της σε έναν στροβιλισμό φθοράς των παραγωγικών δομών και των κοινωνικών αρμών, η πολιτικολογία τείνει να εξαφανίσει κάθε συζήτηση για τα επιμέρους ζητήματα. Αλλά αυτό βοηθά στην υπέρβαση της κρίσης; Εμείς θα στεκόμαστε και στο επιμέρους και στο γενικό, αναδεικνύοντας τη διαλεκτική τους σχέση και επιχειρώντας να προσεγγίσουμε την όλη πραγματικότητα.

Ποια, κατά τη γνώμη μου, είναι η βασική ιδέα για το σημερινό πολιτικό πρόβλημα της χώρας; Ποια μπορεί να είναι, δηλαδή, η συμπυκνωμένη αποτίμηση της ιστορίας; Εκτιμώ ότι ο τίτλος της σημερινής εξέλιξης θα μπορούσε να είναι: Η Ελλάδα ήταν (είναι) ανέτοιμη για την πρώτη περίοδο της παγκοσμιοποίησης και των διεθνοποιημένων λειτουργιών. Το πολιτικό μας σύστημα λειτουργούσε με όρους παρελθόντος, όταν ακόμα και το παρόν όχι μόνο δεν διαρκεί πολύ αλλά τείνει να αποικίζεται συνεχώς από ένα ταχέως μεταβαλλόμενο μέλλον. Δεν είχαμε και δεν έχουμε κατανοήσει τους δομικούς και διαρθρωτικούς βαθιούς μετασχηματισμούς που λαμβάνουν χώρα στο πολιτικό μας σύστημα. Η παγκοσμιοποίηση είναι παρούσα. Οι υπερεθνικές ολοκληρώσεις βάζουν τα χαρακτηριστικά τους, η πολιτική σκηνή είναι στην επόμενη φάση. Η κρίση καπιταλισμού γίνεται ένα απέραντο πεδίο συρρίκνωσης της κοινωνικής προόδου. Η πρωτόγνωρη συσσώρευση του πλούτου και η έξαρση των ανισοτήτων γίνονται το βασικό πεδίο αναφοράς των «επιμέρους» ζητημάτων.

Και εμείς; Τα κόμματα εκτός πραγματικότητας. Υπηρετούνται ή όχι νεοφιλελεύθερες επιλογές; Πώς φτάσαμε στη σημερινή κρίση; Υπάρχει πολιτική αποτίμηση, για να μπορούμε να ανασχεδιάσουμε τις πολιτικές; Λειτουργούν τα θεσμικά όργανα των κομμάτων, των θεσμών της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας; Τα κυβερνητικά κόμματα βυθισμένα σε έναν πολιτικό αυτισμό εμφανίζονται σα να μην έχουν καταλάβει τίποτα. Δεν υπάρχει ιστορική ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση της χώρας! Κανένας δεν παραιτείται, κανένας δεν αποχωρεί σιωπηλά και ένοχα. Και το πιο φοβερό; Οι έχοντες την ευθύνη της διακυβέρνησης που οδήγησε τη χώρα στην κρίση – ακόμα και αυτοί που παγίδευσαν με το λαϊκισμό τους και τον εθνικισμό τους τη χώρα στο ζήτημα της ονομασίας της Π.Γ.Δ.Μ. – θέλουν να είναι πρωταγωνιστές και στην επόμενη ημέρα, θέλουν, λέει, να «γυρίσουμε όλοι μαζί σελίδα»! Τέτοια αυτογνωσία, τέτοια πολιτική συνειδητοποίηση!! Αλλά η ιστορία είναι αμείλικτη σε τέτοια οριακά πολιτικά φαινόμενα. Για να προχωρήσει πρέπει να αφήσει πίσω το παλιό, ό,τι γέννησε την κρίση. Και αυτό αφορά και πρόσωπα. Οι λανθασμένες πολιτικές επιλογές και οι ολιγωρίες έχουν προκύψει, κυρίως αν και όχι αποκλειστικά, από ανθρώπους που είχαν πολιτική ευθύνη, δεν είναι απόρροια μεταφυσικών απόψεων, δεν είναι αποτέλεσμα μόνο κάποιων “εξωτερικών παραγόντων”.

Τα μη κυβερνητικά κόμματα εμφανίζονται με τον τίτλο «εμείς τα λέγαμε, αλλά δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα», λες και στην πολιτική να έχει ενδιαφέρον η προφητεία και όχι η δημιουργία γεγονότων και η γραφή της ιστορίας. Αυτά τα κόμματα δεν μπαίνουν καν στον κόπο να παρουσιάσουν μια πρόταση διεξόδου, μια πρόταση διακυβέρνησης. Η όλη ανησυχία τους είναι τα ενδεχόμενα εκλογικά οφέλη. Αλλά αυτό δεν αφορά ουδόλως την κοινωνία και τη χώρα. Όλα τα κόμματα, κατά τη γνώμη μου πάντα, δεν πείθουν ότι έχουν πρόταση διεξόδου. Γι’ αυτό υπάρχει και η μεγάλη ανησυχία των πολιτών. Προφανώς είναι και οι αρνητικοί συσχετισμοί δυνάμεων μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και προοδευτικών πολιτικών κομμάτων στην Ευρώπη που μεγενθύνουν το εγχείρημα για μια πολιτική που θα έχει ως βασική γραμμή πλεύσης την αναδιανομή του εθνικού προϊόντος και την κοινωνική πρόοδο. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, η πολιτική συγκροτείται για να δίνει λύσεις και προοπτική στη χώρα και στο λαό. Επ’ αυτού κρίνεται και μόνο.

Ανεξάρτητα αλλά και κυρίως σε σχέση με το πολιτικό πρόβλημα της χώρας, οι κοινωνικοί θεσμοί και οι φορείς – που είναι το ανθρωπογενές περιβάλλον, η «κοινωνική οικολογία της μετακαπιταλιστικής κοινωνίας (Drucker P., Μετακαπιταλιστική κοινωνία) – οφείλουν να αναδείξουν μια νέα πρόταση, μια πρόταση ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης, μια πρόταση πολιτισμού. Η διεκδίκηση είναι η μια όψη της λειτουργίας των. Τώρα, σε συνθήκες γενικής κρίσης, διαμορφώνεται το υπόστρωμα για μια πραγματική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, τώρα οφείλουμε να «συμβάλλουμε στο συλλογικό αυτοκαθορισμό» (Ρώλς Τ., Ο πολιτικός φιλελευθερισμός). Τώρα αναδύεται εκ των πραγμάτων και η προσωπική ευθύνη που είναι πιο ενεργή, πιο υπαρκτή, δεν χάνεται στους δαιδάλους της αντιπροσώπευσης «όπως ακριβώς ένας ποταμός που εκβάλλει μέσα στον ωκεανό υπάρχει πάντα μέσα στην μάζα των υδάτων αν και χωρίς ονομασία και χωρίς διακεκριμένη πραγματικότητα» (Horkheimer M., Το τέλος του λόγου). Στο δρόμο προς τη Δαμασκό η υπέρβαση δεν θα είναι μεταφυσική, θα γίνει μέσα από τη διαπάλη των ιδεών, μέσα από την πολιτική διαπάλη.