Μεταπτυχιακές Σπουδές, αφιέρωμα της εφημερίδας “ΤΟ ΕΘΝΟΣ”

 

To «κλειδί» που ανοίγει την αγορά εργασίας

Ολο και περισσότεροι νέοι πραγματοποιούν μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, καθώς θεωρούν ότι αποτελούν «διαβατήριο» για να βρουν εργασία αλλά και για καλύτερες απολαβές.

Η παγκόσμια χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση επέφερε σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ανησυχητικά υψηλά ποσοστά ανεργίας και υποαπασχόλησης. Και όμως, από τις έρευνες προκύπτει ακόμη και σήμερα ότι ένας στους τρεις εργοδότες αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πλήρωση των κενών θέσεων εργασίας.

Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, που διενεργήθηκε την άνοιξη του 2013, περίπου το 40% των επιχειρήσεων στην ΕΕ δυσκολεύτηκε να βρει εργαζομένους με τις κατάλληλες δεξιότητες. Ακόμη, σε έρευνα της Manpower το 2013 επίσης διαπιστώνεται ότι σε 17 κράτη- μέλη, κατά μέσο όρο πάνω από 25% των εργοδοτών αναφέρουν δυσκολίες στελέχωσης. Το 34% των εργοδοτών αυτών τις αποδίδει σε έλλειψη τεχνικών δεξιοτήτων, ενώ το 19% θεωρεί ότι οι υποψήφιοι δεν διαθέτουν ούτε εργασιακές δεξιότητες.

Πάντως στην Ελλάδα, παρά την κρίση που βιώνει η χώρα την τελευταία πενταετία, όλο και περισσότεροι νέοι πραγματοποιούν μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές, καθώς θεωρούν ότι είναι η μόνη διέξοδος για να βρουν εργασία και όσο το δυνατόν με καλύτερες απολαβές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το ακαδημαϊκό έτος 2012-2013 οι μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές ξεπέρασαν για πρώτη φορά τις 60.000, φθάνοντας στις 60.268. Μάλιστα, συγκριτικά με το 2001-2002, η αύξηση των νέων που οδηγούνται σε μεταπτυχιακές σπουδές φθάνει το 186,7% ενώ στα διδακτορικά η αύξηση ανέρχεται στο 104%.

Δαπανούν στη γνώση

Ο αριθμός των φοιτητών είναι ακόμα μεγαλύτερος καθώς υπάρχουν πολλοί νέοι που επιλέγουν το εξωτερικό. Πολλοί επιλέγουν την πραγματοποίηση ενός μεταπτυχιακού με στόχο να αυξήσουν τις πιθανότητες εύρεσης εργασίας. Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής για το γ’ τρίμηνο του 2013 η ανεργία των κατόχων μεταπτυχιακών και διδακτορικών τίτλων ανέρχεται στο 15,7% και είναι ελαφρά μικρότερη από αυτήν των πτυχιούχων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που φθάνει το 18,8%.

Το γεγονός ότι πολλά μεταπτυχιακά έχουν πλέον δίδακτρα, δεν φαίνεται να πτοεί τους νέους που είναι διατεθειμένοι να δαπανήσουν ένα ποσό της τάξης των 2.000 ευρώ ή και περισσότερα για να αποκτήσουν έναν μεταπτυχιακό τίτλο. Για παράδειγμα, εκατοντάδες είναι οι νέοι που δαπανούν 5.500-6.000 ευρώ σε ιδιωτικά πανεπιστήμια του εξωτερικού για να πραγματοποιήσουν ένα μεταπτυχιακό προσπαθώντας να αυξήσουν τις πιθανότητές για ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

Πάντως, ορισμένοι εργοδότες δηλώνουν ότι η πλήρωση των κενών θέσεων εργασίας είναι δύσκολη διότι ακόμη και οι υποψήφιοι που διαθέτουν πολλά προσόντα δεν διαθέτουν τα σωστά προσόντα. Ισχυρίζονται ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα «διδάσκουν στους πτυχιούχους του αύριο τις δεξιότητες που είχε ανάγκη ο κλάδος χθες». Πολλοί εργοδότες εκφράζουν ανησυχίες ως προς το ότι οι υποψήφιοι δεν έχουν τις λεγόμενες «μη τεχνικές δεξιότητες», όπως διαπροσωπικές και επικοινωνιακές δεξιότητες ή ικανότητες επίλυσης προβλημάτων.

Γι’ αυτόν τον λόγο θεωρείται επιτακτικό να ενταθούν οι προσπάθειες για καλύτερη σύνδεση της εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας, σε συνδυασμό με ισχυρή δέσμευση των εργοδοτών, κάτι το οποίο συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, πολιτικές για την αύξηση των προγραμμάτων ποιοτικής μαθητείας και πρακτικής άσκησης.

Τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι νέοι που συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν την κατάλληλη νοοτροπία καθώς και τις δεξιότητες που θα τους χρησιμεύσουν στην εύρεση της κατάλληλης θέσης εργασίας. Τόσο οι εργαζόμενοι όσο και οι άνεργοι ενήλικες χρειάζονται συνεχή ανάπτυξη και χρήση των δεξιοτήτων τους, καθ’ όλη τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου.

Οι επιχειρήσεις οφείλουν να επενδύουν στο εργατικό δυναμικό τους και να του προσφέρουν ευκαιρίες μάθησης. Η συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, εργοδοτών και οργανώσεων εργαζομένων για τη διαχείριση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί, ώστε τα προγράμματα σπουδών να αναπροσαρμόζονται γρήγορα για να ανταποκρίνονται στη μεταβαλλόμενη ζήτηση δεξιοτήτων.

Προσανατολισμός

Μέσα από τη συνεργασία αυτή, θα πρέπει να αναπτυχθεί η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση σε κάθε βαθμίδα, μη εξαιρουμένης της Τριτοβάθμιας, και να καλύπτει και τη βραχυχρόνια κατάρτιση για την ταχεία αντιμετώπιση ελλείψεων δεξιοτήτων, π.χ. σε καινοτόμους κλάδους.

Η καλύτερη πληροφόρηση για την αγορά εργασίας με στόχο τον εντοπισμό τυχόν αναντιστοιχίας δεξιοτήτων και την πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών μπορεί επίσης να βελτιώσει τη σύνδεση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας. Επιπλέον, μπορεί να στηρίξει τον ποιοτικό επαγγελματικό προσανατολισμό, βοηθώντας τα άτομα να προβαίνουν σε επιλογές σπουδών και σταδιοδρομίας με πλήρη επίγνωση των πραγμάτων.

ΜΑΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ, 31.3.2014

 

Οι προϋποθέσεις και τα δικαιολογητικά

Ποικίλλουν ανά ίδρυμα οι απαιτήσεις και οι προϋποθέσεις για να εισέλθει ο ενδιαφερόμενος σε κάποιο μεταπτυχιακό.

Η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνει ο υποψήφιος για μεταπτυχιακές σπουδές είναι μια αίτηση στο τμήμα, προσκομίζοντας ταυτόχρονα το πτυχίο με την αναλυτική βαθμολογία.

Tα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εγγραφή σε κάποιο από τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών λοιπόν, διαφοροποιούνται από πανεπιστήμιο σε πανεπιστήμιο και από τμήμα σε τμήμα, ενώ εξαρτώνται και από την κατεύθυνση σπουδών που θέλει να ακολουθήσει ο υποψήφιος. Ετσι, σε κάθε περίπτωση, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να απευθύνεται στα ίδια τα ιδρύματα για να μάθει τι χρειάζεται.

Tα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας (Παν/μια και ΤΕΙ), σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3685/2008, έχουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό και την οργάνωση των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα και χορηγούν Μεταπτυχιακά Διπλώματα Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.). Τα πανεπιστήμια έχουν επιπλέον την αρμοδιότητα να χορηγούν διδακτορικά διπλώματα (Δ.Δ.). Σε γενικές γραμμές τα πανεπιστήμια ζητούν «πάνω-κάτω» παρόμοια χαρτιά!

Στα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ) των πανεπιστημίων γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι Α.Ε.Ι. της Ελλάδας και ομοταγών αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων του εξωτερικού. Οι Ελληνες πτυχιούχοι πρέπει να γνωρίζουν αποδεδειγμένα μια ξένη γλώσσα και οι δε αλλοδαποί επαρκώς την ελληνική.

Η επιλογή γίνεται με συνεκτίμηση των εξής κυρίως κριτηρίων:

• Του γενικού βαθμού πτυχίου, της βαθμολογίας στα προπτυχιακά μαθήματα, τα σχετικά με το Π.Μ.Σ., την επίδοση σε διπλωματική εργασία, όπου προβλέπεται στο προπτυχιακό επίπεδο και τυχόν ερευνητική δραστηριότητα.

Συνήθως, η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του οικείου Τμήματος καθορίζει τις λεπτομέρειες εφαρμογής των κριτηρίων αυτών, τον ορισμό συμπληρωματικών κριτηρίων ή την πιθανή εξέταση σε ορισμένα μαθήματα, τα αποτελέσματα των οποίων συνεκτιμώνται για την επιλογή.

• Η αναγνώριση τίτλων σπουδών από πανεπιστήμια του εξωτερικού διενεργείται από τον Διαπανεπιστημιακό Οργανισμό Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών & Πληροφόρησης (Ν. 3328/2005).
• H επάρκεια της ελληνικής γλώσσας αποδεικνύεται από σχετικό πιστοποιητικό που χορηγείται κατόπιν εξετάσεων που διενεργούνται από το Διδασκαλείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου Αθηνών ή από το Σχολείο Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ή από το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Πιο αναλυτικά, η πρώτη κίνηση που πρέπει να κάνει ο υποψήφιος για μεταπτυχιακές σπουδές είναι μια αίτηση στο τμήμα, προσκομίζοντας ταυτόχρονα το πτυχίο με την αναλυτική βαθμολογία και ισοτιμία από το ΔΙΚΑΤΣΑ (ή ΔΟΑΤΑΠ), στην περίπτωση που το πτυχίο έχει αποκτηθεί σε ανώτατο ίδρυμα του εξωτερικού. Μπορεί να χρειαστεί επιπλέον ένα βιογραφικό σημείωμα ή μια συστατική επιστολή.

Οσον αφορά τα δίδακτρα, χιλιάδες ευρώ θα πρέπει να πληρώσουν οι περισσότεροι υποψήφιοι που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Η πλειονότητα των ιδρυμάτων επιβάλλει δίδακτρα τα οποία ποικίλλουν, ανάλογα με το πρόγραμμα, το πανεπιστημιακό ίδρυμα αλλά και τη μορφή παρακολούθησης (full-time ή part-time).

Επειδή όμως τα ποσά που χρειάζονται για ένα ΠΜΣ μεταβάλλονται χρόνο με τον χρόνο, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να επικοινωνούν απευθείας με τα ιδρύματα στα οποία λειτουργούν τα προγράμματα που θέλουν να ακολουθήσουν.

Τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών βασίζουν την επιτυχία τους στη συνεργασία διδασκόντων με κύρος και ειδικές γνώσεις, την περιπτωσιολογική μελέτη, τη χρήση εργαστηρίων και εγκαταστάσεων, ειδικά σεμινάρια, πρόσθετες παροχές (όπως εκπτώσεις βιβλίων, δωρεάν σημειώσεις κλπ.). Στον αντίποδα οι ενδιαφερόμενοι παράλληλα με τη μάχη την οποία δίδουν για να γίνουν δεκτοί στο μεταπτυχιακό καλούνται να επιλέξουν με σύνθετα κριτήρια. Αλλωστε, εκτός από τη διάρκεια του μεταπτυχιακού, τους διδάσκοντες και την εξειδίκευση, ένας σημαντικός παράγων είναι η οικονομική επιβάρυνση, ανάλογα με τη σχολή. Υπάρχουν ΠΜΣ τα οποία παρέχονται δωρεάν, ενώ σε άλλες περιπτώσεις καθορίζονται δίδακτρα τα οποία μπορεί να είναι κυμαινόμενα.

Η χορήγηση υποτροφιών

Από την άλλη πλευρά, τίθενται προϋποθέσεις και για τις δεκάδες υποτροφίες που δίνουν κάθε χρόνο ιδρύματα και έτεροι οργανισμοί.

Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, επιχειρήσεις, οργανισμοί και μερικά υπουργεία χορηγούν κάθε χρόνο υποτροφίες για μεταπτυχιακές σπουδές σε δεκάδες αποφοίτους ΑΕΙ. Οι προϋποθέσεις που υπάρχουν αφορούν κυρίως τον βαθμό του πτυχίου, την οικονομική κατάσταση της οικογένειας αλλά και την καταγωγή του φοιτητή, καθώς είθισται να έχουν προτεραιότητα υποψήφιοι απομακρυσμένων περιοχών. Ειδικότερα, οι σημαντικότεροι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην απονομή των υποτροφιών είναι:

• Βαθμός πτυχίου.
• Επιδόσεις στα μαθήματα που σχετίζονται με τον τομέα εξειδίκευσης για τον οποίο προορίζεται η υποτροφία.
• Η καταγωγή από συγκεκριμένο τόπο (συνήθως οι πιο «ευνοημένοι» είναι οι υποψήφιοι απομακρυσμένων περιοχών).
• Η οικονομική κατάσταση.

Για τη χορήγηση των υποτροφιών ο ενδιαφερόμενος είναι υποχρεωμένος να καταθέσει ορισμένα δικαιολογητικά, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται και η συμμετοχή σε διαγωνισμό.

Επισημαίνεται ότι για τα κληροδοτήματα ακολουθείται διαφορετική διαδικασία, καθώς υπάρχουν ιδιώτες οι οποίοι διαθέτουν μέρος των χρημάτων τους για τη χρηματοδότηση φοιτητών σε μεταπτυχιακό επίπεδο, ορίζοντας οι ίδιοι τον φορέα διαχείρισης.

 

Η σωστή επιλογή για την… έξτρα μόρφωση

Επτά ερωτήσεις – απαντήσεις λύνουν τις απορίες των υποψηφίων προκειμένου να επιλέξουν το κατάλληλο μεταπτυχιακό πρόγραμμα

Η απάντηση στο ερώτημα «τι μεταπτυχιακό να διαλέξω» εξαρτάται από τις μελλοντικές βλέψεις και τα επαγγελματικά σχέδια του υποψηφίου.

Η επιλογή μεταπτυχιακού προγράμματος είναι συνήθως δύσκολη και ορισμένες φορές χρονοβόρα διαδικασία. Σε αυτόν τον δρόμο της αναζήτησης για καλύτερες σπουδές προκύπτουν ερωτήματα που χρήζουν απάντησης. Πιο κάτω παραθέτουμε έναν κατάλογο με τις πιο συνηθισμένες απορίες, δίνοντας απαντήσεις σε καίρια ζητήματα που οπωσδήποτε θα απασχολήσουν τους ενδιαφερομένους:

Πόσο διαρκεί ένα μεταπτυχιακό;

Στην Ελλάδα διαρκεί 1 ή 2 έτη. Στην Αγγλία 1 έτος με ελάχιστες εξαιρέσεις και στις ΗΠΑ 2 έτη.

Πόσο κοστίζει ένα μεταπτυχιακό;

Το συνολικό κόστος εξαρτάται από τη χώρα στην οποία πραγματοποιείται. Σε γενικές γραμμές στην Ελλάδα το κόστος των διδάκτρων κυμαίνεται γύρω στα 1.500€ – 2.000€ το εξάμηνο για προγράμματα που διαρκούν δύο έτη. Στο κόστος αυτό πρέπει να συνυπολογιστούν οι δαπάνες για αγορά συγγραμμάτων και τυχόν δαπάνες διαμονής και διαβίωσης. Για την Αγγλία το κόστος των διδάκτρων κυμαίνεται από 5.000 μέχρι και 16.000 λίρες Αγγλίας. Τα προγράμματα MΒΑ είναι συνήθως τα πιο ακριβά, ενώ το κόστος διαβίωσης μεταβάλλεται δραστικά ανάλογα με το αν οι σπουδές πραγματοποιούνται στο Λονδίνο ή όχι. Στις ΗΠΑ το κόστος των διδάκτρων εμφανίζει σημαντική διακύμανση ανάλογα με το είδος του πτυχίου, τη φήμη του πανεπιστημίου και την πόλη. Γενικά το κόστος σπουδών κυμαίνεται από 11.000-35.000$ το έτος, ενώ τα ΜBA είναι τα πιο ακριβά προγράμματα με δίδακτρα μεταξύ 50.000-120.000$.

Υπάρχουν υποτροφίες που μπορώ να διεκδικήσω και με ποιες προϋποθέσεις;

Υποτροφίες για το εσωτερικό και το εξωτερικό παρέχει τόσο το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών μέσω εξετάσεων, καθώς και αρκετά κοινωφελή ιδρύματα. Παράλληλα υπάρχουν κληροδοτήματα που παρέχουν οικονομική υποστήριξη και κατά κύριο λόγο βασίζονται για την επιλεξιμότητα στον τόπο καταγωγής.

Μπορώ να κάνω αιτήσεις για μεταπτυχιακά ακόμη και χωρίς να έχω τελειώσει τις προπτυχιακές μου σπουδές;

Ναι και συνήθως πρέπει να κάνεις αίτηση πριν ολοκληρώσεις τις πτυχιακές σου σπουδές, εφόσον θέλεις να κάνεις το μεταπτυχιακό αμέσως μετά το πτυχίο. Συγκεκριμένα για την Αγγλία θα πρέπει η διαδικασία των αιτήσεων να έχει τελειώσει, ανάλογα και με τη ζήτηση του προγράμματος που σε ενδιαφέρει, το αργότερο μέχρι τον Απρίλιο. Για την Ελλάδα συνήθως έχεις περισσότερο χρόνο διαθέσιμο και οι αιτήσεις συνήθως γίνονται δεκτές μέχρι τον Μάιο για τα προγράμματα που αρχίζουν τον Οκτώβριο.

Τι μεταπτυχιακό να διαλέξω;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολη. Εξαρτάται από τις μελλοντικές σου βλέψεις και τα επαγγελματικά σου σχέδια, καθώς και από την προσωπικότητά σου και τα κριτήρια που θέτεις για την επιλογή. Συνήθως οι φοιτητές αναζητούν κάποιο μεταπτυχιακό με κριτήριο τη ζήτηση στην αγορά εργασίας ή τα ακαδημαϊκά τους ενδιαφέροντα. Δυστυχώς η αγορά εργασίας είναι γρήγορα μεταβαλλόμενη και είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατον κάποιος να προβλέψει τη ζήτηση που θα υπάρχει σε πέντε χρόνια ή και λιγότερο. Το μόνο δεδομένο που υπάρχει είναι η ζήτηση την παρούσα στιγμή.

Πώς θα μάθω ποιοι επαγγελματικοί τομείς έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας;

Υπάρχουν μελέτες που δημοσιεύονται από φορείς, άρθρα σε εφημερίδες, έρευνες που έχουν βγει σε βιβλία κ.ά. Οι εφημερίδες συχνά είναι μια πολύ καλή πηγή, διότι παρουσιάζουν συχνά σχετικά άρθρα, αλλά ταυτόχρονα μέσα από τη παρακολούθηση των μικρών αγγελιών μπορεί κάποιος να διαισθανθεί τη ζήτηση κάποια δεδομένη στιγμή. Τα Γραφεία Διασύνδεσης των πανεπιστημίων, επιπλέον, διαθέτουν έρευνες, άρθρα, βιβλία και αποδελτίωση των μικρών αγγελιών για να σε βοηθήσουν αποτελεσματικά.

Πώς θα βοηθήσει το μεταπτυχιακό που έχω επιλέξει τα μελλοντικά επαγγελματικά μου σχέδια;

Θα πρέπει να διερευνήσεις ποια είναι η ειδικότητα του μεταπτυχιακού που θα σε διευκολύνει στην επαγγελματική σου σταδιοδρομία.